2010 - een terugblik naar gebruik van sociale media

Het is weer de tijd van het jaar om terug te kijken naar het afgelopen jaar 2010.

Op dit weblog verscheen bijna om de dag een blogpost en dat is een heel mooie prestatie! Een scala aan onderwerpen passeerden de revue. Dat illustreert dat het middel goed is voor het doel: alle aspecten van wat hier in een jaar gebeurt aan activiteiten en werkzaamheden vinden er een plaats. De bloggers schrijven het vanuit hun eigen ervaring en standpunt. Het weblog kreeg in 2010 ruim 23.000 bezoeken.
In 2011 blijft dit weblog bestaan. Een paar aparte projecten krijgen een eigen ingang via het tabbladmenu dat we deze week hebben toegevoegd.

Het YouTubekanaal van Regionaal Archief Tilburg bewees zijn nut. In 2010 kwamen er 27 nieuwe filmpjes bij en in totaal zijn de films ruim 33.500 keer bekeken. In twee eerdere posts (1 en 2) dit jaar schreef ik al over het succes van dit kanaal. Het is bijzonder stimulerend dat het zo goed bekeken wordt. In 2011 ook een blijverdje!

Regionaal Archief Tilburg heeft ook een account op Flickr. Daar beperkt het archief zich tot dusver tot het plaatsen van foto's van activiteiten, de cursusteksten paleografie en ander bronmateriaal dat we online willen (laten) gebruiken. Voor die doelen werkt het heel behoorlijk en de doelgroepen(o.a. cursisten en studenten) zijn blij met het beschikbare materiaal.

De communitysoftware van NING is in gebruik voor twee communitysites. Eentje voor de Charterbank (58 leden / 3500 bezoeken) en een voor Educatie (68 leden). Beiden zijn nog experimenteel. We willen er achter komen of dat instrument werkt om communicatie tussen deelnemers onderling en met Regionaal Archief Tilburg makkelijker te maken.

Twitteren doet het archief sinds 16 april 2009. Bijzonder actief zijn we daar niet. Tot op heden bestaan de tweets voornamelijk uit het doorsturen via RSS van nieuwe blogposts en activiteiten op YouTube. Heel passief gebruik dus. Voor 2011 staan er voor Twitter geen bijzondere activiteiten op de rol. De followanarchive dag van 12 november 2010 heeft niet veel aanwas opgeleverd. De Twitteraccount heeft inmiddels wel 340 volgers.

Tot slot nog de vermelding van het aparte weblog Kletskoppen en Zwarte Inkt. In 2010 is ook daar geblogd, iets wisselvalliger, maar nog steeds een mooi aantal van 23 blogposts. Ruim 3500 bezoekers bezochten dit weblog over oude recepten voor food en non-food.

Alle medewerkers van Regionaal Archief Tilburg gaan in 2011 opnieuw hun best doen om via alle kanalen onze bezoekers ten dienste te staan!

Theo van Herwijnen geeft toelichting op 200 jaar Burgerlijke Stand

In 2011 bestaat de Burgerlijke Stand 200 jaar. Reden voor Regionaal Archief Tilburg om daar het komende jaar regelmatig aandacht aan te besteden. Dat begint al op 8 januari 2011 met een presentatie van Theo van Herwijnen in de hal van Kazernehof 75 in Tilburg.

In 1811 kreeg heel Nederland een Burgerlijke Stand. Dat had twee belangrijke consequenties. Sindsdien moest iedere Nederlander een vaste achternaam hebben, die maar op één manier geschreven mocht worden. Het kon dus niet meer voorkomen, dat een bepaald persoon zich de ene keer Janssen noemde en de andere keer Jansen, zoals vóór 1811 eerder regel dan uitzondering was.

Daarnaast werden vanaf 1811 afzonderlijke registers van geboorte, huwelijk, overlijden en huwelijksafkondigingen bijgehouden door de overheid, niet meer alleen door de kerk. Ambtenaren kregen er dus een belangrijke taak bij, die in het begin niet altijd even goed werd uitgevoerd! Bij een aantal gemeenten werden de verschillende akten vaak chronologisch per jaar in één register ingeschreven.
De eerste jaren van de burgerlijke stand (1811-1813) werden de akten in het Frans opgemaakt. Daarbij werden ook de voornamen verfranst. Als een vader aangifte deed van de geboorte van zijn zoon Jan of Johannes werd deze zoon in de geboorteakte Jean genoemd en deze voornaam zou hij zijn hele leven houden. Taalverwarring alom! Vanaf 1814 zijn dan ook alle akten Nederlandstalig. In de loop van de 19e eeuw werden formulieren ontwikkeld voor de inschrijvingen, om het aantal fouten te beperken.

