Armenzorg in Geertruidenberg

Vorig jaar werden door Martin Robben enkele 19e eeuwse registers afgegeven. Martin Robben is al jarenlang actief op het historische vlak in Geertruidenberg. Zo stelde hij samen met Arjan van Loon en Bas Zijlmans het boek Beeldig Geertruidenberg : een stad in de kaart gekeken samen. Bij nadere bestudering bleken het 19e eeuwse registers te zijn van de Conferentie van de St. Vincentiusvereniging van de parochie St. Gertrudis uit Geertruidenberg.
St. Vincentius is een specifieke vorm van katholieke armenzorg die in de vroege negentiende eeuw in Frankrijk ontstond. De eerste plaatselijke vereniging -conferentie genaamd- werd in 1846 in Den Haag naar Frans voorbeeld opgericht. Het Haagse initiatief vond al spoedig navolging, in principe waren deze verenigingen per parochie georganiseerd en alleen mannelijke leken konden lid worden. Hoewel Vincentius vaak nog actief is, is het aantal conferenties sinds de jaren zestig afgenomen. In Geertruidenberg is de Vincentius opgeheven. De nieuwe sociale zekerheid en stijgende welvaart vanaf de jaren zestig maakten ondersteuning meer en meer overbodig. De Vincentianen legden huisbezoeken af, gaven indien nodig materiële ondersteuning. In het archief bevindt zich een register van huisbezochte gezinnen vanaf 1868 tot 1885. Andere liefdewerken vormden scholen, bibliotheken, soepkeukens en kleding- en meubelmagazijnen. In het archief van de parochie Gertrudis (2630) zijn voorbeelden hiervan te vinden zoals een inschrijvingsregister voor handwerken voor meisjes.
De Godshuizen in Geertruidenberg, waarvan de archieven ook zijn opgenomen, waren direct betrokken bij steun zoals het Gasthuis, het oude vrouwen- en mannenhuis en het weeshuis.

Mochten een van uw voorouders in Geertruidenberg hebben gewoond, wie weet wordt hij of zij vermeld ? Nieuwsgierig geworden, neem eens een kijkje in het Onderzoekerscentrum.

P.S.

In januari 2014 bereikte ons het droevige bericht dat Martin Robben (1933-2014) is overleden. link

Tilburgse kranten online doorzoekbaar

De Koninklijke Bibliotheek (KB) heeft op donderdagmiddag 28 mei met een symposium hun nieuwe krantenportaal geopend. In dat krantenportaal zijn ook twee Tilburgse kranten digitaal doorzoekbaar: de Tilburgsche Courant (1869-1931) en de Nieuwe Tilburgsche Courant (1879-1940)

Deze prachtige bron is daarmee voor iedereen op een digitale manier beschikbaar gekomen. Voor veel onderzoekers scheelt dat een heleboel gezoek.
Wij hadden wel in een eerder stadium via een vrijwilliger een index op deze kranten online staan op de website van de bibliotheek Midden-Brabant.
In de nieuwe database zijn de kranten volledig toegankelijk gemaakt met OCR-techniek waardoor je nu op elk woord in de krant kunt zoeken, ook in advertentieteksten.

Deze nieuwe website heeft wel de beperking dat de kranten er maar tot 1940 te doorzoeken zijn. Dat heeft te maken met auteursrechten. Het grote voordeel is echter dat je nu digitale kopieën kunt maken van artikelen en op je website kunt gebruiken of op een andere manier verwerken. De kranten kun je full screen bekijken, wat het lezen een stuk makkelijker maakt dan lezen in een klein venstertje.

Als bezoeker kun je zelf aangeven hoe je wilt zoeken, per krant, per plaats, op artikel, op advertentie, en zo nog wat meer. Je kunt de hele krant als pdf naar je computer halen, je kunt er een foto van maken (wat overigens mij vandaag niet lukte, de bestanden werden niet als jpg herkend) etc. Er valt vast nog wat te verbeteren, maar de service die nu al geboden wordt, mag er zijn!

