Unieke preekstoel in Loon op Zand

Deze foto ontvingen we van het Stadsarchief 's-Hertogenbosch. De foto is gemaakt door het bekende persbureau Het Zuiden en op de achterkant staat geschreven "verrijdbare preekstoel in Loon op Zand"'. 

Door de verbouwing van de kerk Sint Jans Onthoofding rond 1929, was de pastoor Muré tijdens de preek niet meer te zien vanuit de nieuw aangebouwde dwarsbeuken. Pastoor Muré was zo inventief om een nieuwe preekstoel te bestellen bij architect Meylink uit Vught. De preekstoel kon verplaatst worden en werd op een verhoging geplaatst, waardoor de pastoor weer zichtbaar werd voor de eigen parochianen.
De foto moet uit de tijd van de levering dateren, te weten 1934. Inmiddels ziet de preekstoel er wat kleiner uit, de poten zijn ervan afgezaagd.

Meer weten over de geschiedenis van de kerk Sint Jans Onthoofding, dan is het Jaarboek van Straet & Vaert 1993 van de Heemkundekring Loon op 't Sandt echt een aanrader.

150 jaar muziekgeschiedenis: Koninklijke Harmonie Orpheus

In 2014 bestond de Koninklijke Harmonie Orpheus 150 jaar. Twee leden van dit muzikale gezelschap doken in de geschiedenis en publiceerden een boek met vele foto’s. Het gaat om vader en zoon Rien en Patrick Coolen. Rien Coolen kwam op 22 januari 2015 naar ons archief om het boek te overhandigen. Hoofd archief Gert-Jan de Graaf nam het met plezier in ontvangst.

Rien vertelt dat er in de jaren ’60 van de vorige eeuw ongeveer 30 harmoniegezelschappen waren in Tilburg. Dit enorm aantal is in de loop der tijd uitgedund. Nu zijn er nog maar vijf over, waaronder Orpheus. Vier jaar lang werkten hij en zijn zoon aan het verzamelen van gegevens, bezoeken van het archief, uitpluizen van persoonlijke archieven en het opschrijven van de geschiedenis. Vele foto’s uit onze collectie werden toegevoegd aan de tekst.

In de TilburgWiki is héél kort de geschiedenis van Orpheus te lezen. We zijn blij dat we door deze aanwinst in de bibliotheekcollectie van het archief nu een gedegen en uitputtende beschrijving kunnen toevoegen.

Costerkoorn van Dongen in 1760

Manuaal Boek der Costerkoorn van Dongen verschijnende Kersmis 1760 is te lezen op dit bijzondere archiefstuk.

Tijdens de inventarisatie van een collectie losse aanwinsten van Dongen werd vandaag dit manuaal aangetroffen. In dit manuaal oftewel register werd aangetekend hoeveel koren inwoners van boerderijen in natura afdroegen aan de koster van de Nederlands Hervornde Gemeente Dongen.
Pieter Oomens betaalde in 1760 3/4 loopen en Jan Verbunt 1/4 lopen per jaar voor 'De groote Hoeff van zijne Hoogheijt'. De maat 1 loopen bestond uit 4 kwartier en een kwartier in de Baronie van Breda stond gelijk aan 5,4 liter. link

Ook de Haanse Hoeve genaamd Ligtenberg moest in totaal 1 loopen voor de koster opbrengen, verdeeld over Den Haan en Oeijken Motjes, Maaijken Janssen van Oudenhoven en Maria van Heijst, weduwe Verbunt.

Het geschrift noemt niet alleen topografische namen, maar ook de bewoners van de panden en vormt hiermee een prachtige pre-kadastrale bron voor de bewoningsgeschiedenis van Dongen. De streepjes op de folio's geven aan wanneer er voldaan is aan de verplichting. De aantekeningen eindigen rond 1797. Achterin het manuaal is een eigentijdse index op persoonsnamen opgenomen.

Het register wordt opgenomen bij de andere documenten van de koster in het archief van de Nederlands Hervormde Gemeente (archiefnr.950, inv.nr. 758). Soortgelijke manualen zijn ook te vinden in de archieven van de Nassause Domeinraad bij het Nationaal Archief in Den Haag en wat de negentiende eeuw betreft in het archief van het kosterambt (983).

