Bruidegom trouwt twee maanden na zijn overlijden

Op 9 juni 1932 wordt in Oosterhout aangifte gedaan van het overlijden van Franciscus Besems, oud 24 jaar, zoon van Jacobus Besems en Geerdina Maria Lambooij. Hij is op 8 juni 1932 om 11 uur 's avonds overleden en woonde te Tilburg:

Niets bijzonders zo op het eerste gezicht. Wat de zaak wél bijzonder maakt, is dat dezelfde Franciscus Besems, nog geen twee maanden na zijn overlijden, op 1 augustus 1932 te Breda trouwt met Adriana Korebrits (huwelijken Breda 1932, scans 351 en 352):

Wat zou hier aan de hand zijn? Op 10 juni 1932 vindt te Oosterhout de aangifte van overlijden plaats van Constant Franciscus Besems, oud 21 jaar, zoon van Cornelis Besems en Maria Elisabeth Joosen. Ook hij is evenals genoemde Franciscus op 8 juni 1932 om 11 uur 's avonds te Oosterhout overleden.Constant Franciscus Besems woonde te Teteringen: 

Dat is wel héél erg toevallig: Twee personen met de achternaam Besems (geen directe familie) overlijden op exact hetzelfde moment te Oosterhout. Als we de beide overlijdensakten beter bestuderen, blijkt dat in beide gevallen de overlijdensaangifte geschiedt door de inspecteur van politie en de gemeenteveldwachter. Als dergelijke functionarissen  aangifte doen is er meestal iets aan de hand en dat blijkt ook hier het geval te zijn.

Het Nieuwsblad voor het Kanton Oosterhout van zaterdag 11 juni 1932 (ter inzage op microfiche bij Regionaal Archief Tilburg) vermeldt het volgende bericht:

LIJK GEVONDEN

Woensdagavond werd door een zekere H. uit Teteringen een onbeheerd staande fiets gevonden in de Vrachelsche heide nabij het Pompstation. Een eindje verder de bosschen ingaande zag hij een man op den grond liggen die bij nader onderzoek een schotwond in het hoofd bleek te hebben. H. waarschuwde de politie van Teteringen alsook uit Oosterhout, terwijl ook geestelijke en medische hulp spoedig aanwezig was. Deze laatste mocht echter niet meer baten, de man was reeds overleden. Het lijk werd naar het St.Josephgesticht vervoerd. Met zekerheid meende men in het slachtoffer te herkennen de 23-jarige B. alhier. Groot was de verbazing der familieleden toen de doodgewaande doode Donderdagmiddag in goede gezondheid in hun midden verscheen en hun droefheid in vreugde deed veranderen. Tenslotte bleek dat de ongelukkige een naamgenoot was van ongeveer denzelfden leeftijd. 

Wat is er waarschijnlijk gebeurd? Constant Franciscus Besems is overleden. Men vermoedde dat het om Franciscus Besems ging en de inspecteur van politie en gemeenteveldwachter deden op 9 juni 1932 ten onrechte aangifte van het overlijden van Franciscus. Dezelfde dag zijn zij er waarschijnlijk achter gekomen dat er iets mis is gegaan en daarom hebben ze op 10 juni 1932 aangifte gedaan van het overlijden van degene, die werkelijk overleden was, zonder te vermelden dat er een fout is gemaakt. De overlijdensakte van Franciscus Besems is dus ten onrechte opgemaakt. Er is geen extract van zijn overlijdensakte ingeschreven te Tilburg, zijn woonplaats. Van de overlijdensakte van Constant Franciscus Besems is wél een extract ingeschreven in zijn woonplaats Teteringen. 

Met dank aan mevrouw Ruedisueli.

Marjo Frenk aan het woord

Op 14 maart 2013 nam wethouder Marjo Frenk een oud Tilburgs archiefstuk in ontvangst. We berichtten er al eerder over. Oud-rector Jan Peijnenburg van het bisdom in Den Bosch overhandigde het oude charter uit 1335 voor de collectie van Regionaal Archief Tilburg.

