Bijna 45.000 foto's via Europeana beschikbaar

Sinds 15 januari 2015 staan er bijna 45.000 fotobeschrijvingen uit de collectie van Regionaal Archief Tilburg met een thumbnail (kleine afbeelding) op het Europese platform Europeana. De selectie bevat foto's, maar ook kaarten en plattegronden. Europeana is een platform dat zo breed mogelijk informatie wil presenteren. Via Europeana kan iedereen toegang krijgen tot miljoenen boeken, schilderijen, museale objecten en documenten uit archieven. De foto's zijn ter beschikking gekomen via de Digitale Collectie. Die fungeert als een verzamelpunt voor digitale erfgoedcollecties van Nederland.

Na het vrijgeven van de genealogische dataset in augustus 2014 is dit een tweede stap naar meer open datasets die het archief ter beschikking wil stellen aan een zo breed mogelijk publiek. De eigen website voldoet maar ten dele aan dat doel. Natuurlijk komen daar bezoekers die in de online fotodatabase op zoek gaan naar foto's en kaarten, maar niet iedereen weet onze website te vinden. Door de digitale informatie als open data beschikbaar stellen kan dezelfde informatie op meerdere plaatsen tegelijkertijd worden aangeboden via websites die bv. bepaalde thema's behandelen of een heel andere doelgroep aanspreken. Er blijft een link bestaan met de leverancier van de beschrijvingen en de afbeeldingen. Als bezoekers van Europeana een beschrijving van een foto vinden met een kleine afbeelding dan kunnen ze via een aparte link doorklikken naar onze eigen website en daar de foto in groter formaat bekijken, volledig inzoombaar.

Regionaal Archief Tilburg heeft in 2014 de eerste stap gezet op het pad van de open data en gaat daar in 2015 meer verder. Zo willen we dit jaar de inventarissen van de archieven ook als open data beschikbaar stellen. Het bewaren van al het waardevolle en informatieve materiaal in de depots aan de Kazernehof en de Goirkestraat heeft enkel en alleen zin als dat materiaal en die informatie ook gebruikt worden door wie het wil of nodig heeft. Hoe meer websites deze gegevens presenteren des te groter de kans dat die gegevens ook gevonden en gebruikt worden.

Bekijk de selectie in Europeana

Nieuwe boeken januari

De bosatlas van het cultureel erfgoed / Eindred.: E. Beukers. - Groningen : Noordhoff, 2014.
STUDIE A 50
http://www.bosatlas.nl/wps/portal/nubosatlas/bosatlas/thuis/debosatlasvanhetcultureelerfgoed

Willem II : De koning en de kunst / Red.: Sander Paarlberg en Henk Slechte. - Zwolle : WBOOKS, 2014.
Tentoonstellingscatalogus uitgegeven t.g.v. de tentoonstelling Willem II - Kunstkoning, Dordrechts Museum, Dordrecht, 5 maart t/m 15 juni 2014
Op de tentoonstelling waren bruiklenen uit de collectie Stadsmuseum te zien
D 921

Kweekplaats van katholieke deugd : de onderwijsstrategie van de Congregatie van de Fraters van Tilburg tussen 1844 en 1916 / Ton Kox. - Tilburg : Stichting Zuidelijk Historisch Contact, 2014.
G 289

Reformatie in Brabant : protestanten en katholieken in de Meierij van 's-Hertogenbosch, 1523-1634 / Gerard van Gurp. - Hilversum : Verloren, 2013.
G 288

Uit het archief van de fraters : foto's, voorwerpen en verhalen uit het archief van de Fraters van Tilburg / Rien Vissers en Han van Meegeren. - Tilburg : Gianotten, 2014.
G 287

Onze club, mijn club : TMHC Tilburg : 85 jaar TMHC Tilburg en 80 jaar TMHC Forward in beeld / Red.: Bernard Verbunt. - Tilburg : uitgave in eigen beheer, 2014.
F TILB 1507

75 x acht van Chaam / Berry van Oers. - Rotterdam : Trichis, 2013.
F ALPH 31

Ons erf : identiteit, erfgoed, culturele dynamiek / Warna Oosterbaan. - Amsterdam : De Bezige Bij, 2014.
Cultureel erfgoed
D 920

Van Spaendonk / Nel van Spaendonk-van Opstal. - Tilburg : uitgave in eigen beheer, 2014.
Genealogie
C 429

Soms moet je even puzzelen

De voorgevel van het kolossale gebouw is opgetrokken  van verglaasde steen, crèmekleurig en afgezet met bruine ornamenten.
Deze omschrijving staat in de krant als de firma Uppenkamp in oktober 1900 haar nieuwe winkelpand opent in de Heuvelstraat.
Reusachtige vitrines, ook onder de begane grond, zooals in onze groote steden. Een sieraad voor de Heuvelstraat gaat het in het artikel verder.
De gebroeders Uppenkamp hebben al eerder samengewerkt met de Amsterdamse architect A. J. Joling met de verbouw van hun eerste winkel op de hoek Heuvelstraat-Willem II straat. Later wordt dit magazijn “de Duif”.