Samen lezen over ongehoorzame burgers

Afgelopen week mochten we de Maatschappijkring ontvangen in de studiezaal.
De Maatschappijkring is een onderdeel van de KBO Berkel-Enschot en bestaat uit groep mensen die breed interesseert is in wat er speelt in de wereld. Dit doen ze door middel van lezingen, bedrijfsbezoeken en excursies.
Een groot aantal leden van deze vereniging wilden via dit bezoek graag bijgepraat worden over wie we zijn en wat we doen.
Tijdens deze kennismaking  kwam de geschiedenis van het gebouw waarin we gehuisvest zijn voorbij, de inhoud van de depots, de mogelijkheden van onderzoek en de genealogische database.
Maar bij archiefbezoek hoort onderzoek.Om een beetje te proeven hoe het is om met historisch materiaal te werken lagen originele stukken te wachten uit verschillende periodes van de geschiedenis van Berkel-Enschot om bekeken en besproken te worden.
Vooral de plattegronden gaven veel gespreksstof.
Maar bij archiefbezoek hoort ook zelf actief aan de slag gaan daarom werd er in groepjes een tekst uit 1754 onder handen genomen.
Geanimeerd werd er gelezen, gepuzzeld en overlegd. Een aantal woorden in deze tekst waren zeker niet meer van onze tijd, maar het probleem in deze tekst was van alle tijden: ongehoorzame burgers.
Met het gezamenlijk doornemen van deze 18e eeuwse proclamatie werd dit bezoek afgerond.
Interesse om als groep een bezoek aan Regionaal Archief Tilburg te brengen? Informeer hier.

.

Nieuwe scans van de registers van de Burgerlijke stand

In de afgelopen weken zijn er weer scans van registers van de Burgerlijke Stand op de website geplaatst van diverse gemeenten.

Het betreft:

Gemeente Dongen
Combinatieregister: 1814

Gemeente Drimmelen
Geboorteregisters: 1903 t/m 1907

Gemeente Goirle
Geboorteregisters: 1903 t/m 1912
Huwelijksregisters: 1923 t/m 1939
Overlijdensregisters: 1941 t/m 1963

Gemeente Loon op Zand
Geboorteregisters: 1904 t/m 1907
Huwelijksregisters: 1916 t/m 1931
Overlijdensregisters: 1940 t/m 1954

Gemeente Moergestel
Geboorteregisters: 1915 t/m 1914
Overlijdensregisters: 1961 t/m 1964

Gemeente Oisterwijk
Geboorteregisters: 1911 t/m 1914
Overlijdensregisters: 1971 t/m 1964

Gemeente Oosterhout
Huwelijksregisters: 1925 t/m 1932
Overlijdensregisters: 1951 t/m 1959

Achter de schermen wordt er door vrijwilligers hard gewerkt om alle namen in de database te krijgen. Op dit moment zal dus in de meeste gevallen een zoekopdracht nog geen resultaat uit deze registers geven.

Maar u kunt zelf de boeken inzien via genealogie > inzien van bronnen en daar aangeven welk register u wilt zien. Daarna komt u via de knop > inzien register bij de digitale beelden.

Achterin ieder register zit een index waardoor u snel bij de juiste akte komt.

Archief schepenbank Geertruidenberg digitaal!!

Op dit moment is Regionaal Archief Tilburg bezig met het digitaliseren van de meest geraadpleegde archieven van de gemeenten binnen haar werkgebied.
Afgelopen jaar is er gestart met het digitaliseren van notariële- en schepenbankarchieven. Belangrijke bronnen voor o.a. genealogen en onderzoekers naar huizen, hoeven, landerijen enz. Sinds vorige week is ook het archief van de schepenbank van Hollands oudste stad, Geertruidenberg, thuis te raadplegen. Het omvat de periode 1554-1810.

De Vierschaar, waar recht werd gesproken.

