"Van verwoesting tot wederopbouw".

In deze weken van gedenken aandacht voor een bijzondere film die de heer B.H. Cohen in 1983 aan het archief schonk.

Het interieur van de synagoge aan de Willem II straat in Tilburg werd tijdens de Tweede Wereldoorlog kort en klein geslagen, maar op advies van de Joodse Raad waren eerder al veel kostbaarheden als wetrollen, sieraden en een groot deel van de inventaris voor de veiligheid naar Amsterdam gebracht. De synagoge werd gerestaureerd en in 1949 opnieuw ingewijd en in gebruik genomen.
In 2008 werd naast de synagoge een tuin ingericht ter nagedachtenis aan Helga Deen en met haar al die andere Tilburgse slachtoffers van de jodenvervolging.
 
De korte film die in het archief wordt bewaard, geeft een goede indruk van dit stukje geschiedenis. De film is nu te bekijken op het YouTubekanaal van het Regionaal Archief Tilburg.
 


Op de website van het Joods Historisch museum staat kort de geschiedenis van de Tilburgse Joodse gemeenschap beschreven:

In de jaren dertig vestigden zich vele vluchtelingen uit Duitsland in de plaats. Tijdens de bezetting werd na de uitsluiting van joodse leerlingen uit het openbare onderwijs in september 1941 een joodse school opgericht. Deze heeft tot april 1943 bestaan. In de zomer 1942 werd in Tilburg een vertegenwoordiging van de Joodse Raad gevestigd


Tussen augustus 1942 en eind april 1943 werd ongeveer 40% van de joodse bevolking van Tilburg gedeporteerd. Van hen overleefde een klein deel de oorlog. Het merendeel van de Tilburgse joden overleefde de oorlog door onder te duiken. Ook joden van elders vonden in en om de stad een schuilplaats.

Het interieur van de synagoge werd tijdens de oorlogsjaren volkomen vernield. Het gebouw werd voor andere doeleinden gebruikt en uiteindelijk bestemd als opslagplaats voor in de omgeving geroofde rituele voorwerpen.

Na de oorlog werd het joodse leven in Tilburg hervat. In september 1948 werd op de joodse begraafplaats een gedenksteen onthuld voor de slachtoffers van de Nazi-terreur. Een jaar later werd de synagoge opnieuw ingewijd. In 1976 werd het gebouw overgedragen aan de plaatselijke overheid, die het voor sociale en culturele doeleinden bestemde. Tegenwoordig biedt het gebouw aan de Willem II-straat onderdak aan de Liberaal Joodse Gemeente Brabant. Als zodanig werd het gebouw in 1998 ingewijd.

Thema-avonden Korvel

Het Bewonerscomité Korvelseweg wil de betrokkenheid van de bewoners van de wijk Korvel vergroten door het organiseren van een vijftal thema-avonden Twee avonden zijn geweest, aan de overige drie kunt u nog deelnemen. De laatste tijd zien we toegenomen belangstelling voor het erfgoed van de eigen omgeving. In de straat is veel verloren gegaan, maar gelukkig is nog veel bewaard. We willen aan deze belangstelling tegemoetkomen door het organiseren van een aantal thema-avonden.Deelname aan deze avonden is gratis. Van de vijf avonden hebben de eerste twee in april plaatsgevonden. U kunt nog aanmelden voor de laatste drie avonden.
11 mei: deze avond gaat over de natuur van Korvel met als inleider Henk Kuiper.
18 mei: ‘Waar vind ik bronnen en andere info over de geschiedenis van mijn huis en de woongeschiedenis’. Inleider is Rob van Putten.
25 mei: 'Hoe behoud ik het historische karakter van mijn woning?' Inleider is Fons Drijvers, architect uit Oisterwijk en gespecialiseerd in restauraties.

U kunt deelnemen kan aan alle drie de avonden maar ook aan één avond. De avonden staan open voor iedereen, ook voor geïnteresseerden uit andere wijken.

Tijd en lokatie
11 mei 2010, 20.00 uur patronaat Korvel, Korvelplein 204
18 mei 2010, 20.00 uur Regionaal Archief Tilburg Kazernehof
25 mei 2010, 20.00 uur patronaat Korvel, Korvelplein 204

Aanmelden: via mail naar korvelcursus@korvel.com. U kunt zich ook inschrijven via het speciale inschrijfformulier op de website van Bewonerscomité Korvelseweg

Lezing Tilburgse Toal door Gerard Steijns

Tilburgse Toal, een inleiding, door oud gemeentearchivaris Gerard Steijns

Op zaterdag 8 mei houdt Gerard Steijns een inleiding over de Tilburgse Taol. Aan de hand van sprekende voorbeelden, maak je als toehoorder kennis met de Tilburgse Taol. Steijns laat zien hoe de Taol wordt geschreven en hoe deze terugkomt in verhalen, poëzie en liedjes. De laatste tijd is er veel aandacht voor het Tilburgs. Het liedjesfestival Kèndenkwèèk, het Tilburgs Dikteej, een heuse cursus in de Tilburgse Taol, allemaal initiatieven die het Tilburgs levend houden. De lezing is uiteraard ook bedoeld voor mensen die de Tilburgse Toal niet machtig zijn!