Deze ‘beginnersfouten’ hebben er toe geleid dat er nu een goed werkende Burgerlijke Stand bestaat.
Regionaal Archief Tilburg zal in 2011 door middel van presentaties in de hal van het archief, een blog op de website, lezingen en een educatief programma aandacht besteden aan 200 jaar Burgerlijke Stand. Aftrap hiervan is op 8 januari om 11.00 uur als Theo van Herwijnen de presentatie in de hal toelicht. Aan de hand van vele voorbeelden zal hij aangeven wat de mogelijkheden zijn van het zoeken in de registers van de Burgerlijke Stand, een onmisbare bron voor het doen van onderzoek naar voorouders.

Programma zaterdag 8 januari
11.00 uur  Start van de presentatie van Theo van Herwijnen in de hal en het onderzoekerscentrum van Regionaal Archief Tilburg
9.30-16.00 uur Mogelijkheid om eigen archiefonderzoek te doen in het onderzoekerscentrum

Locatie: Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75, 5017 EV Tilburg
Vrij entree

Scanning on Demand

Op 5 november 2010 is Regionaal Archief Tilburg begonnen met een pilot Scanning on Demand. Dit betekent dat papieren dossiers op aanvraag digitaal gemaakt worden. In deze pilot doen de twee gemeenten Alphen-Chaam en Oosterhout mee. In plaats van het uitlenen van de papieren dossiers bieden we nu de mogelijkheid de dossiers digitaal aan te leveren. In samenwerking met de scan afdeling van de gemeente Tilburg zijn we nu bijna twee maanden bezig…en met succes! De deelnemende gemeenten zijn enthousiast dus wellicht komt er een vervolg of zelfs een uitbreiding in het nieuwe jaar.

De eerste akten van de burgerlijke stand

In het werkgebied van RAT zijn op 1 januari 1811 twee akten voor de burgerlijke stand opgemaakt, een overlijdensakte te Loon op Zand en een geboorteakte te Goirle. Opmerkelijk is dat de akte in Loon op Zand in het Nederlands is geschreven en die te Goirle in het Frans. De voorschriften bepaalden, dat de akten bij voorkeur in het Frans zouden moeten worden opgemaakt. Als de akte in het Nederlands werd opgemaakt moest er later een Franse vertaling aan toegevoegd worden. Dat is in Loon op Zand echter niet gebeurd.

De eerste overlijdensakte te Loon op Zand:

De eerste geboorteakte te Goirle:

Belettering onderzoekerscentrum

Het resultaat van de belettering 200 jaar Burgerlijke Stand 1811 2011. Een paar uur hard werken met grote plakletters, krabbertjes en een hitte apparaat heeft dit prachtige uitzicht in het onderzoekerscentrum opgeleverd. 200 jaar Burgerlijke Stand: wij zijn er klaar voor!

200 jaar 1811 - 2011

Het eerste begin is gemaakt: vandaag werd de studiezaal voorzien van een wandbrede belettering 200 jaar Burgerlijke Stand 1811 - 2011. Theo van Herwijnen is al enkele malen in de pen geklommen om te bloggen over de BS. Er staan wonderlijke zaken in en we lezen ze graag.

Op 6 januari gaan we vitrines inrichten met originele boeken en akten uit 1811. Hoe ging dat eigenlijk? Was dat een geleidelijke invoering of was er van de een op de andere dag een Burgerlijke Stand? En daarvoor, hoe werd het toen geregistreerd?

Theo van Herwijnen gaat het ons vertellen op zaterdag 8 januari 2011 om 11.00 uur in de hal van Regionaal Archief Tilburg. Daarna laat hij zien hoe we die Burgerlijke Stand kunnen gebruiken. Schijnt iets met je voorouders te maken te hebben...;-)

Fijne feestdagen!

In het nieuwe jaar staat er weer veel te gebeuren. Zo besteden we aandacht aan het 200-jarig bestaan van de Burgerlijke Stand. Op 8 januari begint dat al met een presentatie van Theo van Herwijnen, in de hal van het archief. Houd onze website en blog in de gaten om bij te blijven. Nog geen abonnement op onze digitale nieuwsbrief? Meldt u aan! Eens per maand krijgt u al het nieuws overzichtelijk toegestuurd.