De Koninklijke Bibliotheek heeft met dit project, dat nog steeds loopt, een schat aan informatie voor iedereen toegankelijk gemaakt.

Het is een prachtige aanvulling voor elk bijna elk onderzoek en elke onderzoeker!

Zigeuners gesignaleerd !

Bij de aanwinsten van deze week bevond zich een bijzondere foto.
Op de achterkant staat geschreven: Familie: Nicolaas Gorgan, zigeuners, die te Goirle, vanaf 29 Augustus 1912, 42 dagen, zijn gevangen gehouden.. Hoewel de foto met de tekst boekdelen lijkt te spreken, is er verder weinig bekend. De vraag is zelfs of de familienaam juist is. De man en de vrouw staan hand in hand voor de woonwagen, de kinderen en de ouderen zijn erom gegroepeerd. De man in het zwart gekleed lijkt iemand van de douane te zijn. Hoe het met de familie is vergaan, staat niet genoteerd. In het bevolkingsregister van Goirle werd de familie in ieder geval niet ingeschreven. Het is bekend dat velen werden teruggestuurd naar België.

Een soortgelijke foto twee jaar eerder genomen in 1910 werd gepubliceerd in het boek van Jef en Frank van Gils, Een monument voor de fotograaf.Het is bij de grens tussen Goirle en Poppel. De veldwachter houdt voor de zekerheid ook hier een oogje in het zeil, bij die uit 1912 getuigt de tekst van de waakzaamheid.

Poëzietentoonstelling in het archief

Uit de archiefdozen van Regionaal Archief Tilburg komen regelmatig stukken waarop gedichten of rijmpjes te lezen zijn. Sommigen mooi, anderen historisch belangrijk. In de hal van het archief is nu een tentoonstelling te zien waarin veel van deze gedichten bijeen zijn gebracht.

Poëzie in de breedste zin van het woord is er te lezen: van echte poëzie tot rijmelarij voor bruiloften en partijen. Alle gedichten hebben een relatie met het werkgebied van Regionaal Archief Tilburg. Zo zijn er bijvoorbeeld gelegenheidsrijmen uit de 18e eeuw te lezen en dichtkunst uit de 17e eeuw van onder andere pater Poirters uit Oisterwijk, hekelgedichten, kinderversjes, gedichten in dialect, bruiloftsliederen en cantates. Soms is er een duidelijke relatie tussen een foto en een gedicht. Ook is er aandacht voor dichters uit Midden-Brabant en wordt de invloed van de Vlaamse dichter Guido Gezelle op ons gebied belicht. Sommigen gedichten belichten een historisch aspect, zoals het hekeldicht dat geschreven is naar aanleiding van de bouw van een nieuw gemeentehuis in Hilvarenbeek. Al tijdens de bouw in de jaren ’50 van de vorige eeuw ontstond verzet tegen dit gebouw, verwoordt in het gedicht ‘De rouwende stem van ´t nieuwe Raadhuis’

Burgers van Beek, wilt gij mijn stem aanhoren
Ik ben het nieuwe raadhuis, mal figuur
In overdaad van torentjes geboren
Rijs ik hier op, verwaand, veel te duur!

Datum: 18 mei t/m 10 juni 2010
Lokatie: Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75, 5017 EV Tilburg
Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 9.30 - 17.00 uur, tweede zaterdag van de maand van 9.30 tot 16.00 uur
Vrij entree

Groeten uit Dongen; het verleden zichtbaar gemaakt

Verrassend Dongen is de pakkende naam van een evenement dat dit jaar op Tweede Pinksterdag 24 mei in Dongen werd gehouden. Een evenement dat in het in teken staat van recreatie en toerisme met een variëteit aan activiteiten. Zo’n twintig bedrijven hielden op Tweede Pinksterdag open huis, waar deelnemers konden proeven, ervaren, bewonderen en bekijken.
Een van de activiteiten waar het Regionaal Archief Tilburg bij betrokken werd, was de presentatie van historische foto's in de Koningin Wilhelminamolen aan de Windmolenweg.