Het ging de firma Uppenkamp voor de wind want april 1900 wordt de aanbesteding voor de bouw voor het nieuwe winkelpand uitgeschreven, wederom maar ontwerp van Joling. Op het toenmalige adres Heuvelstraat M13 ( nu 56) wordt de winkel gebouwd die zo lyrisch beschreven werd in het eerder genoemde krantenartikel.
Enkele jaren later wordt er weer een nieuw pand gebouwd aan de Heuvelstraat 44-44A , ook weer naar ontwerp van architect Joling en nu neemt IJzerwarenhandel van der Schoot het eerdere pand over.

foto 021703 RAT                              Overvolle etalage bij van der Schoot in de vijftiger jaren

Het pand Heuvelstraat 56, nu gemeentelijk monument,  is bekend als de winkel van IJzerwarenhandel van der Schoot. De tegels op de gevel laten deze naam nog steeds zien.
Tot voor kort werd aangenomen dat het winkelpand door de firma Van der Schoot was gebouwd en was onbekend wie dit fraaie pand ontworpen had. Dit laatste is niet opmerkelijk omdat pas vanaf 1901 de Woningwet in werking treedt en er vanaf die tijd veel meer geregistreerd werd omtrent bouw.

Door gebruik te maken van krantenartikelen, omnummeringslijsten, fotoarchief, bouwarchief en informatie ingebracht door Dhr. De Vilder, kleinzoon van de architect, kunnen we met zekerheid zeggen dat het monumentale pand van de hand van Joling is. De ontwerper van de tegeltableaus boven de ramen is nu ook met naam te noemen nl. Theo Molkenboer.

Fragment foto 049631 RAT
Ook in Dongen is gebouwd naar ontwerp van Joling. Het betreft het huis “de Ster” aan de Schoolstraat 1. Meer winkels, villa’s of bedrijfsgebouwen van zijn hand zijn op dit moment niet bekend in Tilburg en omstreken. Een van de landelijk bekende ontwerpen van architect Joling is de Peek & Cloppenburg winkel op de Dam in Amsterdam.

foto via www.winkelstories.com              Peek & Cloppenburg op de Dam, augustus 2006

Heb je ook interesse om op zoek te gaan naar de historie van een wijk of gebouw? Wil je graag weten waar het hoekje grond lag wat familiebezit was?
Schrijf je dan in voor de cursus “Onderzoek je Woonomgeving” die binnenkort weer start.
Meer informatie vind je hier

Bezoek uit Geertruidenberg

In ons mooie, pas vernieuwde gebouw is het heerlijk mensen ontvangen. Zo bleek gisteren weer toen burgemeester Willemijn van Hees van Geertruidenberg en twee collega's van haar, Marcel van Ree en William Verhagen, een bezoek brachten aan ons gebouw. Het was een kennismakingsbezoek om te zien wat we doen en om een beeld te geven van de diversiteit in de collectie Geertruidenberg en Raamsdonk.

Gert-Jan De Graaf, hoofd archief, lichtte het één en ander toe over een nieuwe webapplicatie waaraan we werken. Deze digitale tool maakt het in de toekomst mogelijk voor een gemeente om bouwdossiers online te presenteren. Ook kregen de burgemeester en ambtenaren een sneak preview in de nieuwe website, die nog niet online te bekijken is.

Via de databank voor stamboomonderzoek werd gezocht in de voorouders van William Verhagen. Dat leverde vele treffers op. In de akten die bij die personen getoond werden, kwam de handtekening van ambtenaar A.H.M.J. Brejaart op, die op 23 augustus 1944 tijdens de uitoefening van zijn ambt werd neergeschoten. Geertruidenberg heeft een straat naar hem vernoemd en heeft een monument opgericht ter nagedachtenis aan deze man. Bijzonder om zijn handtekening dan nu in vele akten voorbij te zien komen.



In het archiefdepot gaven gemeentearchivaris Yvonne Welings en beheermedewerker Arjan van Loon uitleg bij een aantal documenten uit de collectie van Geertruidenberg en Raamsdonk. Arjan gaf een proeve van bekwaamheid door een tekst geschreven met oud handschrift op te lezen alsof het met een duidelijke drukletter geprint was. Dat doen niet veel mensen hem na!

Na de handtekeningen op de muur in de hal aangevuld te hebben, ach ja, waarom ook niet, maakten we nog een archiveselfie met zijn allen.