 Het stadsbestuur bestond uit een schout, twee burgemeesters , zeven schepenen en een thesaurier. Zij werden bijgestaan door de stadssecretaris. De administratie over de dagelijkse gang van zaken (de ‘huishouding’) vinden we terug in het stadsarchief. Daarnaast hadden de schepenen ook zogenaamde judiciële bevoegdheden. Het schepencollege mocht rechtspreken in civiele zaken. Dit vond plaats in de Vierschaar op het stadhuis van Geertruidenberg aan de Markt. Daarnaast zorgden zij ervoor dat overdrachten van onroerend goed, testamenten, delingen van goederen, schuldbekentenissen, voogdij- en boedelrekeningen en verklaringen over alles en nog wat keurig werden geregistreerd.

We komen in dit archief niet alleen akten over Geertruidenberg tegen, maar ook over Made. Tot 1795 behoorde dit dorp tot de jurisdictie van Den Berg, zoals deze stad in de volksmond wordt genoemd. Made vaardigde ieder jaar twee personen af om zitting te nemen in het schepencollege van Geertruidenberg. Vanaf laatstgenoemd jaar kreeg Made een eigen schepenbank.

Het gedigitaliseerde archief, met zijn grote verscheidenheid aan akten, is dus vanaf heden thuis, zo nodig vanuit een luie stoel, gemakkelijk te raadplegen.

Leuke weetjes:
• De omvang van het papieren archief omvat vier meter.
• Het archief bestaat uit 58 inventarisnummers.
• Er zijn 11.066 scans gemaakt

Ga naar de schepenbank van Geertruidenberg

De politiek in Dongen jaren zeventig

In 1969 werd in Dongen een politieke vereniging opgericht met de naam Open Appèl. De oprichters, waaronder Theo Brants,  waren ontevreden over de wijze waarop in Dongen de gemeenteraad functioneerde. De wijze waarop de kieslijsten tot stand kwamen werd als weinig democratisch ervaren. Onder de oprichters van Open Appèl waren nogal wat mensen die lid waren van een landelijke politieke partij zoals de PvdA, VVD, D'66, PPR en KVP.

Theo Brants

Open Appèl deed in 1970 voor de eerste keer mee aan de verkiezingen en behaalde in 1970 3 zetels, bij de verkiezingen in 1974 en in 1978 2 zetels. Van 1975 tot 1982 leverde zij een wethouder in de persoon van Theo Brants. In die tijd bleef er een één mans fractie in de gemeenteraad. De kranten schreven dat er einde zou zijn gekomen aan de pro-konclaafse tijd uiteraard met een k geschreven.

In 1974 deden de landelijke partijen PvdA, de VVD en de PPR mee aan de gemeenteraadsverkiezingen en in 1978 ook het CDA. Daardoor kwam het ledenaantal onder druk te staan en in 1982 werd Open Appèl opgeheven.

College van B. en W. 1978-1982 v.l.n.r. Th.Brants, Th.Leijten, J.Dosker, J.Peeters en W. du Fossé

Uit handen van oud wethouder en oprichter van het Open Appèl is het archief ondergebracht bij het Regionaal Archief Tilburg (1591) en behoort hiermee tot de politieke verleden van Dongen.

Nu staat het Swart op Wit

Aanleiding van de titel van deze blog  is het verschijnen van een zeer complete genealogie de Swart.

Na vele jaren onderzoek door Eddy de Swart is er een boekwerk gereed over de genealogie van de familie de Swart. Al vòòr 1500 woonden de stamvader van deze familie bij de kerk in Gilze. Rond 1650 ontstaat de familienaam de Swart en in de eeuwen erna verspreiden de vele afstammelingen zich over heel Nederland en daarbuiten, ook onder de naam de Zwart. Ook een uitgebreide familie de Jong blijkt in mannelijke lijn van de stamvader af te stammen. Het familie-overzicht wordt voorgegaan door achtergrondinformatie, zoals een overzicht van de geschiedenis van Gilze. Van de oudste generaties vòòr 1850 wordt aanvullende informatie gegeven over bezittingen. Hiervoor is gebruik gemaakt van o.a. cijnsregisters.

pagina uit cijnsregister

Dit alles wordt toegelicht door middel van afbeeldingen van aktes, kaartmateriaal, etc. Het resultaat telt dan ook meer dan 200 pagina's. Wie voorouders heeft in Gilze of de familienaam de Swart of de Zwart draagt vindt in dit boek veel informatie.  Als u interesse heeft in het boek, dan kunt u informeren bij de auteur via eaamdeswart@hotmail.com.
Het boek is opgenomen in de bibliotheek van Regionaal Archief Tilburg en in te zien op de studiezaal.