Kaarten en Plattegronden

Onder leiding van docent Pieter Goudappel komen studenten van de Lerarenopleiding Aardrijkskunde naar Regionaal Archief Tilburg voor topografisch onderzoek. Het archief beschikt immers over een groot aantal kaarten en plattegronden. In begin 2011 zal zelfs Tilburgs grootste kaart, de´Kaart van Zijnen´, worden gedigitaliseerd. Ondertussen heeft het archief de kaarten en plattegronden online gezet in Flickr.com. Deze set is echter niet voor iedereen toegankelijk. Studenten, die hiervan gebruik willen maken, sturen een mail naar Petra Robben. Voor degenen die willen, is er mogelijkheid om in een Ning Community kennis en ervaringen met elkaar te delen.

Nieuwe archieven van de Heemkundekring De Kleine Meijerij

Heemkundekring
"De Kleine Meijerij", die over een eigen gebouw beschikt aan de Spoorlaan in Oisterwijk, zocht onlangs contact met de vraag of een deel van de archieven konden worden ondergebracht bij het Regionaal Archief Tilburg.

De verzameling bevat een elftal kleine en wat grotere particuliere archieven. Afgelopen tijd zijn deze toegankelijk gemaakt door Marty Dost en op onze website geplaatst. Het zijn soms heel bijzondere archieven zoals het notulenboek van de R.K. Werkliedenverbond, een voorloper van de Katholieke Arbeidersbond en het Nederlands Katholiek Vakverbond, afdeling Oisterwijk. Onderwijs komt ook voor, het bevat een kopieboek van de uitgaande brieven van de Huishoudschool St. Martha te Oisterwijk. De archiefjes reflecteren ook de vrije tijdbestedingen zoals de operettevereniging Nil Volentibus Arduum,sociaal-cultureel centrum Den Boogaard te Moergestel, de bridgeclub en de toneelvereniging Eendracht Maakt Macht. Ook laat het de andere tijdbesteding zien van huisvrouwen zoals in de archieven van de Katholieke Vrouwenorganisatie (K.V.O.)en de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen beiden te Oisterwijk.

De maatschappij verandert, maar het Regionaal Archief Tilburg legt voor u met dank aan de Heemkundekring de herinneringen uit het verleden vast.

Bestuur Heemkring Molenheide bezoekt Regionaal Archief Tilburg

Al jaren is er veel contact tussen Regionaal Archief Tilburg en de heemkundekringen in de regio. Eén van deze heemkundekringen, Molenheide uit Gilze en Rijen, bracht op 17 december 2010 een bezoek aan het archief.

Heemkring Molenheide is een actieve groep die zich bezighoudt met de geschiedenis van de gemeente Gilze en Rijen. Het gaat concreet om de kerkdorpen Gilze, Rijen, Hulten en Molenschot. Molenheide is opgericht in 1977. De kring heeft ruim 400 leden, waarvan een deel actief deelneemt in werkgroepen als genealogie, de bibliotheek, tijdschrift De Mulder. In 2009 opende Molenheide een vernieuwd onderkomen met een tentoonstellingsruimte, een heemtuin en een studiezaal. Driemaal per maand is deze studiezaal open voor historisch en genealogisch onderzoek.

Mariëlle van Hezewijk, Kees Tijs (secretaris), Cor en Helma Schrauwen, Bert Willemen en Bert Wagemakers (voorzitter) kwamen door de sneeuw naar Regionaal Archief Tilburg om nader kennis te maken. Luud de Brouwer, hoofd archief, lichtte de vele mogelijkheden toe die onze website heeft voor het doen van genealogisch onderzoek. Ook BeeldOnline, de fotodatabank werd uitgebreid belicht, met de mogelijkheid om als bezoeker per foto reacties toe te voegen.
De Tilburgse Tijdmachine werd uitgebreid bekeken. Een aantal leden is momenteel bezig met het opstellen van de Canon van Gilze en Rijen. Logisch gevolg is het om te denken aan een tijdmachine voor Gilze en Rijen, met de Canon als uitgangspunt. Inspiratie en enthousiasme is er genoeg!

In het depot werden een aantal parels uit de collectie van Gilze en Rijen bekeken. Een gerestaureerd resolutieregister van het Dorpsbestuur Gilze en Rijen uit 1801, de plakboeken van oud gemeentesecretaris Adriaan Hoevenaars en die van de Stichting ‘Gilze Rijen Stop’ uit de jaren ’70, oude foto´s, een plattegrond van een begraafplaats. Zoals zo vaak gebeurd bij archiefstukken, werd er meteen over gediscussieerd, herinneringen opgehaald, en werden linken gelegd met het heden.
Yvonne Welings, gemeentearchivaris, liet verschillende manieren zien waarop ingebonden boeken gerestaureerd kunnen worden. Materiaal dat voorheen te teer was om op te pakken, is door vervezeling weer sterk en bruikbaar voor onderzoek.