In 2008 is de Heemkundekring De Heerlyckheit Dongen gestart om de gedigitaliseerde foto's op de website van Regionaal Archief Tilburg te beschrijven. Verschillende medewerkers van deze actieve heemkundekring hebben hard gewerkt om dit karwei voor elkaar te krijgen. De fotocollectie van Dongen is geheel gedigitaliseerd en via de website in te zien. In totaal gaat het om ongeveer 2.500 foto´s. Drie jaar eerder in 2005 hebben leden van de zuster Heemkundekring “Des Graven Moer" op gelijke wijze de historische foto's van 's Gravenmoer beschreven.
Dit wapenfeit wilde noch de gemeente Dongen noch de heemkundekring onopgemerkt voorbij laten gaan. De Heemkundekring heeft een selectie uit de historische foto's laten zien, vooral om te tonen hoe het was en hoe het is. Burgemeester Simone Dirven- van Aalst droeg symbolisch de historische foto’s over aan de inventaris van de Heemkundekring.

Een veelheid van historische foto's zijn op de beeldbank op de website van het Regionaal Archief Tilburg te raadplegen: de Schoenfabrikanten Ligtenberg, leerlooierijen, Sint Laurentiuskerk, de gemeenteraad, kermis, de Coca Colafabriek, boerderijen, de Dongensche Wielrijders-Vereeniging, de Hoge Ham, Pensionaat voor meisjes van de zusters Franciscanessen, seniorenkapel, Wilhelminakanaal, Huize St. Elisabeth, Villa Vredeoord, burgemeester Dosker, Katholieke Vrouwen Organisatie (KVO), 's Gravenmoer bij Dongen.

De beeldbank is interactief dat wil zeggen als u weet wie een bepaalde persoon is, of wie in een huis heeft gewoond, laat u het dan weten. U kunt dat doen door op het symbool van het ballonnetje te klikken rechts onder de foto. Zo helpt u ons het verleden weer levend te maken en het werk van de Heemkundekring nog meer completer te maken.

Project Ringbaan van start

Op donderdag 20 mei is in de Vredeskerk aan de Ringbaan in Tilburg het startsein gegeven voor het project Ringbaan. Drijvende krachten achter dit project zijn Stichting Straat en Stadsmuseum Tilburg. De 'geest' van ir. Johan Hendrik Everwijn Rückert bezocht de openingsbijeenkomst en hield een pleidooi voor de Ringbaan. Hij legde uit waarom hij bepaalde keuzes heeft gemaakt voor de bouw. Rückert, vanaf 1913 directeur Publieke Werken in Tilburg, is de bedenker van de Ringbaan. Hij voorzag een groei van de stad Tilburg die het nodig maakte verkeer tussen Breda en Eindhoven om de stad heen te leiden. Zonder Ringbaan zou al het verkeer over de Heuvelstraat komen! Het was tijd voor een Ringbaan, en tussen 1922 en 1959 werd deze gerealiseerd .

Tijdens de openingsbijeenkomst werd een film getoond met veel oud beeldmateriaal uit Regionaal Archief Tilburg, deels terug te vinden op de site van Stichting Straat. Een programma met onder andere lezingen, stadswandelingen, een fietstocht, exposities in het Dröge pand en langs de Ringbaan is hiermee van start gegaan.

Follow an archive op 12 november 2010 #followanarchive

Twitter is een nog steeds groeiende dienst die mensen en informatie verbindt. Er is veel negatiefs over te zeggen en gezegd, maar de voordelen zijn er zeker ook.
Ook voor archiefdiensten die publiek willen bereiken. De rss-feed van dit weblog gaat direct naar het Twitteraccount van het Regionaal Archief Tilburg. Die account wordt nu gevolgd door 141 volgers.