Soms kan het ingewikkeld zijn......

Iedere stamboomonderzoeker heeft er wel eens mee te maken: een gezin dat onverwacht gecompliceerd in elkaar zit.

De Tijdmachine Gilze en Rijen is online!

Op vrijdagmiddag 16 januari 2015 is door wethouder Rolph Dols de officiële handeling hiervoor verricht in Heemerf ’t Oude Raadhuis, Nieuwstraat 22 in Gilze.

De Tijdmachine is een initiatief van Regionaal Archief Tilburg in samenwerking met de gemeente Gilze en Rijen en Heemkring Molenheide. Vijf vrijwilligers van de heemkring pakten twee jaar geleden de eerste vijf thema’s Bestuur, Religie, Onderwijs, Tweede Wereldoorlog en Militaire aanwezigheid op en zo’n vijfhonderd uitgewerkte lemma’s later presenteren zij het resultaat. Een voorlopig resultaat, want de volgende thema’s zijn al in voorbereiding. Die voegen zij de komende jaren gaandeweg aan de digitale tijdlijn toe.

Met vijfhonderd compacte digitale verhalen en zoveel mogelijk foto’s bevat de tijdmachine een schat aan informatie over de geschiedenis van Gilze, Rijen, Hulten en Molenschot. De digitale tijdlijn begint duizenden jaren geleden, ruim vóór Christus. Waar we eindigen? Dat weten we nog niet. Want geschiedenis is een doorlopend proces. Wat vandaag nieuws is, is morgen historie. Ook in Gilze en Rijen!

Tijdmachine Gilze en Rijen

Heemkundekring Tilborch een nieuw honk in Regionaal Archief Tilburg

Henk Veltmeijer, voorzitter van Heemkundekring Tilborch, is een gelukkig man. 'Voor het eerst heeft de Tilburgse heemkundekring een eigen honk, zoals het een vereniging betaamt,' zo vertelt de trotse voorzitter in zijn welkomstwoord. Vanaf vandaag, 15 januari 2015, vinden de maandelijkse lezingen van de heemkundekring plaats in Regionaal Archief Tilburg. Naast gebruik voor lezingen op de donderdagavonden, kreeg de Heemkundekring ook een eigen ruimte voor vergaderingen en overleg van de werkgroepen.

Bestuurslid Sander van Bladel is blij dat de heemkundekring is verhuisd. 'Het was vertrouwd bij Boerke Mutsaers, maar het is een logische overstap. Er zijn veel leden die regelmatig in het archief te vinden zijn als vrijwilliger of medewerker. Wel hebben ze er aan moeten wennen. Zo zou het parkeren een probleem kunnen zijn en het feit dat hier geen café is, werkte ook niet in het voordeel.' Miriam van den Dries is een van diegenen die moet wennen: 'Ik vond het bij Boerke Mutsaers juist leuker. Lekker ouderwets!'

De eerste lezing, die gaat over het begraven van voorouders in de natuur, wordt gegeven door archeoloog Johan Hendriks (1954). Blijkbaar is het onderwerp goed gevallen, want er zijn maar liefst meer dan zestig liefhebbers van heem en erfgoed naar het archief gekomen om te luisteren naar zijn verhaal en te kijken naar de talloze foto's die hij maakte van hunebedden, paalgraven en grafheuvels. 

In Noord-Brabant blijken die vooral in het zuiden te liggen, op de zandgronden. Minder graven zouden er zijn gelegen in het Brabantse westen en noorden, waar meer kleigrond is. In de omgeving van Tilburg  kennen we allemaal de graven op de Regte Hei bij Alphen en Riel. Toch blijken er heel dichtbij ook in Tilburg grafheuvels te zijn geweest. 'Er zijn urnen gevonden op de plaats waar nu de Jan Aartestraat gelegen is,' zo vertelt de archeoloog.

Zouden de heemkundeleden in de gaten hebben dat ze met hun nieuwe verenigingshonk daar nu letterlijk bovenop zitten? Regionaal Archief Tilburg is gefundeerd op de grafheuvels van de Jan Aartestraat. 

De onderste foto is afkomstig uit collectie Beeldonline Regionaal Archief Tilburg nr. 045457. Na de voltooiing van het onderzoek van de grafheuvels op de Regte Heide, werden ze gerestaureerd met de hulp van veertig, uit Tilburg afkomstige werkelozen.(1935)

Charters en muurkranten: terug van weggeweest.

Akte van belening uit 1269

Afgelopen week zijn de charters van Loon op Zand en Hilvarenbeek teruggekomen uit het Zeeuws Archief, waar ze zijn gedigitaliseerd, net zoals onze collectie muurkranten. Deze archiefstukken zijn wel uitersten: de middeleeuwse en vroegmoderne charters, geschreven op perkament en de laat twintigste-eeuwse muurkranten (1978-1995), gezeefdrukt op groot formaat restpapier.