Gerard Steijns is oud-gemeentearchivaris van Regionaal Archief Tilburg. Daarvoor was hij werkzaam bij het Rijksarchief in Den Bosch en stadsarchief van Breda. Momenteel is hij met pensioen, maar nog zeer actief onder andere als bestuurslid van de Stichting Tilburgse Taol en het gildewezen. Hij publiceerde over bijvoorbeeld Willem II, de kerk van het Heike, en het Sint-Sebastiaansgilde.

Programma zaterdag 8 mei
10:15 uur: Inloop met koffie/thee
10:30 uur: Start van de lezing van Gerard Steijns
11:30 uur: Afsluiting

Locatie: Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75, 5017 EV Tilburg

LET OP: Vooraf aanmelden: via info@regionaalarchieftilburg.nl.
Wees er snel bij, er is ruimte voor maximaal 25 personen!
Vrij entree

Na de lezing is er ook de mogelijkheid om eigen archiefonderzoek te doen in het onderzoekerscentrum, geopend van 9.30 – 16.00 uur

Lezing over Tilburgse architect Jos. Donders

Frank van Kruisselbergen, adjunct-directeur en hoofd bedrijfsvoering van Stichting Mommerskwartier, bezocht op 18 maart 2010 een lezing van prof. Wout van Bommel over de Tilburgse architect Jos. Donders. De lezing was georganiseerd door Heemkundekring Tilburg. Hier volgt zijn verslag.

Wout is jaren geleden via zijn moeder tot ontdekking gekomen dat zijn opa architect was en is daarna gestart met zijn zoektocht naar door hem ontworpen panden. Zijn opa leefde van 1867 tot en met 1960 in Tilburg en twee zoons (Jan en Piet) zaten ook in het architectenvak. Uiteindelijk is het architectenbureau in 1973 gestopt. Al snel was Wout duidelijk dat van het archief van het architectenbureau nagenoeg niets over was gebleven, alleen een boekje waarin opa de aanbestedingen noteerde en een kasboekje. Op zich nog wel stukken aan de hand waarvan Wout zaken heeft kunnen herleiden. Onderzoek in het Regionaal Archief Tilburg en andere archieven heeft gelukkig nog heel wat aanvullende informatie opgeleverd.

Tijdens zijn boeiende presentatie heeft Wout aan de hand van een drietal routes de panden van Jos. Donders langsgelopen. Voor de pauze de route in het centrum van Tilburg en na de pauze de overige panden in de stad. Bekende panden in Tilburg zijn bijvoorbeeld CTM Melkfabriek Wilhelminapark 63 en 63a, voormalig Theresialyceum Oude Dijk 9, Huize Nazareth, houten kapel Peerke Donders en de patronaatsgebouwen Heuvel en De Schans.

Bijzonder is dat Wout van Bommel ook een site heeft waar alle bekende panden van Jos. Donders in periodes (tot en met 1939) zijn aangegeven, met als titel: “De Tilburgse architect Jos Donders, zijn gebouwen toen en nu”

Wout is van plan nog een boek over het werk van Jos. Donders te gaan schrijven en hij is nog op zoek naar aanvullende informatie.
Hopelijk gaat dat lukken en mogelijk dat dit dan nog eens gepresenteerd zou kunnen worden bij het Regionaal Archief Tilburg.

[tekening van Gasthuisring 65-57, gebouwd in 1898]

Regionaal Archief Leiden goes 23 dingen

Vorige jaar hebben 15 medewerkers van het archief de cursus 23 archiefdingen doorlopen. Samen met het BHIC en het Nationaal Archief waren we één van de eerste archieven die zich aan die cursus waagden. Uiteindelijk haalden 11 cursisten de eindstreep! Van de vier overgebleven medewerkers zijn er nog drie bezig om de cursus alsnog af te ronden in de zogenaamde bezemklas.

Omdat wij een van de eerste waren, hebben we in het traject heel wat geleerd, wat we met andere archieven kunnen delen. Wij waren dan ook heel blij dat we afgelopen maandag een groep van 12 Leidse collega´s, die binnenkort de cursus 23 archiefdingen gaan doorlopen, alle ins en outs konden vertellen over de cursus. Voor de lunch vertelde Luud de Brouwer over web 2.0 en het effect/invloed op het gewone leven en het archiefwezen aan de hand van een plaatjes-rijke presentatie. Na de pauze werd het verhaal verteld van een deelnemer/coach aan het project. Tijdens en na deze presentatie hadden de Leidse collega´s voornamelijk wat vragen van praktische aard aangaande privacy, tijdsbestek, invloed op het dagelijkse werk...