Omroep Tilburg deed verslag van deze gebeurtenis. Marjo Frenk verwoordt in de reportage het belang van historische documenten: "Geschiedenis van je stad is belangrijk. Hoe completer die geschiedenis is, hoe beter. (...) Een document als dit draagt bij aan het verhaal van Tilburg, het verhaal van onze stad"

Op zoek naar familie in Oosterhout?

Alle namen tellen mee.
Dit is misschien wel het gevoel dat veel mensen hebben als ze stamboomonderzoek doen. Vaak zijn documenten en registers uit het verleden dé schakel naar voorouders. Tientallen vrijwilligers van Regionaal Archief Tilburg werken eraan mee om persoonsnamen uit allerlei documenten en registers samen te brengen in de database van het archief. Dit is een rijke bron geworden voor stamboomonderzoek en familiegeschiedenis, die iedereen gratis kan gebruiken. Het werk dat de vrijwilligers doen is van onschatbare waarde voor diegenen die op zoek zijn naar hun voorouders. Ook de voorouders uit Oosterhout!

Helpende handen gezocht
Heeft u interesse in de inwoners van Oosterhout in het verleden, hun beroepen en samenstelling van de gezinnen? Help dan mee aan het invoeren van alle namen uit oude Oosterhoutse bevolkingsregisters in de database van Regionaal Archief Tilburg. Het werk gaat grotendeels digitaal en kan vanuit huis gedaan worden.'

Informatiebijeenkomst
Kom op donderdag 4 april tussen 18.30 en 20.00 uur naar het Historisch Informatiepunt (HIP) in de bibliotheek van Oosterhout. Namens Regionaal Archief Tilburg ben ik aanwezig en vertel u graag over de bevolkingsregisters van Oosterhout. U hoort dan ook meer over de mogelijkheid  om vanuit huis mee te helpen om nog meer Oosterhoutse namen beschikbaar te maken voor stamboomonderzoek.
Graag tot ziens op donderdag 4 april van 18.30 tot 20.00 uur
Theek 5
Torenplein 8
4901 EC Oosterhout
ans.holman@mommerskwartier.nl

Het oog van de fotograaf Schmidlin

Het verhaal van de stad Tilburg kan vooral verteld worden met beelden en dat doen we vanmiddag, donderdag 27 maart 2013. Wat is daar beter voor geschikt als het medium fotografie ?

Nu anno 2013 is er moeilijk iemand nog te vinden, die nooit gefotografeerd is. In 1908, het jaar dat fotograaf Louis Schmidlin met zijn gezin naar Tilburg kwam, was dat heel anders. Er moest een meer dan bijzondere gebeurtenis in het mensenleven zijn zoals een communie of de dood van een dierbare om het beeld door een fotograaf vast te leggen. En dan nog, de katholieke Kleine Koerier waarschuwt in 1909 voor de ijdelheid van mensen, die zich laten fotograferen.

Waarom Schmidlin, waarvan de familie van oorsprong uit Zwitserland kwam, voor Tilburg koos, is niet bekend. In het begin was de klandizie ook niet zo groot. Reclame in de etalage bij de bakker en bij boekhandel Gianotten moest klanten opleveren. Het bleek een prima strategie. Goud geld, de zaken namen een grote vlucht, werd verdiend tijdens de Eerste Wereldoorlog, talloze gemobiliseerde militairen werden gefotografeerd. In het boek zijn daar prachtige voorbeelden van te zien. Met de opbrengst kon in 1916 het pand aan het Wilhelminapark worden gekocht en verbouwd.



Alle composities van Schmidlin zijn zorgvuldig samengesteld, je vindt nauwelijks een snapshot. Voor de foto's wordt speciaal geposeerd. Op de beelden van de straten en gebouwen zie je zelden mensen. De vergelijking met de schilderkunst is snel gemaakt. Kijk eens eerst naar de afbeelding van Carel Willink en dan naar de foto van Schmidlin. Soms wordt fotografie dan ook wel het nieuwe schilderen genoemd. Kijk ook eens hoe Schmidlin zijn foto's ondertekent.