Dergelijke bezoeken zijn inspirerend voor zowel de Heemkundekring als Regionaal Archief Tilburg.

Goedenvrijdag, een opmerkelijke voornaam

Het is weer eens wat anders dan Jan of Piet

In 1811 wordt te Baarle-Nassau de geboorteakte ingeschreven van een jongetje met een wel zeer opmerkelijke tweede voornaam.

Op 12 april 1811 verschijnt voor de ambtenaar van de burgerlijke stand van Baarle-Nassau: Corneil Verheijen, oud 67 jaar, landbouwer, wonende te Baarle-Nassau. Hij verklaart dat heden (dus op 12 april 1811) zijn dochter Anne Verheijen, oud 39 jaar, bij hem wonende, is bevallen van een kind van het mannelijk geslacht, aan welk kind hij de voornamen wenst te geven van Guillaume Goedenvrijdag.

Het kind heet dus volledig: Guillaume Goedenvrijdag Verheijen.

In de marge van de geboorteakte is aangetekend: Guillaume Goedenvrijdag, daarmee suggererend dat Goedenvrijdag de achternaam is, hetgeen niet juist is. Ook in de tafel is Goedenvrijdag als achternaam vermeld.

Helaas heb ik over dit kind geen nadere informatie beschikbaar.

Moeder Anne Verheijen overlijdt op 39-jarige leeftijd en ongehuwd op 29 september 1811 te Baarle-Nassau.

Wie weet meer?

200 jaar Burgerlijke Stand 1811-2011

In 2011 herdenken we het feit, dat 200 jaar geleden de Burgerlijke Stand werd ingevoerd. Dat was weliswaar al in 1796 in sommige streken (Zeeuws-Vlaanderen en delen van Limburg) gebeurd, maar in 1811 kreeg heel Nederland een Burgerlijke Stand. Een van de belangrijkste consequenties van die invoering was, dat iedere ingezetene, een achternaam moest aannemen, voorzover hij/zij die niet bezat (en dat gold met name voor de Joden) en zij, die al wel een achternaam hadden, deze voortaan op één manier moesten schrijven. Het kon dus niet meer voorkomen, dat een bepaald persoon zich de ene keer Janssen noemde en de andere keer Jansen, zoals vóór 1811 eerder regel dan uitzondering was. De bedoeling van de wetgever was om afzonderlijke registers van geboorte, huwelijk, overlijden en huwelijksafkondigingen aan te leggen. Dat is lang niet altijd gebeurd. Bij een aantal gemeenten werden vaak de verschillende akten chronologisch per jaar in één register ingeschreven. De eerste jaren van de burgerlijke stand (1811-1813) werden de akten in het Frans opgemaakt. Daarbij werden ook de voornamen verfranst. Als een vader aangifte deed van de geboorte van zijn zoon Jan of Johannes werd deze zoon in de geboorteakte Jean genoemd en deze voornaam zou hij zijn hele leven houden.Vanaf 1814 zijn de akten Nederlandstalig, aanvankelijk vaak nog geheel geschreven, maar in de loop van de 19e eeuw vervangen door formulieren, om het aantal fouten te beperken. Uit veiligheidsoverwegingen werden de geboorte-, huwelijks- en overlijdensregisters in tweevoud opgemaakt, zodat er altijd nog een exemplaar beschikbaar was, mocht er een door brand, overstroming of iets dergelijks verloren geraakt zijn. Met name in de eerste helft van de 19e eeuw zijn er veel fouten gemaakt in de burgerlijke stand, die konden worden gecorrigeerd door tussenkomst van de rechtbank of de koning(in). Regionaal Archief Tilburg zal dit jaar door middel van exposities in de hal van het archief, een blog op de website, presentaties, lezingen en een educatief programma in vogelvlucht aandacht besteden aan 200 jaar burgerlijke stand.

Roestelberg in Kaatsheuvel

Roestelberg is een natuurgebied aan de rand van de Loonse en Drunense duinen. In de loop van de twintigste eeuw is het tot een aantrekkelijk recreatiegebied ontwikkeld. Op woensdag 30 Juli 1941 berichtte het Noordbrabantsch Dagblad het huisgezin over de Roestelberg het volgende:

Als u als uitgangspunt den Roestelberg neemt, onder Kaatsheuvel, kunt u wandelingen maken van uren en uren door een onvergelijkelijk weelderig gebied, waarin zoowel bosch als hei,water en zand, dalen en duinen de aandacht vragen.

Kijkend naar bovenstaande ansichtkaarten die we kregen van het Gemeentearchief Waalwijk en de blik van nu lijken tijden niet veranderd te zijn.