We hopen dat we de collega´s warm gemaakt hebben voor de cursus en we kijken uit naar een ieders blogposten.

De gemeente Gilze en Rijen maakt haar archieven openbaar !

De archiefvorming van overheidsorganisaties is onderhevig aan de Archiefwet 1995. Dit betekent dat het politiek en bestuurlijk handelen moet kunnen worden verantwoord naar de burger en samenleving, ook achteraf. Daarnaast mag de burger van de overheid verlangen dat deze correcte informatie verstrekt. Dit kan alleen maar wanneer de archiefdocumenten in een goede, geordende en toegankelijke staat worden beheerd. Later neemt het belang voor de actuele bedrijfsvoering af en is slechts een deel ten behoeve van deze bestuurlijke verantwoording van permanent belang. Het beheer van deze documenten wordt dan overgedragen aan de gemeentearchivaris en krijgt dan vooral een cultuurhistorisch karakter en wordt daardoor onderdeel van het gemeentelijk cultureel erfgoed. Het archief wordt dan ingevolge de Archiefwet - veelal na twintig jaar - volledig openbaar en raadpleegbaar. De Archiefwet is vooral ook een openbaarheidwet en draagt in sterke mate bij aan het democratische fundamenten van onze samenleving.

De gemeente Gilze en Rijen heeft twee jaar geleden het bewerkingsbureau AOB de opdracht verstrekt om enkele archieven toegankelijk te maken en materieel te verzorgen opdat ze konden worden overgebracht naar de archiefbewaarplaats.De archieven bestaande uit het gemeentebestuur Gilze en Rijen 1981-1990, het Weekblad van Gilze en Rijen, 1981-1990, HinderWetvergunningen, 1981-1990 en grondtransacties, 1981-1990 zijn vanaf dinsdag 27 april te raadplegen in het Onderzoekerscentrum van het Regionaal Archief Tilburg

Dom dialect?

In dit weblog is al vaker gesproken over de hernieuwde belangstelling voor dialecten. Onlangs begon de Stichting Tilburgse Taol eveneens met een cursus Tilburgs. De aanleiding daarvoor was dat ondergetekende de afgelopen drie jaar het Tilburgs Grôot Dikteej driemaal gewonnen had. Een vierde keer meedoen, mag niet meer en is ook niet meer leuk. 'Als je het kunstje kent, dan is er eigenlijk niks aan!' zo zei ik steeds tegen de mensen. 'Ik kan het je zo leren.'

Die belofte zijn we nagekomen en begin april hielden Gerad Steijns, Wil Sterenborg en ik een eerste lesavond. De belangstelling was groot. Zo waren er ruim twintig aanmeldingen en enkele journalisten belden me voor een interview op radio en krant. Zo kwam journaliste Kristel van Teefelen zelfs helemaal uit Amsterdam om een artikel te schijven over o.a. 'onze' Tilburgse cursus. Hier bijgevoegd het artikel in Trouw van zaterdag 24 april 2010.

De cursus is nu twee lesavonden verder.De cursisten hebben de klinker 'e' en 'o' al gehad. Geoefend met woorden, zinnen en vertalingen. Het verklanken van de klinkers is niet om aan te horen: van 'gekwèèk' tot 'gewôon' woordjes oefenen en flink 'aawhoere'. Aan het einde van de avond een klein oefendictee. Er zijn al enkele cursisten die dat foutloos doen! Dat belooft wat!

Tijdschriftartikelen door medewerkers

De medewerkers van het Regionaal Archief Tilburg schrijven regelmatig artikelen in heemkundige en geschiedkundige tijdschriften. Deze maand verschenen drie artikelen, door Jef van Gils, Arjan van Loon en Petra Robben. De tijdschriften staan in het bezoekerscentrum van het Regionaal Archief Tilburg.

Het buitensporige gedrag van de Raamsdonkse schout Hieronimus Jacobus van Thulden / Arjan van Loon. - ill. - In: De Dongebode ; Jrg. 36 nr. 1 (2010), p. 4-10

Smokkelen in de 19e eeuw / Jef van Gils. - ill. - In: Tilburg : tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur ; Jrg. 28 nr. 1 (april 2010), p. 8 - 20

Tilburg, brandpunt van opvoeding en onderwijs : de ijver voor goed lager onderwijs van 1806-1857 / Petra Robben. - ill. - In: Tilburg : tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur ; Jrg. 28 nr. 1 (april 2010), p. 21-29