Heel Tilburg bakt: 4 generaties Vermeer

Vanaf november 1872 tot februari 1991 was bakkerij Vermeer een begrip in de Willem II straat. De geuren van de bakkerij Vermeer zijn sinds 1991 uit de Willem II straat verdwenen.

Op deze compositiefoto (nr. 006037) uit 1972 van het Regionaal Archief Tilburg  zien we de vier generaties bakkers bijeen.

Eerste generatie
In november 1872 opende de eerste Jan Vermeer een bakkerszaak in de toenmalige Komediestraat, nu de Willem II straat. Hij was de derde bakker in Tilburg,  op zijn roggebrood moest hij daarom het nummer 3 stempelen. Jan Vermeer werd niet zo ver van Tilburg geboren te Udenhout in 1840. Hij trouwde in 1867 te Tilburg met Antonetta Broeders. De eerste huwelijksjaren woonde het bakkersechtpaar in Zaltbommel. Jan Vermeer overleed in maart 1903, 62 jaar oud.

Tweede generatie
De volledige namen van de tweede bakker Vermeer waren Johannes Cornelis Arnoldus en hij werd op 6 januari 1869 in Zaltbommel geboren. Als kind kwam hij in Tilburg te wonen. Hij trouwde met Cornelia Horsten, die in 1866 in Tilburg werd geboren. Oud zou hij niet worden, hij overleed al op 52-jarige leeftijd in mei 1921.

Derde generatie
Voordat de oudste zoon Arnold zijn vader opvolgde, ging hij in de leer in Den Haag, 's-Hertogenbosch en Apeldoorn.  Arnold, die in 1896 werd geboren, stond bekend als Noud Vermeer. Hij trouwde in 1922 met Joanna van der Schoot (1898-1947), roepnaam Jeanne. Het echtpaar kreeg negen kinderen. Een dochtertje Maria overleed op vroege leeftijd. Daarnaast werd de familie aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door het noodlot getroffen, dochter en zus Joanna Vermeer (1936-1944) kwam om bij een vuurgevecht in juni 1944. De moeder Jeanne overleed in september 1947 en Noud Vermeer trouwde voor een tweede keer met Diny van der Made. (link)

Vierde generatie
Jan Vermeer (1928-2013) nam in 1957 de zaak van zijn vader Noud over. Samen met zijn vrouw Ineke bestierde het echtpaar de zaak in de Willem II straat nummer 50.  Jan Vermeer studeerde na een kostschoolperiode aan de bakkersvakschool te Wageningen. Zijn specialiteit waren de worstenbroodjes.

WillemIIstraat 50

Bakkerij Vermeer was  tot februari 1991 te vinden in de Willem II straat nummer 50.  In 1972 vierde de winkel haar 100 jarig bestaan.  Begin 1991 liet het echtpaar Vermeer Brabantse Broodwinkel hun klanten weten dat ze het na vierendertig jaar 'welletjes vonden en de pannen erop legden.' Op nummer 48 woonde het gezin Vermeer, vaak woonden de generaties bij elkaar. Ook het interieur getuigde van de bakkersactiviteiten zoals de tulband en chocoladevormen.

De foto van het vroeg overleden meisje Joanna zien we boven de schouw.

Arno Vermeer, zoon van Jan Arnoud Vermeer had de vijfde bakkersgeneratie Vermeer kunnen zijn. In tegenstelling tot zijn voorvaders besloot Arno het bakkers vak niet in te gaan. Van hem ontvingen we het archief van de bakkersfamilie (archiefnummer 1589), nu een afgesloten geschiedenis.