Foto's zijn voor vele mensen dierbaar. Als je aan iemand vraagt, wat zou je meenemen als je huis afbrandt, hoor je in negen van de tien gevallen foto's. Foto's zijn sporen van herinneringen, niet alleen van personen, maar ook van tijd en ruimte. Het zijn kleine tijdscapsules. Je weet zelf vaak niet precies wat je herinnert, het plaatje of is het de pure herinnering ? En is het echt. Zelfs Schmidlin maakte gebruik van retoucheertechnieken. De stad Tilburg kan je door de foto's van Schmidlin als een tijdmachine zien. Fotografie brengt je ergens heen en het brengt het andere dichterbij. Schmidlin laat ons de moderne beschaving zien. Neem als voorbeeld de aanleg van de electriciteit, het is nu heel normaal dat je een knop aandoet om de lamp aan te doen. Dat was het lange tijd niet. Straatbeelden, wat is echt en wat niet. Soms zie je ook de armoede uit de tijd. Associaties met de fototentoonstelling the Family of Man (link) zijn er zeker, maar dan de Tilburgse variant van the Family of Man.

Tilburg is en blijft en muziekstad. Ook dat zie je bij Schmidlin terug, kijk naar een coryfee uit die tijd, de Zingende Zwervers.



Als je een foto liet maken ging je als Tilburger vaak naar Schmidlin. Collega fotografen in zijn tijd waren Van Beurden en Van der Schoot. Zijn zonen Karel en Louis werden ook fotograaf, de eerste in Dongen. Daarna namen anderen de zaak over. Ik maak nu een sprong in de tijd. In 2007 werden we gebeld door Ton van Erp, die geen opvolger had. Na onderhandelingen is het negatievenarchief hier naar de Kazernehof verhuisd, het meet 50 meter !!! Dat brengt zo vragen met zich mee, ga je alles bewaren en ga je alles digitaliseren. Daarbij spelen kostenafwegingen natuurlijk ook een rol.


Iedereen kan nu fotograferen. Fotografie is een stuk democratischer geworden en minder elitair. Iedereen kan ermee aan de slag. Fotografie is verworden tot een alledaags sociaal medium. Mobiele telefoons maken afbeelding na afbeelding, waarvan je je kunt afvragen of we de beelden over vijftig jaar nog kunnen zien. Dat kunnen we gelukkig wel met de foto's van Schmidlin, die dankzij de zorgen van het Regionaal Archief Tilburg voor een breed publiek toegankelijk zijn en worden. En het boek draagt, dat zo zorgvuldig is samengesteld door Jim van Nieuwenhuijzen en Jef van Gils met de eindredactie van Ronald Peeters, sterk aan bij.

Dhr Weststrate en Mevr Wiessner (beiden familie van Schmidlin)
ontvangen de eerste exemplaren van het boek tijdens de
boekpresentatie op 27 maart 2013

Tilburg gefotografeerd door Schmidlin -
Verborgen schatten van het archief - Jef van Gils en Jim van Nieuwenhuijzen
Uitgave van Regionaal Archief Tilburg ISBN 978-90-9027-246-7

Doodsoorzaken in begraafregisters

In begraafregisters van vóór 1811 worden meestal geen doodsoorzaken vermeld. Als ze al vermeld worden, gaat het meestal om verdrinkingen. Maar er zijn uitzonderingen.

Op 3 augustus 1755 is Jan van den Broek te Hilvarenbeek begraven, hij was van een coorencar doodgevallen (DTB 12 Hilvarenbeek scan 17):

Ook in Hilvarenbeek is Jan van de Zande rond 16 januari 1758 vermoord (DTB 12 Hilvarenbeek scan 20):

 

Op 21 september 1758 is Johannes Jacobus Huijben, adjunct-predikant te Chaam, te Breda overleden aan de kinderpokjes, hij werd op 23 september 1758 aldaar begraven (DTB 6 Chaam scan 48):

Op 1 maart 1756 zijn Johannes Adriaen van Drunen en Zebregt Jan Ravens verdronken te Moergestel, zij zaten beiden in hetzelfde bootje (DTB 9 Moergestel scan 20): 