Er is een initiatief gestart door collega's van het Zeeuws Archief om aandacht te vragen voor de twitterende archieven en die aan nog meer volgers te helpen. Er is inmiddels al een aardige lijst met archieven die twitteren. Vanwege het internationale karakter (er zijn meer archieven buiten dan in Nederland!) heeft de actie een Engelstalige naam gekregen: Follow An Archive! Er is een weblog en natuurlijk een Twitteraccount.

Dus lezer(es): ga een archief volgen via twitter. Stel je op de hoogte van nieuwe archieven die binnenkomen, activiteiten en ander nieuws dat archieven te vertellen hebben!

De dag vindt plaats op 12 november 2010.
(12-11-10, en in de Engelstalige wereld: 10-11-12)

40 Korvelbewoners en hun huizen

Maar liefst 40 nieuwsgierige en leergrage bewoners van de wijk Korvel kwamen op dinsdagavond 18 mei 2010 naar Regionaal Archief Tilburg. Deze mensen volgen een vierdelige cursus over Korvel, georganiseerd door het bewonerscomité Korvelseweg.

Rob van Putten begon de avond met een uiteenzetting over het doen van huizenonderzoek. Dat is redelijk complex voor een beginner: zo zijn er vele termen en benamingen die alle uitleg behoeven. Maar Van Putten deelde het onderzoek in in vier overzichtelijke categorieën: Gebouwen, eigenaars, bewoners, beroep en bedrijf.

De geschiedenis van gebouwen is te raadplegen o.a. via diverse kaarten en plattegronden. Hierop kun je zien waar een gebouw stond en door te vergelijken met een andere kaart, kun je er achter komen hoe lang dat gebouw er heeft gestaan. Vervolgens is de eigenaar eveneens een invalshoek voor het huizenonderzoek. Allereerst uiteraard het kadaster en het bouwarchief, verviolgens zijn er schepenbankarchieven en notariële archieven. Dat alles is beschikbaar op microfiche of al digitaal. Qua bewoners bieden adres- en telefoonboeken uitkomst, evenals woningkaarten, volkstellingene en vernummeringsregisters. Meer bekend zijn de bevolkingsregisters en de burgerlijke stand. Als laatste categorie beroep en bedrijf: via hinderwetvergunningen en veiligheidswetten, handelsregister en gemeenteverslagen krijgt de huizenonderzoeker meer te weten over zijn eigen huis of een voormalig bedrijf.

Na deze theoretische uiteenzetting een oefening in de praktijk: Beeldonline, zoeken in archieven, raadplegen kadasterkaart, snuffelen in boeken...vrijwel alle 40 aanwezigen vonden hun weg in de studiezaal van het archief. Er werd intensief gespeurd, gezocht en gevonden. Zo was er een paar dat onderzoek deed naar de schoenenfabriek van J. van Arendonk. Binnen 30 minuten waren zij foto´s, krantenartikelen en hinderwetvergunningen op het spoor. Zij werden enthousiast en namen zich voor om binnenkort hier hun zoektocht voort te zetten.

Een geslaagde avond deze Korvelcursus. Dat zouden meer wijken van Tilburg moeten doen!!

Goochelen met de layout

De nieuwe mogelijkheden van Blogger, het uitgebreid kunnen rommelen met je weblog, heeft ervoor gezorgd dat dit weblog er wat anders uitziet. Dat kan de komende periode nog veranderen want zoiets is nooit af!

Geef gerust feedback over de het nieuwe uiterlijk, uiteindelijk moet het voor de lezer wel prettig en leesbaar blijven.

Film The One Minutes

In bijna één minuut geeft de Tilburgse beeldend kunstenaar Anne Neijnens een persoonlijke beeldimpressie van Regionaal Archief Tilburg: kleurrijk en ontstoft. Zij zond deze film in voor The One Minutes, Film in Brabant Festival 2010.