Foto via: http://www.historietilburg.nl/thr/thr1.Spapens.htm

JLRendierhof gebruikt bronnen archief in ELO

Tilburg Textielstad is het onderwerp van de Tilburgse Jan Ligthartschool Rendierhof. Kunstenaars bereiden dit project voor, maar de component cultureel erfgoed mocht niet ontbreken. Een poos geleden werd ik dan ook gevraagd om naar de school te komen, om vervolgens de docenten te instrueren over het gebruik van (digitale) bronnen. Het onderwp Tilburg Textielstad vertaalde ik naar enkele diashows in Picasa: thuisweven en fabrieken. Vervolgens liet ik een film dupliceren over enkele textielfabrieken. In de instructiebijeenkomst attendeerde ik de leraren op de Tilburgse Tijdmachine en op het gebruik van Beeldonline. Enfin, ze waren enthousiast allemaal. Voor ons blijft het spannend of ze er wat mee kunnen ofwel hoe bruikbaar is ons materiaal?

Het voordeel van digitaal aanbod is dat je het altijd wel ergens kwijt kunt. Of op onze eigen site, of via een Google-site of zelfs te linken aan de eigen website van de school. Want voor de docenten moet het zo toegankelijk mogelijk zijn. Zo zaten we laatst hier al te filosoferen dat het nóg beter zou zijn, als wij onze link aanbieden naar de school. Dus het archief gaat (digitaal) naar de school in plaats van dat de school ons maar moet zien te vinden. Daar breek je als educatiemedewerker van het archief dan je hoofd over, totdat je weer eens op onderzoek uit gaat. En zie daar, JLRendierhof heeft een eigen ELO ;-)

Nieuwsgierig probeer ik te zien, hoever ik kan komen. Eigenlijk moet je inloggen, maar het lukt me om toegang tot de materialen te krijgen! Wereldoriëntatie, geschiedenis voor groep 8. Twee opdrachten en jawel: de link is daar! De Tilburgse Tijdmachine wordt vernoemd, plaatjes van AaBe en een thuisweverswoning én ik zie een opdrachtenblad, wat past bij de informatie uit de Tilburgse Tijdmachine.

Super! Zo willen we graag werken. Faciliteren van bronnen en toegankelijk maken via de site of ELO van de eigen school. JLRendierhof is gisteren pas begonnen met het project, maar wat mij betreft kan het al niet meer stuk. JLRendierhof bedankt!!

Gemengd Toneel in Tilburg

Het is een prachtige foto, die deze week werd afgegeven aan de balie van het Regionaal Archief Tilburg. De schenkster mw. A. van Hooft- van Beurden is de dochter van Maria van Trier, die op de achterste rij met de donkere jurk midden op de foto staat. De foto dateert ongeveer uit 1920, Maria is dan 16 jaar oud. Maria werd geboren in Tilburg in april 1904 en huwde in 1929 met Hein van Beurden. In 1984 overleed ze.

In haar vrije tijd was Maria van Trier lid van de Tilburgse toneelvereniging van de R.K. Werkliedenvereniging De Propyleen. De R.K. werkliedenvereniging werd later omgevormd tot de Katholieke Arbeidersbond. Tot 1960 gaf de amateurtoneelvereniging ook wel als Propylaeën gespeld vele voorstellingen die ruim bezocht werden. De voorstellingen werden gegeven in het lokaal aan de Tuinstraat. Hieronder ziet u een afbeelding van het inmiddels verdwenen interieur.
.

De toneelvereniging is dan gemengd, dat wil zeggen mannen en vrouwen spelen samen toneel. Bij de foto hoort ook een getuigschrift van Maria van Trier over de deelname aan de vereniging, die vanaf 1920 niet meer gemengd zou spelen. Maria van Trier, zo leert de overlevering was altijd trots op de foto en het getuigschrift. Het is niet bekend tot wanneer het niet gemengd spelen heeft geduurd. Foto's uit de jaren dertig tonen in ieder geval beelden van mannentoneel (zonder vrouwen of meisjes).

Kerkkoren, een verdwijnend fenomeen?

Onlangs werd het archief van het Gemengd Koor Sint Maarten' te Tilburg geschonken. Helaas zijn de meeste archiefstukken van vóór 1980 door onbekende oorzaken verloren gegaan. Voor het toegankelijk maken van het archief tekende archivaris Marty Dost.

Het koor staakte haar activiteiten op 28 juni 2009. De naam Sint Maarten verwijst naar de gelijknamige parochiekerk aan de Professor Verbernelaan. De kerk, gebouwd door de architecten Schijvens en Verberk, werd in 1964 in gebruik genomen. Aan de kerk was tussen 1962 en 1969 een afzonderlijk mannen- en vrouwenkoor verbonden. De aanleiding voor het 'gemengd' zingen vanaf 1969 was het zilveren priesterfeest van (bouw)pastoor Vogels van de parochiekerk Sint Maarten. Het gemengde koor werd op 1 september 1969 opgericht.In januari 1983 werd de Sint Maartenskerk gesloopt.