Soms is de reden van overlijden niet vermeld, terwijl  daar wel aanleiding toe was. Op 2 september 1806 is Anthony het kind van Jacobus Cornelissen, oud 4 jaar, "gestorven of verongelukt". Het gaat waarschijnlijk om verdrinking, maar de exacte doodsoorzaak wordt niet vermeld (DTB 19 Terheijden scan 40):

  

Willem Cornelis Swaans uit Loon op Zand is tijdens het bijwonen van een begrafenis in Udenhout op 12 april 1737 doodgebleven (DTB 5 Udenhout scan 9):

Hij werd op 15 april 1737 in zijn woonplaats begraven (DTB 14 Loon op Zand scan 83):

De afkorting lkna achter zijn naam betekent dat hij een kind of kinderen nalaat.

Embert Smits werd op 4 januari 1738 te Dongen begraven. Hij is verdronken omdat hij vast zat in het rad van de watermolen (DTB 21 Dongen scan 15):

Jan Walraaven overleed op 27 november 1769 te Dongen, omdat hij zich morsdood had gedronken (DTB 27 Dongen scan 41):

Op 6 september 1706 is Adriaan Bogaard te Dongen doodgestoken en op 10 september 1706 begraven (DTB 14 Dongen scan 14):

Op 15 januari 1793 is Michiel van der Wee versteven dood gevonden (doodgevroren) te Dongen (DTB 32 Dongen scan 25):

Op 5 juli 1732 is Adriaen de Bruijn te Dongen begraven, hij is doodgestoken (DTB 20 Dongen scan 21):

Op 30 oktober 1732 is Willem Hendriks van Dun te Dongen begraven, hij is doodgestoken, soo de spraak gaat (d.w.z. volgens geruchten) door de jager van Dongen (DTB 20 Dongen scan 22): 

Chatservice niet beschikbaar op...

Er komen in de maanden april en mei weer wat officiële feestdagen aan. Normaal gesproken bieden wij op maandagavond tot en met donderdagavond, van zeven tot tien, een chatservice aan via onze website. Op de volgende dagen is deze service niet beschikbaar: -maandag 1 april -woensdag 24 april -dinsdag 30 april -donderdag 9 mei -maandag 20 mei Tot snel op de chat!

Nieuwe zoekmogelijkheden Raad van State

Heeft u ook zo genoten van de serie De Gouden Eeuw ? Geweldige serie. Het enige minpuntje heb ik de geringe aandacht voor de generaliteitslanden zoals Staats-Brabant ervaren. Daar was het allesbehalve een Gouden Eeuw. Vrijwel elke uitzending leek het over Amsterdam of Leiden te gaan, het centrum van de Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden. De Baronie van Breda en De Meijerij van 's-Hertogenbosch behoorden tot Staats-Brabant, Geertruidenberg behoorde wel tot het Holland. Pas vanaf het begin van de negentiende eeuw ontstond de huidige provincie Noord-Brabant.


Staats-Brabant werd niet bestuurd door een Staten van Brabant, maar door de Raad van State in Den Haag. Die Raad nam vele besluiten op het grondgebied waar onze voorouders leefden en woonden. De besluiten van de Raad van State worden resoluties genoemd. In de negentiende eeuw zijn deze resoluties vanuit Den Haag naar 's-Hertogenbosch gebracht en deze vormen een belangrijke bron van historisch onderzoek. Je vindt er bijvoorbeeld de aanstellingen van predikanten en soldaten. Henk Beijers heeft de resoluties over de periode 1629-1713 van een inhoudsopgave voorzien en het Brabants Historisch Informatie Centrum heeft deze zoekmogelijkheid op de website geplaatst.

Je vindt bijvoorbeeld over Oosterhout dat in 1680 de stenen van het kasteel Strijen zullen worden gebruikt voor het ravelijn in 's-Hertogenbosch (link, 224). Als de stenen maar niet worden teruggeëist ! Wanneer de predikant Johannes Verwiel overlijdt te Loon op Zand in 1695 , wordt gevraagd of de kerk in Udenhout niet gecombineerd kan worden met die van Oisterwijk (link, 224). In 1707 informeert de rentmeester de Raad van State over windkorenmolens van Tilburg en Goirle (link,264).