Zie ook: anneneijnens.blogspot.com

Reünie Torenhoekske Berkel-Enschot

Op zaterdag 12 juni as is er een reünie in Berkel-Enschot van voormalige bezoekers van 't Torenhoekske. Het jeugd- en jongerencentrum 't Torenhoekske werd op 30 april 1973 geopend in Enschot. Maar het bleek niet het begin van het jongerenwerk in Berkel-Enschot. De volgende tekst is namelijk een gedeelte uit een krantenbericht van maart 1986: "In 1970 begon een aantal jongeren bij elkaar te komen in de kelder van café Concordia en stichtte daar de sociëteit "Ma Cave". Toen dat een beetje gestructureerd ging lopen, ontstond al snel de behoefte aan een "eigen home", zoals dat in het toenmalige jeugdjargon heette. De jeugd liet het oog vallen op het oude woonhuis van de bovenmeester en het daarbij behorende gymnastieklokaal. Dit plan viel in goede aarde bij het gemeentebestuur en niet veel later was 't Torenhoekske een feit." Eind zeventiger jaren was al duidelijk dat het gebouw hard aan renovatie toe was. Dat was echter niet wat de gemeente wilde. Rond 1980 werd duidelijk dat de gemeente het pand liever plat wilde gooien en nieuwbouw wilde bij het gemeenschapshuis De Schalm. Op 2 juli 1982 werd het afsluitingsfeest voor 't Torenhoekske gevierd.

Pim van Riel en Jacqueline Bankers namen het initiatief voor deze reunie. Zij maakten een website met foto's, geschiedenis en krantenknipsels als archief. In Regionaal Archief Tilburg vinden we in de collectie Beeldonline een vijftal (keurige) foto's van de voormalige school en het latere 'jeugdhuis'. In het archievenoverzicht vinden we twee keer de naam van 't Torenhoekske vermeld.
 
De bezoekersgroep was destijds zeker niet geinteresseerd in de historie van 't Torenhoekske. Wellicht nu we dertig jaar verder zijn, dat de een of ander ook de cultuurhistorische waarde van het jeugdhuis interessant vindt om eens nader te onderzoeken. Het Torenhoekske was één van de symbolen van jeugd en vrijheid. Typisch voor de jaren zeventig van de 20e eeuw!

Vindbaar!

De gemeente Tilburg heeft in de stad her en der wat nieuwe bordjes opgehangen, naar allerlei hotspots in de stad. Het archief maakt deel uit van deze hotspots. Hierdoor kan de bezoeker van het Archief ons weer makkelijk vinden bijvoorbeeld vanaf het Station. Mooi toch!

Bouwvergunningen Alphen-Chaam bij het Onderzoekerscentrum in te zien

Van oudsher zijn Alphen en Chaam met elkaar verbonden. In de 15e eeuw werden Alphen en Chaam bestuurlijk al samengevoegd onder één schepenbank. De schepenbank vormde het bestuur van een dorp. Behalve met Alphen, bezat Chaam ook een eeuwenoude band met Baarle-Nassau. Deze zogenaamde ABC-dorpen, allen gelegen in de Baronie van Breda, hadden samen één schout in dienst en één secretaris en later ook één ontvanger. Deze drie functionarissen werden door de Heer van Breda voor het leven benoemd. De eenheid met Chaam bleef bestaan tot 1810. Het dorp Riel daarentegen lag in de Meijerij van 's-Hertogenbosch. De schepenbank Hilvarenbeek sprak ook recht voor de dorpen Diessen, Westelbeers en Riel.

In 1810 voerden de Franse machthebbers een reorganisatie door in de departementale indeling, waarbij ook nieuwe gemeentegrenzen werden vastgesteld. In 1810 wordt Chaam een zelfstandige gemeente en wordt Riel met Alphen samengevoegd tot de gemeente Alphen en Riel.
Links ziet u de bekende kaartjes van J. Kuijper van de dorpen Alphen en Riel en Chaam uit de Gemeente-atlas van Nederland. De kaarten voor de atlas tekende hij tussen 1865 en 1870.


