Gelezen: GIS en duurzaamheid – Daniël Obbink

Dit artikel stond in het Archievenblad van november 2008.

De schrijver is accountmanager waterschapsarchieven bij het Zeeuws Archief te Middelburg.

Waar gaat het over?
In eerste instantie over de problematiek over het bewaren uit cultuurhistorisch oogpunt van informatie die in toenemende mate in GIS-systemen wordt opgeslagen.

Wat is GIS?
Een informatiesysteem voor de invoer, het beheer, de integratie, de analyse, de verwerking en de presentatie van ruimtelijke gegevens, te ondersteuning van werkprocessen.
Een GIS valt daarom onder de archiefwet 1995 en moet voldoen aan duurzaamheidseisen.
Daar wringt de schoen, want de beschikbaar houden van deze informatie op de langere termijn t.b.v. het cultuurhistorisch belang, is niet voldoende gewaarborgd. Bij de bouw van dergelijke systemen is daar nauwelijks aandacht voor geweest.

Daniel heeft hier in het kader van zijn opleiding onderzoek naar gedaan en kwam met twee oplossingsrichtingen op de proppen:
1. het regelmatig bevriezen van de database en het wegschrijven van deze status quo naar een andere drager
2. het toegankelijk houden van de bestanden binnen het netwerk van de archiefvormer.

Naar de laatste oplossing ging zijn voorkeur uit.

Waardering en selectie zijn daarbij belangrijke voorwaarden die op basis van toegekende metadata toegepast kunnen worden.
Openbaar gemaakte bestanden kunnen dan m.b.v. internettechnologie toegankelijk worden gemaakt.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA)
Waterschaps Informatie Architectuur (WIA)

NORA en WIA streven naar een eenmalige unieke registratie van basisgegevens: de authentieke basisregistratie in de traditie van GBA (Gemeentelijke Basis Administratie) e.d.

Omdat in de visie van Daniel de beheertaken ook na openbaarmaking bij de archiefvormer blijven liggen moet de archiefdienst die verantwoordelijk is, in dit geval het Zeeuws Archief, zich concentreren op het verkrijgen van de juiste autorisaties om met het openbare materiaal hun klanten te bedienen.

Hij schrijft letterlijk: Zij gaan hiermee een steeds belangrijker rol spelen in de presentatie van de ruimtelijke gegevens en minder in het fysieke beheer ervan.

Dus het laten raadplegen van de GIS-gegevens behoort tot de (exclusieve?) taak van de archiefdienst.
Hij gaat verder nog in op Watwaswaar en hisgis.nl (Friesland), websites waar historisch kaartmateriaal zichtbaar is in digitale vorm.

Door de kaarten te georefereren of vectoriseren (de juiste geografische coördinaten toekennen) ontstaat de samenhang tussen de verschillende kaarten in een topografische basiskaart als de Gemeenschappelijke Basis Kaart Nederland (GBKN).
Iedere kaart komt dan op de juiste plaats in het totale beeld terecht.
Op deze manier komt steeds meer historisch kaartmateriaal beschikbaar voor onderzoekers.

Tip van Ton de Looijer (zie reactie):
IRIS - Integraal Resultaatgericht Informatie Systeem