Vanaf die tijd maakte het koor gebruik van de gastvrijheid van de Studentenkerk Maranetha aan de Professor Cobbenhagenlaan en andere locaties. Lange tijd was Ben Willemen de dirigent van het koor, maar vanwege zijn overlijden in 1988 werd hij opgevolgd door Ton de Bruin, die vervolgens in 1998 het stokje overgaf aan Wil de Bebber.

Met het sluiten van kerken lijkt een einde te komen aan het culturele leven onlosmakelijk verbonden met de kerk. Het Regionaal Archief Tilburg draagt er zorg voor dat de getuigenis ook voor latere generaties bewaard blijft.

Relevantie van tweets

Via Twitter (bedankt @cvanderven!) las ik dat de Amerikaanse Nationaal Archivaris een interessante post had geschreven over het belang van tweets.
Tweets zijn de berichten die mensen versturen via Twitter, de vrolijke online kwebbelbox. Tenminste, als je je gedachten en opmerkingen kunt beperken tot 140 tekens. Het artikel laat helder zien dat de onbenulligheid van de tweets, waar met name critici maar geen genoeg van krijgen de rest van de wereld op te wijzen, een waarde vertegenwoordigd.
Aanleiding was de donatie door Twitter.com aan het Library of Congress van alle tweets die van 21 maart 2006 tot op heden zijn verzonden, om die vervolgens digitaal op te slaan en voor eeuwig te bewaren.

Relevantie? Hoezo dan?
Hoe zouden wij archivarissen het vinden als we op een dag, bij het doorvlooien van wat achterstallig onderhoud, een register uit 1400 zouden tegenkomen waarin minutieus was bijgehouden voor een hele gemeenschap wat ze als ontbijt aten, welke sociale en culturele activiteiten ze ondernamen, hoe betrouwbaar de watervoorziening was, waar ziektes en ander ongemak zich voordeden etc. We zouden het als een juweel behandelen, de pers er bij roepen en menig wetenschapper zou er een gloedvolle dissertatie uit persen. Wat een inzicht zou het ons geven in de samenleving van 1400. Een samenleving waar we nu met enkele snippers een beeld van proberen te reconstrueren.
We smullen van dagboeken omdat ze een hele andere kijk geven op gebeurtenissen en de samenleving dan de meestal wat saaie overheidsarchieven en andere officiële collecties en verzamelingen.

Dat soort dagboekachtige informatie bevatten de onbenullige tweets (en weblogs!) van nu voor een belangrijk deel. Door die schat aan informatie te bewaren geven we een heel mooi beeld van de samenleving rond 2010, met veel nuance, met veel gezichtsvelden, invalshoeken, politieke kleuring en noem maar op. Als je dat dan nog kunt larderen met een strakke collectie weblogs, dan heeft de historisch onderzoeker van de toekomst, of zijn interesse nou uitgaat naar politiek, eetcultuur, beeldcultuur, sociologische stratificaties, psychologische gesteldheid of noem maar op, een schat aan informatie om een prachtbeeld schetsen van de tijd waarin wij nu leven.

Het is een kwestie van het verleden in de toekomst zichtbaar maken. En dat moet je nu al bedenken. Goed dat het Library of Congress deze veelomvattende en belangrijke taak op zich heeft genomen.

Tweet on!

[UPDATE: toegevoegd op 20 april
Deze discussie wordt ook gevoerd bij de Digitale Archivaris, Ingmars weblog, Lineke's weblog en Edwins Weblog.]

PS: voor wie Twitter nog niet kent:

Poëzie in het archief

De Tuinstraatparade en de Ode aan de Willem II-straat zijn twee gedichten van de hand van de Tilburgse stadsdichter, Cees van Raak. De gedichten worden door Cees `poëtische historische exercities´genoemd. Waarmee hij wil aangeven dat het gedicht aan de ene kant poëzie is en aan de andere heeft het gedicht een historische inhoud. De geschiedenis van beide straten is vaak op speelse wijze in de gedichten vervat.
Tijdens de lezing vanochtend voor een klein gezelschap van geïnteresseerden, lichtte hij de achtergrond en historie van beide straten toe aan de hand van zijn gedichten. Dit deed hij door leuke verhalen en/of foto´s van onder andere Helga Deen, de Synagoge, Eerste stenen, mooie gevels, Tymen Trolsky, het oude postkantoor, het Roomse Leven... De verhalen van Cees brachten bij het gezelschap allerlei leuke/spannende anekdotes naar boven.