Maandag Verhuisdag: Drimmelen

Vandaag werden een vijftigtal meters overheidsarchieven van de gemeente Drimmelen geplaatst in de Tilburgse archiefbewaarplaats. De gemeente Drimmelen kent gemeentelijke herindelingen en is gevormd uit de voormalige gemeenten Hooge en lage Zwaluwe, Made, Terheijden, Made en Drimmelen. In de Archiefwet is bepaald dat overheidsinstellingen verplicht zijn om archieven na twintig jaar over te brengen naar een archiefbewaarplaats.

Het zijn de archieven van de voormalige gemeentebesturen Hooge en Lage Zwaluwe 1981-1996, Made en Drimmelen 1974-1996 en aanvullingen op de Hinderwetvergunningen Made en Drimmelen 1947-1996, Terheijden, 1933-1996 en Hooge en Lage Zwaluwe, 1934-1996. Het archief van het gemeentebestuur Terheijden verwachten we volgend jaar. De archieven zijn in opdracht van de gemeente Drimmelen bewerkt door archiefbewerkingsbureau Allbidigit, de !GO Groep Oosterhout tekende voor de materiële verzorging.

Op het archief berusten enkele openbaarheidbeperkingen wegens privacybescherming. De archieven kunnen tijdens de openingstijden van het Onderzoekerscentrum worden geraadpleegd.

Winters tafereel



Vrijdagochtend 3 decmber 2010 8.00 uur



Van leerlingen en studenten

De maand november kwam Regionaal Archief Tilburg goed onder de aandacht van leerlingen en studenten. Zo begon de maand met de aanloop van maar liefst 100 leerlingen van het Theresialyceum. Vierdejaars die een hele dag op stap waren in het centrum van de stad. Verdeeld in groepen gingen zij onder andere op zoek naar het Mysterie van Tilburg. een uitgave van Stadsmuseum Tilburg met daarin vragen over gevelstenen, raadsels over mysterieuze personen en kwesties rondom plaatselijke gebeurtenissen. Ook onder leiding van stadsgidserij Tilburg kregen de Theresianen tekst en uitleg over koning Willem II. Zij wandelden langs het Paleis-Raadhuis, de gedenknaald, de sterfplek en het voormalige woonhuis van de koning. In de studiezaal van Regionaal Archief Tilburg zochten de leerlingen verder in archieven, boeken, kranten naar (nog) meer wetenswaardigheden over de bijzondere koning Willem II. Werd ook hier een mysterie onthuld?

Andere bijzondere (educatieve) bezoekers waren de trainers van het weerbaarheidsproject Marietje Kessels. Deze mannen en vrouwen verzorgen trainingen - gedurende enkele weken - op basisscholen voor de groepen 7 en 8. Deze leerlingen wordt onder andere geleerd om om te gaan met agressie, met pesten en ongewenst gedrag van anderen. De trainers van het Marietje Kesselsproject waren onder de indruk van zowel het archiefmateriaal als het haarschilderij dat na de dood van Marietjes haar werd gemaakt. Regionaal Archief Tilburg ontwikkelde een werkboekje voor het onderwijs, waarin leerlingen op zoek gaan naar bronnen over Marietje Kessels.

De studenten van lerarenopleiding Geschiedenis Mens & Maatschappij (Fontys Hogescholen) volgden het afgelopen seizoen een module Regionale Geschiedenis. Zij kregen van Fontysdocent Ton Emonds de opdracht om een klein onderzoek te verrichten naar een onderwerp in Tilburg. Gestimuleerd werd om genruik te maken van de bronnen van het archief. Daarop ging ondergetekende naar de Fontys om een gastcollege te verzorgen over het archief. Zo maakten de studenten kennis met het archief via het filmpje op You Tube. Zij zagen hoe je in de website kunt 'zoeken door alles'. Daarna kregen zij de opdracht hun verhalen toe te voegen aan het Geheugen van Tilburg. IJverige studenten worden beloond met een extra studiepunt.

Een laatste bijzondere groep werd gevormd door de jonge dames van Instituut Broers. Toekomstige secretaresses waren benieuwd in het analoog en digitaal archiveren en inventariseren. Zij kregen deskundige uitleg van archiefmedewerker Theo Brans, een demonstratie en toelichting op microfiches door Theo van Herwijnen,  inzage in het krantenarchief door Jasmijn van der Hamsvoord en een powerpoint 'Wat is een archief?' door Petra Rutten. Veel informatie binnen één uur. Maar de dames waren zeer tevreden en hadden veel geleerd.