Dit zijn wat slechts enkele voorbeelden van deze rijke informatiebron. Wilt u zelf gaan eens de historie ontdekken, klik dan op deze link.

Kinderen van een niet bestaand echtpaar!

Het kan er af en toe vreemd aan toe gaan bij de burgerlijke stand, zoals de overlijdensakten van de gebroeders van Dongen in Dongen aantonen. De drie broers zijn allen in Gilze geboren, maar trouwen in verschillende plaatsen. Pieter trouwt op 7 mei 1840 te Oosterhout:

Zijn ouders zijn Martinus van Dongen en Antonia Maria Verheijen.

Pieters broer Franciscus trouwt op 27 april 1844 te Gilze:

Zijn ouders heten Martinus van Dongen en Maria Antonetta Verheijden.

De derde broer Jan trouwt te Dongen op 19 mei 1848: 

Zijn ouders heten Martinus van Dongen en Antonia Maria Verheijden.

De moeders van de drie broers heten dus telkens anders, niet zo verwonderlijk, de broers zijn geboren rond 1811 en toen keek men nog niet zo nauw bij de registraties. 

De moeder van de drie broers heet volgens haar doopinschrijving Antonia Maria Verheijen  en is op 11 februari 1782 te Rijen gedoopt (DTB 35 Gilze en Rijen, scan 3).

De drie broers overlijden alle drie in Dongen. Op 8 maart 1887 overlijdt Franciscus van Dongen:

   

De aangifte van zijn overlijden geschiedt door zijn zoon Bartholomeus van Dongen. Volgens die akte heten de ouders van de overledene Cornelis van Dongen en Adriana Riemslag. En dat is merkwaardig: Er bestaat geen echtpaar van Dongen-Riemslag.

Acht dagen later op 16 maart 1887 overlijdt broer Petrus van Dongen:

Ook in zijn overlijdensakte worden als ouders vermeld: Cornelis van Dongen en Adriana Riemslag!

Broer Jan overlijdt op 30 januari 1906 te Dongen:

In zijn overlijdensakte worden als namen van zijn ouders vermeld: Martinus van Dongen en Antonia Maria Verheijden en dat zijn bijna de juiste schrijfwijzen.

Wie kan ik een plausibele verklaring geven voor dit merkwaardige verschijnsel?

Wat vertelt het document uit 1335 over Tilburg ?

Donderdagmiddag 14 maart 2013 vond bij het Regionaal Archief Tilburg de overhandiging plaats van het oudste document van Tilburg uit 1335 door het bisdom 's-Hertogenbosch. Jef van Gils, collega van het Tilburgse Archief en tevens werkzaam bij het bisdomarchief , had daar het bundeltje documenten ontdekt in de depots. We beseften direct dat het bijzonder was. Bij het Archief gekomen zijn de stukken direct naar het restauratieatelier De Tiendschuur gebracht, die de documenten op een voortreffelijke manier weer in een goede staat hebben gebracht. Na de restauratie konden we pas voor het eerst goed lezen en bekijken wat de inhoud nu was. In totaal bleken het 14 documenten te zijn vanaf 1335 tot 1559.

Rector Peijnenburg overhandigt het charter aan wethouder Marjo Frenk

Vorm
Het oudste stuk van dit bundeltje is geen groot document, het meet slechts 22 centimeter breed en 8,5 cm hoog. Het is een charter over Tilburg, een oorkonde op perkament waar belangrijke afspraken op staan. Om de afspraken nog meer betrouwbaarheid mee te geven, zijn aan het charter twee zegels gehangen, een van de abt van Tongerlo in bruine was en de andere van het convent van Tongerlo in groene was.

Inhoud
Maar wat vertelt ons het document? Samengevat schenkt de abt Walter Bac en convent van Tongerlo aan Bertout Bac een beemd (=grasland) in Tilburg, genaamd De Crat. Als tegenprestatie moet Bertout Bac hiervoor jaarlijks een cijns betalen aan de abdij, op de zaterdag na Maria Lichtmis op de spijker (= graanschuur) te Tilburg.