Voorjaarsbijenmarkt

Het aardige van de collectie films van het Regionaal Archief Tilburg is dat er weer heel àndere informatie uit kan worden opgedoken dan uit de geschreven bronnen. Dat beelden soms meer vertellen dan geschreven stukken weten we natuurlijk allemaal. Zo trof ik een korte opname aan van de jaarlijkse voorjaars-bijenmarkt, gehouden op het terrein van het Gemeentelijk Sportpark aan de Goirleseweg te Tilburg op 26 maart 1930 en op 8 april 1931. Op het filmpje zien we overzichtsbeelden van de markt, beelden van het tonen van de bijenkorven, van bijenvolken (close-up)en natuurlijk van het loven en bieden.Het filmpje kunt u via het YouTube-kanaal  van het Regionaal Archief Tilburg bekijken. 

De bijen van de Ambrosiusgilden (de imkers) spelen al eeuwen een belangrijke rol: als producenten van de honing (een delicatesse en grondstof van vele producten) en natuurlijk voor het bestuiven van de planten: een heel vitale functie. Het mogelijk uitsterven van de bij leverde niet voor niets zo'n commotie op.

In het 'geschreven' archief  vinden we verschillende documenten terug: in het notulenboek van het Gilde St. Ambrosius te Tilburg, (1705-1820): de korven of stokken werden verpacht en uit de opbrengst werden uitkeringen gedaan aan gildebroeders of hun nabestaanden en vieringen (teerdagen) bekostigd (archiefnummer 212); in het archief van het bijenhoudersgilde St.Ambrosius te Baarle, (1712-1819) vinden we het “Manuaal van het Biegilde van Baarle” terug (archiefnummer 2216) en in het archief van het Bijengilde St. Ambrosius te Diessen (archiefnummer 825) zijn zelfs documenten bewaard gebleven over een periode van ruim 200 jaar: (1558)1682 - 1911: statuten, instructies rekeningen, maar ook enkele drukwerken over het houden van bijen zoals: 'Den Nederlantsen hovenier' van de hovenier van de prins van Oranje, uit 1721. In dit boek vinden we beschrijvingen van prinselijke en heerlijke lusthoven, hofsteden en in het bijzonder de tuinen met daarin de bomen, bloemen, kruiden.
En tenslotte: even verder zoeken leverde ook nog prachtige foto's op die u terug kunt vinden in Beeldonline

Wie nu denkt dat dit alles verleden tijd is: niets is minder waar. In het paasweekend zijn er net als in de jaren ´30, en al die jaren daarna, bijenmarkten geweest en er staan er nog heel wat op het programma. Weliswaar niet meer in het Gemeentelijk Sportpark aan de Goirleseweg, maar vast nog wel ergens in de buurt van waar u woont.

Familiearchief Van Spaendonck Revisited

Bij het Regionaal Archief Tilburg wordt een zeer omvangrijk familiearchief bewaard van de familie Van Spaendonck. De familienaam beperkt zich niet alleen tot Tilburg, maar leden hebben wel een belangrijke bijdrage rol in de stad gespeeld.
De oorsprong van de naamgever ligt niet ver van Tilburg. De familie Van Spaendonck ontleent haar naam aan een complex grasland in het gehucht Haghorst, op de grens van Diessen en Moergestel. De familie heeft in 1993 de Joannes Antonius van Spaendonck Stichting opgericht die onder andere zich tot doel stelt om het in bewaring nemen en conserveren van archivalia van en betreffende de familie Van Spaendonck alsmede het sluiten van overeenkomsten daartoe met derden. . Die derde is in dit geval het Regionaal Archief Tilburg.

Een van de initiatiefnemers en drijvende kracht achter deze stichting is mr. dr. Barend Jan van Spaendonck. Hiernaast te zien op de foto tijdens het afscheid van burgemeester Letschert. . Zijn naam zal wel altijd geassocieerd worden met het Bureau Van Spaendonck, waar hij van 1960 tot 1987 aan verbonden was. Zijn vader dr. Barend Joseph van Spaendonck (1896-1967) was de oprichter van het Bureau, jarenlang werd de Kamer van Koophandel in één adem met het bureau genoemd. Het bureau ondersteunde de textielindustrie.

Vele leden van de familie waren actief in de Tilburgse textielindustrie. Gebroeders van Spaendonck was een Tilburgse textielfabriek eind 19e eeuw , later overgenomen door Van den Bergh en André van Spaendonck , ook wel bekend onder de naam Spandon, had in de hoogtijdagen meer dan 600 man personeel in dienst.

Er zijn nog meer bekende voorouders zoals de schilder Cornelis van Spaendonck (1756-1839) en de verzetsman Rob van Spaendonck (1916-1944).

Het afgelopen jaar is het familiearchief geheel opnieuw beschreven. Met de familie zijn nieuwe afspraken gemaakt over de openbaarheid, welke stukken mogen met of zonder toestemming van de familie worden ingezien. Reden om er eens een blik in te werpen ?