Een charter is een officieel document, geschreven op perkament en vaak met een zegel - of meerdere- eraan bevestigd. Hoewel charters werden opgesteld vanaf de vroege middeleeuwen tot aan het begin van de negentiende eeuw, worden ze specifiek beschouwd als hét ultieme middeleeuwse bronnengenre. De inhoud van charters kan heel divers zijn, al hebben ze alle gemeen dat het een officiële bekrachtiging van een afspraak is en dat ze zijn opgesteld volgens min of meer vaste formuleringen. Het oudste charter uit de charterverzameling van Loon op Zand is een akte van belening van 4 mei 1269. Dit is tevens het oudste archiefstuk uit de collectie van regionaal Archief Tilburg! In deze akte geeft hertog Jan I van Brabant (1254-1294) de heerlijkheid ‘Venloene’ in leen aan zijn schildknaap Willem, heer van Hoerne.

Muurkrant 161 (1985)

Tussen 1978-1995 verschenen met grote regelmaat zeefdrukaffiches met pakkende koppen en gericht tegen de gevestigde orde op de Tilburgse muren. Deze muurkranten hingen op in het oog springende plaatsen zoals fabriekspoorten, bushaltes, brievenbussen, bij ingangen van openbare gebouwen of in drukke winkelstraten. De muurkrant opereerde in de sfeer van anonimiteit. Waar de krant gedrukt werd bleef geheim en wie de muurkrantmedewerkers waren viel ook niet te achterhalen. Deze geheimzinnigheid was nodig vanwege de te verwachten tegenacties van de autoriteiten en andere ‘slachtoffers’ van de muurkrant. Wie contact wilde of geschikte onderwerpen had voor in de muurkrant, kon een briefje schrijven naar postbus 814. Atoombewapening, milieuvervuiling en corrupte politici waren regelmatig terugkerende thema’s.

De charters zijn gedigitaliseerd in het kader van de Charterbank. In 2015 komen de charters van Loon op Zand en Hilvarenbeek online. De inhoud wordt getranscribeerd door vrijwilligers.
In 2015 wordt ook een begin gemaakt met het project 'Muurkranten en Actiecultuur'.

Lancering digitale geschiedenislokalen in Tilburg en Haarlem

In Tilburg en Haarlem wordt op donderdag 22 januari de lancering gevierd van een nieuw fenomeen: het digitale geschiedenislokaal. Speciaal voor het onderwijs is per stad een website ontwikkeld met lokale historische bronnen, zoals foto’s, documenten, plattegronden en filmfragmenten. De Tilburgse historische bronnen zijn afkomstig uit de collecties van Regionaal Archief Tilburg, Stadsmuseum Tilburg, TextielMuseum, Bibliotheek Midden Brabant en de Brabant Collectie. De Haarlemse bronnen zijn afkomstig uit de collectie van het Noord-Hollands Archief en worden het komende jaar aangevuld met bronnen van andere culturele instellingen.

Geschiedenislokaal.nl is een initiatief van het Noord-Hollands Archief en Regionaal Archief Tilburg, en is ontwikkeld in samenwerking met ab-c media. Het digitale lokaal is bedoeld om historische bronnen toegankelijk te maken voor het onderwijs. Deze sites bieden docenten en leerlingen basis- en voortgezet onderwijs (en andere geïnteresseerden) de bronnen voor een historische les, werkstuk, spreekbeurt of presentatie. De inhoud is thematisch gegroepeerd. Werkt een leerling aan een werkstuk over Tilburg in de Tweede Wereldoorlog, dan vindt hij/zij op Geschiedenislokaal013.nl de belangrijkste bronnen. Deze zijn te raadplegen, printen, delen op Pinterest, Facebook, Twitter en downloaden op goede resolutie voor gebruik in presentaties of werkstukken. Naast het aanbieden van basisdocumenten, wil Geschiedenislokaal stimuleren dat educatieve gebruikers verder onderzoek doen in de cultureel-historische collecties van de stad.

Benieuwd? Kom op 22 januari om 17.00 uur naar de lancering in Haarlem of Tilburg en/of kijk vanaf die datum op Geschiedenislokaal013.nl (Tilburg) en Geschiedenislokaal023.nl (Haarlem).
Bijzonder is dat Geschiedenislokaal zo is opgezet, dat andere culturele instellingen in Nederland, zoals archieven, musea en historische verenigingen, voor een klein bedrag hun eigen lokale Geschiedenislokaal kunnen inrichten. Het Regionaal Archief Nijmegen is de eerste afnemer.