Tilburg en de Abdij van Tongerlo
De Norbertijner Abdij van Tongerlo vlakbij Antwerpen en Tilburg zijn lang met elkaar verbonden. In Tilburg herinneren daar veel plaatsnamen aan, denk bijvoorbeeld aan de Tongerlose Hoefstraat, Wichmanstraat. De abdij had ook de zielzorg in Tilburg, al vanaf 1232 !!! In 1232 schenkt Hendrik I, hertog van Brabant, het patronaatsrecht van de kerk van West Tilborch aan de abdij van Tongerlo. Paus Clemens bevestigt in 1267 dat het patronaatsrecht in bezit is van de abdij. Tot 1832 bleef dit ongewijzigd, 600 jaar dus! In tegenstelling tot andere delen van Tilburg bleef de Tongerlose Hoeve tot 1796 onder het gezag van de abdij van Tongerlo staan. De abdij had ook vele bezittingen in Tilburg, vele tiendrechten en twee abdijhoeven, de Tongerlose hoef met een tiendschuur en spiker en een hoeve op de Heuvel.

Plaatsen uit het document zijn bekend
De plaats waar de jaarlijks de cijns in februari betaald moest worden is bekend, de spiker bij de Tongerlose Hoeve. Maar ook het stuk grond kunnen we duiden, het is naar alle waarschijnlijk de Calemwiel vlabij bij de Moerenburg. Beiden hoeven waren toen in het bezit van de Abdij van Tongerlo.

Echt oud ?
Misschien goed om te melden dat dit document niet de oudste vermelding is van Tilburg, die dateert nl. uit het jaar 709 (Actum Tilliburgis). Dat weten we omdat de akte uit 709 later in 1191 is overgeschreven in het zogenaamde Gouden Boek oftwel het Liber Aureus van de Abdij van Echternach. Het is ook niet het oudste stuk dat Regionaal Archief Tilburg bewaart, want dat dateert van 1269 en heeft betrekking op Loon op Zand.

gemeentearchivaris Yvonne Welings

Verhuizing op verhuizing
De verblijfplaats van de documenten in de afgelopen eeuwen laat zich vertellen als een spannende roman. Op de doos stond een aanduiding van Mechelse stukken. De documenten zijn in de jaren zestig van de twintigste eeuw uit Mechelen overgedragen aan het bisdom 's-Hertogenbosch. Waarschijnlijk hebben ze daar voor 1629, het jaar dat 's-Hertogenbosch werd veroverd door de Staatse Troepen onder leiding van Frederik Hendrik, ook berust. Na de val van de stad verlieten veel katholieken 's-Hertogenbosch en namen veel documenten mee, in dit geval naar Mechelen. Het bisdom van 's-Hertogenbosch had rond 1599 een aanzienlijk deel van de bezittingen van de abdij van Tongerlo geconfisqueerd om het bisdom te financieren. Achteraf is dat van korte duur geweest.

Charterbank Tilburg
De documenten, die we van het bisdom ontvingen bevatten meer dan dit ene charter alleen. In totaal zijn het 14 stukken, waarvan sommigen ook betrekking hebben op Goirle en  Oisterwijk. Wij in Tilburg beloven plechtig dat we goed voor de waardevolle stukken zullen zorgen. De komst van deze charters markeren voor ons het begin van een nieuw project dat twee jaar zal duren: de Charterbank Tilburg. Astrid de Beer is projectleider.

Voor de liefhebbers volgt nu de letterlijke tekst:
Kenlec si allen den ghenen die dese jeghewordeghe letteren selen zien ende hoeren, dat wi abdt ende convent van Tongerlo hebben ghegheven Bertout Bac van Tilborch onsen beemt die ment noemt de Crat gheleghen Tilborch in qualem brouc om XVIII oyde conincx grote van Vrankerike ofte de werde der af jaerlex te betaelne op onder vrouwen dach als men kerssen draeght te Tilborch in onsen spiker. Ende waer dat zake Bertout was int ghebrake in dit betalen zo soude wi onse hant weder slaen ende doen an den voorgheseiden beemt sonder iemans wedersegghen ofte meer daer toe te doene.
In kennese der wairden heb wi abdt ende convent voerscr.(even) onse seghele ghehanghen ane dese jeghewordeghe letteren.
Gedaen en ghegheven int jaer ons heeren doe men screef M CCC XXXIIII saterdaeghs naer onser vrouwen dach voerscr.(even).