Cursus Huizenonderzoek

In drie lessen meer leren over de herkomst van je huis, dat is de doelstelling van Regionaal Archief Tilburg met de cursus ´Huizenonderzoek´. ´Dit begrip is echter wellicht te beperkt, gezien de vele bronnen die je in handen krijgt, wanneer je deelneemt aan de gelijknamige cursus,’ volgens docent Rob van Putten. ‘De cursus gaat immers niet alleen over huizen, maar ook over andere gebouwen zoals bedrijven en uiteraard over de mensen die er woonden of werkten.’

Het kadaster is vaak het uitgangspunt om te starten met een onderzoek naar een woning of een ander gebouw. Vanaf 1832 zijn immers alle percelen en hun eigenaren vastgelegd.
Gegevens over koop en verkoop van onroerend goed zijn vanaf 1811 ook te vinden in notariële archieven. Vóór dat jaartal is het Schepenbankarchief raadpleegbaar. Verdere gegevens over gebouwen vind je vaak in adresboeken, huizenregisters en uiteraard het bouwarchief dat vanaf 1902 onder meer bouwtekeningen bevat. Onderzoek doen prikkelt de nieuwsgierigheid. Elke vondst in het archief leidt vaak weer tot een volgende stap.

In 2009 waren Piet en Marij van Gorkom-Gielen uit De Moer deelnemer aan de cursus. Als onderzoeksonderwerp namen zij het 125-jarig bestaan van Café-Partycentrum ’t Maoske. Hun onderzoek resulteerde in een publicatie: ’t Maoske – 125 jaar 1884-2009. In het nawoord schreven de Van Gorkoms dat ze veel plezier hadden beleefd aan het onderzoek naar 125 jaar ’t Maoske.

Rob van Putten herkent dit enthousiasme. In 2009 was de cursus ‘Huizenonderzoek’ immers een groot succes, waarbij de deelnemers voortvarend aan de slag gingen en diverse onderzoeksvaardigheden eigen maakten. Van Putten heeft weer zin in een nieuwe cursus. Deze vindt plaats op de drie vrijdagmiddagen 23 april, 7 mei en 23 mei 2010 van 14.00 tot 16.00 uur. Meer informatie over deze cursus vindt u op de website van Regionaal Archief Tilburg bij educatie / cursussen.

Poëzie in het archief met Cees van Raak

Op zaterdag 10 april komt de Tilburgse stadsdichter Cees van Raak naar Regionaal Archief Tilburg voor een lezing. Poëzie in het archief? Ja! Cees van Raak neemt een duik in de geschiedenis aan de hand van twee van zijn gedichten: Tuinstraatparade, een poëtisch-historische exercitie, een gedicht uit 2008, en Ode aan de Willem II-straat, uit 2009.
Cees van Raak legt uit hoe hij deze gedichten geschreven heeft en wat de historische achtergronden zijn bij beide gedichten.

Sinds augustus 2009 is Cees van Raak (Tilburg, 1954) stadsdichter van Tilburg. In augustus 2011 zal hij het stokje overgeven aan een nieuwe stadsdichter. Hij is naast stadsdichter ook publicist van verschillende boeken. Vanwege zijn specialiteit op het gebied van funeraire geschiedenis was hij gast bij diverse radio- en televisieprogramma’s. Zo gaf hij commentaar bij de uitvaarten van prins Claus, koningin Juliana en prins Bernhard.

Over Tilburg publiceerde hij ondermeer: In den Schijff. Begraafplaats Binnenstad Tilburg (2002), Van Godshuis tot De Poorten. Geschiedenis van de Hasseltse kerk (2005), Stadslezen. Teksten op straat in Tilburg (2006), en Cultureel Lexicon Tilburg 1945-2008 (2008).

Interesse? Meld u dan aan via e-mail: info@regionaalarchieftilburg.nl
Wees er snel bij, er is ruimte voor maximaal 25 personen!

Programma zaterdag 10 april
10:15 uur: Inloop met koffie/thee
10:30 uur: Start van de lezing van Cees van Raak
11:30 uur: Afsluiting

Na de lezing is er ook de mogelijkheid om eigen archiefonderzoek te doen in het onderzoekerscentrum, geopend van 9.30 – 16.00 uur

Locatie: Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75, 5017 EV Tilburg
Vrij entree

Uitslagen Poll maand maart

Afgelopen maand vroegen we de bezoekers van de website of men een chatfunctie op de webstie om online vragen te stellen op prijs zou stellen? Elf procent van de stemmers vind chatten geen verrijking van de service. Daarnaast chat 47,1 procent van de stemmers vrijwel nooit. Maar ruim 42 procent zou het een verbetering van de service vinden, mocht het Archief deze service aanbieden. Het archief gaat zich de komende periode in ieder geval bezinnen over de mogelijkheden om zulke service aan te bieden. Dus: Wordt Vervolgd!