Bijna tweehonderd jaar later bij de gemeentelijke herindeling in 1997 werd Chaam weer met Alphen gecombineerd, terwijl Riel binnen de gemeente Goirle werd opgenomen. Bouwverguningen van Riel kunt u raadplegen in het gemeentehuis van Goirle. Het kan verkeren zoals Bredero reeds zei.
De bouwvergunningen van de voormalige gemeenten Alphen en Riel en Chaam tot 1981 zijn onlangs opgenomen in de archiefbewaarplaats. De bouwvergunningen vormen een prachtige bron voor onderzoek naar de historie van een huis.

Poll april

Op de homepage van het archief kan je alweer een nieuwe pol vinden. Deze maand leggen we jullie de volgende vraag voor 'Via welk communicatiemedium ontvangt u graag informatie van het archief?' Nieuw deze keer is dat u ook zelf een suggestie kan doen, waar andere stemmers ook weer voor kunnen kiezen.

De poll van vorige maand werd ingevuld door 254 stemmers. Het was geen verrassing dat op de vraag "Welk onderdeel van de website bezoekt u het meest?" de overgrote meerderheid, namelijk 69,3 procent, koos voor de optie 'genealogische database'. 'Beeldonline' was nummer twee, met een kleine 13 procent. Nummer drie was 'Archieven en Inventarissen' met 9,1 procent van de stemmen

Bijna 200 jaar hanenpoten gedigitaliseerd

Het is zo vanzelfsprekend: wordt er een baby geboren, dan ga je die ‘aangeven’ in het gemeentehuis. Zo worden alle pasgeborenen geregistreerd. Vroeger was dat helemaal niet zo vanzelfsprekend. Kerken registreerden doop, huwelijk en begrafenis, maar hoorde je niet bij een kerk, dan werd je niet geregistreerd!

De Burgerlijke Stand Stelsel, dat in 1811 (in sommige plaatsen in 1796) in Nederland werd ingevoerd, bestaande uit de registratie van akten van geboorten, huwelijken en overlijden.
ontstaat in 1811 (in sommige plaatsen al iets eerder). Vanaf dan is het wettelijk verplicht om een pasgeborene aan te geven. Ook sterfgevallen en huwelijken worden opgetekend. Jarenlang schrijven ijverige ambtenaren van alle gemeenten van Nederland boeken vol met gegevens over mensen. Die boeken komen in archieven terecht en uiteindelijk bij Regionaal Archief Tilburg, overlijdensregisters na 50 jaar, huwelijksregisters na 75 jaar en geboorteregisters na 100 jaar. Hoe zoek je daarin naar je voorouders?

Meters boekenplank gedigitaliseerd

Digitalisering maakt dit zoeken een stuk makkelijker. Regionaal Archief Tilburg is jaren geleden al begonnen met een mammoetklus om vele meters boeken en registers te digitaliseren, ruim 600.000 akten in totaal, en ervoor te zorgen dat de gescande gegevens ook afzoekbaar zijn. Ruim dertig vrijwilligers hebben circa 5 jaar lang gewerkt aan de burgerlijke stand Stelsel, dat in 1811 (in sommige plaatsen in 1796) in Nederland werd ingevoerd, bestaande uit de registratie van akten van geboorten, huwelijken en overlijden.
van 21 (voormalige) gemeenten als ´s Gravenmoer, Dongen, Moergestel, Terheijden en Oisterwijk. Zoek je iemand uit Drimmelen die rond 1837 geboren moet zijn? Eenvoudig te vinden. Hoe heette de vrouw die in 1880 trouwde met je overgrootvader uit Goirle? Even opzoeken.

Lees de rest van het artikel op onze website