Ons bedrijfsplan voor 2013

In het eerste kwartaal van ieder jaar presenteren we in het bedrijfsplan wat we allemaal gaan doen in dat jaar. Dat wordt samen met de plannen van TextielMuseum en Stadsmuseum Tilburg gebundeld in het Bedrijfsplan Stichting Mommerskwartier 2013.
Anders dan andere jaren verspreiden we dat in 2013 geheel digitaal. Benieuwd naar onze plannen? Neem dan eens een kijkje. De tekst over het archief start op pagina 30.

Je vindt er beschreven wat we voor de Charterbank Tilburg gaan doen, en voor het jubileum van Geertruidenberg: 800 jaar stadsrechten! En een deel van onze vrijwilligers krijgt een opleiding: nu alle bevolkingsregisters van de aangesloten gemeenten bijna helemaal geïndiceerd zijn door onze vrijwilligers, richten we onze pijlen op de volgende klus: het beter toegankelijk maken van de collectie doop-, trouw- en begraafboeken. De vrijwilligers die hun tanden in deze klus gaan zetten krijgen een cursus op maat om goed beslagen ten ijs te komen.
Dit en veel meer is te lezen, verdeeld in wat we doen, voor de (virtuele) bezoekers, voor onze partners, voor onze medewerkers en voor de regiogemeenten waar we voor werken.

Van het jaar 1387 naar 1335

Op donderdag 14 maart 2013 zal de rector van het Bisdom 's-Hertogenbosch een zeer oud document uit 1335 uit het bisdomarchief overhandigen aan de Tilburgse wethouder van cultuur Marjo Frenk. Dat alles speelt zich af bij Regionaal archief Tilburg.

Het bisdomarchief in 's-Hertogenbosch heeft vele onontdekte schatten. Tot voor kort lag dit te overhandigen document in een bundeltje verborgen op de zolders van het bisdom aan de Parade. Het was bisdomarchivaris Jef van Gils, die het oude verstofte stuk ontdekte en bemiddelde in de schenking aan de gemeentearchivaris Yvonne Welings. Het document waarover we hier spreken is uit Tilburg en dateert uit 1335. Tot nu toe moest Regionaal Archief Tilburg 1387 als oudste datum voor Tilburg vaststellen.

Tijdens de middag van de overdracht op 14 maart zal meer verteld worden over de inhoud van het document. We kunnen alvast onthullen dat het een charter is, een stuk perkament waar men in vroeger eeuwen bepaalde afspraken op schreef. Het is een schenkingsakte van een stuk grond van de abt en het convent van Tongerlo aan Bertout Bac van Tilborch. Hiervoor moest Bac dan wel een cijns betalen. Het document is schoongemaakt, in goede staat gebracht en gedigitaliseerd.

Tegelijk met de overdracht zal ook de nieuwe digitale charterbank van Tilburg haar première beleven. Enkele honderden Middeleeuwse documenten uit Tilburg zullen de komende twee jaar inhoudelijk getranscribeerd worden door een groep enthousiaste vrijwilligers van het archief.

Bijzondere gezinnen (II)

Een bijzonder gezin treffen we aan in Made (bevolkingsregister Made en Drimmelen 1860-1870, inv. nr. 12b, scan 99):



De echtgenote van het gezinshoofd heeft een voorechtelijke dochter, die op haar beurt zelf ook weer moeder is van een onwettige dochter.