Nieuwe boeken

Vers van de pers:

De kleine geschiedenis van Tilburg : deel 16 : Meesters, nonnen en professoren / Henk van Doremalen. - Zwolle : Waanders, 2010. - 96 p.

Over Joannes Zwijsen, de Rijks HBS, het St. Odulphuslyceum, de weefschool, Moller, Fontys en nog meer.

Veldnamen in de gemeente Chaam / Christ Buiks. - Chaam : Heemkundekring Ledevaert, 2006.

Van Dorp, Dassemis en Hiekant tot Scharen en Snijders Chaam.

Unentse sprokkels : jaarboek van Heemcentrum 't Schoor Udenhout-Biezenmortel, waarin opgenomen het jaarverslag. - Udenhout : Stichting Heemcentrum 't Schoor Udenhout-Biezenmortel, 2004.

Deel 7, 2010 is verschenen, 83 pagina's.

Inhoudsopgave:

1. De Molenhoefstraat
2. De familie Udenhout in Suriname
3. Rector Merkx, adviseur van de NCB
4. Fotokroniek 2009
5. Vijftig jaar geleden, 1959
6. Vroeger en nu
7. Herinneringen aan de moedertal van Cornelis Verhoeven VI
8. Op het spoor van een Udenhoutse zouaaf
9. De ballon
10. De Roomepap
11. Mieke van de Wal, te vondeling gelegd
12. De stille omgang
13. Maandag wasdag!
14. Handtekeningen, tekens en kruisjes
15. Pietje Paas en Hannes den Hoamer over ziek zen
16. Jaarbericht Heemcentrum 't Schoor 2009
17. Errata

1 jaar corporate weblog

Het staat heel duur zo'n titel: corporate blog. Er is dan ook een deskundig Wikipedia artikel aan gewijd. Het Regionaal Archief Tilburg is goed en serieus bezig met imagebuilding.
Tot zover de PRietPRaat.

Op 1 april 2009 werd het weblog Beneminlux.blogspot.com omgedoopt tot dit weblog. Het leek zinvol om met een herkenbare naam, met meerdere medewerkers een weblog te gebruiken om het nieuws de wereld in te sturen. Ieder van de bijdragers heeft eigen interessen en werkzaamheden van waaruit bloggen mogelijk en soms zelfs noodzakelijk is. De geboorte van dit weblog was een feit. Aan enthousiaste collega's geen gebrek!

Toch is het geen vanzelfsprekendheid, soms moet je mensen er op aanspreken om te bloggen. Je helpt ze over drempels en je wijst ze op het belang van kennis delen. Tot 1 april waren er 9 blogberichten verschenen en daarna 105 tot het eind van 2009. Knap staaltje productie die toch echt voor het grootste deel autonoom verliep. Deelname aan de cursus 23-archiefdingen heeft daar zeker aan bijgedragen.

Het weblog waarop Jantiene in eerste instantie onze nieuwe boeken voor de bibliotheek publiceerde kon vervallen en die aanwinsten verschijnen nu hier. De aanwinsten van archieven, nieuwe toegangen, projecten, activiteiten, vondsten, wetenswaardigheden, alles vond hier geleidelijk aan een plaats. Het voordeel hiervan is dat iedere blogger binnen het archief nu nieuws kan "maken" en er over schrijven zonder tussenkomst van webmaster of communicatiemedewerkster. Die laatste spreekt ons overigens nog wel eens bestraffend toe en dat is maar goed ook. Het embedden van de rss-feed van het weblog als nieuws in de website was een logische volgende stap. Alle nieuwe blogposts gaan ook direct door naar Twitter.

Inmiddels vullen tien medewerkers dit weblog. Ik ben er trots op dat zij dit zo veelvuldig en consequent doen en daarmee terechte aandacht vragen voor het vele werk op allerlei gebieden dat hier verzet wordt. In de eerste 3 maanden van 2010 verschenen er maar liefst 50 blogposts. Als je jezelf serieus neemt, dan doen anderen dat ook.

Een poll op de website liet ook zien dat de bezoekers voor het grootste deel prijs stellen op de presentatie van nieuws via het weblog. Slechts 20% van de 124 stemmers was zich niet bewust van het weblog of keken er nooit op.
In april 2009 waren er 454 bezoeken aan dit weblog. Dat getal liep geleidelijk op naar 2232 in februari 2010. Dat cijfer geeft in ieder geval aan dat het weblog een groeiende groep lezers heeft.

Succes meet zich af in duurzaamheid. Eens kijken wat ik op 1 april 2011 kan bloggen over dit weblog. Iets beginnen is eenvoudig, iets afmaken is soms lastig, maar iets volhouden, dat is vaak het moeilijkst.

[plaatje]