In het kader van het vak ‘Oud Vaderlands Recht’ togen wij – drie studenten van de Rechtenfaculteit Tilburg – samen met onze docent richting het Regionaal Archief te Tilburg. Alledrie hadden wij een eigen opdracht. Mijn collegae zouden zich gaan verdiepen in het recht omstreeks 1810 in de gemeente Tilburg. Ik zelf zou de dag besteden aan een echtscheidingszaak uit hetzelfde jaartal, zij het gesitueerd in Loon op Zand.
In laatstgenoemde zaak verzocht de echtgenoot – Martien Couwenberg – om ‘dissolutie van het huwelijk en de vrijheid zich ‘weder ten anderen huwelijk te mogen begeven’. Zijn echtgenote – Adriaantje van den Hout – zou namelijk niet geschikt zijn voor het huwelijk wegens ‘misvormige gestalte en wangeschapenheid van het lichaam’. Kort gezegd kwam het er op neer dat Adriaantje geen vrouw zou zijn. Tot welk geslacht zij wel zou behoren wordt als zodanig niet genoemd in het processtuk.
De rechtbank besloot uiteindelijk en dorpsvroedvrouw om raad te vragen. Deze verklaarde na onderzoek en onder ede, dat Adriaantje wel degelijk een vrouw was. Het verzoek om echtscheiding werd daarop ook afgewezen. Nader onderzoek wees uit dat Adriaantje 29 jaar later overleed op 78-jarige leeftijd. Op haar overlijdensakte staat zij alsnog vermeld als de weduwe van Martien Couwenberg.
Adriaantje sterft in 1839 als weduwe van Martinus Couwenberg. Toch hebben ze niet samengewoond. Want als Martinus Couwenberg in 1831 in Tilburg sterft, staat in zijn overlijdensakte te lezen dat de aangevers niet weten hoe zijn laatste vrouw heet. Wel wordt de naam van de eerste vrouw opgegeven. Ik vermoed dat ze dus wel van tafel en bed gescheiden zijn.
BeantwoordenVerwijderenIk ben het met je eens dat ze waarschijnlijk niet meer samenwoonden.
BeantwoordenVerwijderenEen scheiding van tafel en bed moet ook de de rechter worden toegestaan, dus dat lijkt me niet zo waarschijnlijk. Tegenwoordig zou dat geverifieerd kunnen worden bij het huwelijksgoederenregister van de rechtbank van de plaats waar ze trouwden, maar ik weet niet of dat voor die tijd ook geldt.
Ik denk dat ze gewoon zonder iets formeel te regelen (en in strijd met de samenlevingsplicht voor gehuwden) uit elkaar zijn gegaan.
Verder een mooi en tragisch verhaal. Arme vrouw.
@John en @Maarten
BeantwoordenVerwijderenBedankt voor jullie aanvullende opmerkingen!