In Gilze treffen we een gezin aan, bestaande uit drie verschillende soorten kinderen, nl. die van de man uit een eerder huwelijk, die van de vrouw uit een eerder huwelijk en van hen samen (bevolkingsregister Gilze en Rijen 1890-1899, inv. nr. 18, scan 26):

In Tilburg wordt een gezin vermeld, waarin drie tweelingen zijn geboren (bevolkingsregister Tilburg 1921-1939 deel 51, scan 270) (met dank aan vrijwilliger Jan van Boxtel):

In Oosterhout komen we een gezin tegen bestaande uit gezinshoofd, zijn broer en zus en vele neven en nichten (bevolkingsregister 1880-1890 Oosterhout, inv. nr. 864, scan 256): 

Ook in Oosterhout treffen we een gezin aan, waarbij de stiefkinderen dezelfde achternaam hebben als het gezinshoofd, niet geheel toevallig, het gezinshoofd is getrouwd met de weduwe van zijn broer (bevolkingsregister 1921-1938 Oosterhout, inv. nr. 901, scan 118):

En tenslotte een vermelding van een zwagerin van het gezinshoofd  (bevolkingsregister 1900-1920 Oisterwijk , inv. nr. 18.4, scan 81):

Zwagerin (lees: zuster van de echtgenote van het gezinshoofd) wordt zelden vermeld in bevolkingsregisters,  meestal wordt de aanduiding behuwdzuster of schoonzuster gebruikt.

Thijs Torreman nieuwe Algemeen Directeur Stichting Mommerskwartier

Thijs Torreman is met ingang van 6 maart 2013 de nieuwe Algemeen Directeur van Stichting Mommerskwartier.

Stichting Mommerskwartier bestaat uit de instellingen TextielMuseum, Regionaal Archief Tilburg en Stadsmuseum Tilburg. De Raad van Toezicht is verheugd dat met de benoeming van Torreman de directie compleet is. De komende jaren kan de stichting verder werken aan de vastgestelde strategie voor alle instellingen. Ook kan Torreman een stevige bijdrage leveren aan de cultuurnota van de gemeente Tilburg.

De voltallige directie bestaat vanaf 6 maart voor een periode van ongeveer drie jaar naast Torreman uit Errol van de Werdt, Directeur TextielMuseum, en Frank van Kruisselbergen, Directeur Bedrijfsvoering. Torreman is voorzitter van de driekoppige directie, WOR bestuurder (Wet op de Ondernemingsraden) en verantwoordelijk voor de aansturing van Regionaal Archief Tilburg en Stadsmuseum Tilburg.

De afgelopen zestien jaar is Torreman op verschillende plekken eindverantwoordelijk geweest binnen organisaties in het (semi) publieke domein. Zo was hij directeur van een belangenorganisatie voor het vrijwilligerswerk, een kenniscentrum voor zorg en welzijn, een bibliotheek en een cluster van muziekschool, theater en museum. Hij studeerde economie in Tilburg en Maastricht.

Passie voor geschiedenis

Van 8 tot en met 17 maart is in het Duvelhok een expositie te zien van de kunstenaars die werken in het Carrégebouw in Tilburg. Ieder jaar exposeren deze kunstenaars gezamenlijk, met ieder jaar een nieuw thema. Dit jaar is dat 'Passie'. En bij de expositie verschijnt een krant, waarin dit keer twee vrijwilligers van Regionaal Archief Tilburg vertellen over hun passie voor hun werk bij het archief.

Anja Vorstenbosch en Frans Manni werken allebei aan de inmense verzameling bidprentjes. Ze ordenen de vele binnengekomen prentjes, ontdubbelen en verpakken ze in zuurvrij plastic. Yvonne Mutsaers, een derde vrijwilliger die met bidprentjes werkt, zorgt dat de prentjes op de juiste plek in de ladenkasten worden opgeborgen. Op die manier kunnen anderen weer gebruik maken van de prentjes. Gegevens uit de prentjes worden toegevoegd aan beschrijvingen in de genealogische databank, zodat dat weer gebruikt kan worden in stamboomonderzoek. Onmisbaar, dit werk van Anja, Frans en Yvonne!

Zoals ze zelf beamen zijn ze een goed team en doen ze dit werk met veel plezier. Anja: "Ik vind het vrijwilligerswerk sowieso erg leuk om te doen, maar ik vind het bidprentje het leukste document om te onderzoeken."

Passie expositie - 8 t/m 17 maart 2013
Duvelhok, St. Josephstraat 133, Tilburg
Opening op vrijdag 8 maart vanaf 20.00 uur
Zie voor meer info op Facebook.

Frans heeft verschillende stamboomonderzoeken gedaan. Zie de resultaten op zijn website.