Project Kaart van Zijnen van start

In 1760 maakte cartograaf Diederik Zijnen een manuscriptkaart van Tilburg, Goirle en omgeving. Gijsbertus Steenbergensis, graaf van Hogendorp en vrijheer van Hofwegen, Tilburg en Goirle gaf hiervoor opdracht om zijn kasteel in de Tilburgse wijk Hasselt te verfraaien.

Jaren lag deze kaart in het depot van Regionaal Archief Tilburg, opgerold en niemand die het origineel ooit te zien kreeg. Waarom niet? De kaart is van zo´n grote afmeting, dat deze niet 'ter inzage' te geven is. Drie bij vier meter! Daarmee is deze manuscriptkaart één van de allergrootste archiefstukken van Nederland. De kaart is echter zo mooi, bijzonder en historisch interessant, dat Regionaal Archief Tilburg een project over deze kaart start. De bijzondere archiefschat wordt uit het archiefdepot gehaald, gedigitaliseerd en indien mogelijk aan het publiek getoond. Het archief werkt hiervoor samen met Stadsmuseum Tilburg.


Dit project is een mooie manier om het proces van conservering, digitalisering, behoud en presentatie in beeld te brengen. Het formaat van dit archiefstuk is zo exceptioneel, dat daarbij heel wat uitdagingen om de hoek komen kijken.


In het proces zullen verschillen stappen gezet worden:

1. Er zal een kist gemaakt worden om de kaart goed in op te bergen en te transporteren;
2. Een restaurator zal de kaart beoordelen op schade en schimmel en eventuele restauratie- of conserveringswerkzaamheden uitvoeren;
3. De kaart gaat gedigitaliseerd worden, waarna deze digitale beelden via de website te bekijken zijn;
4. En als het mogelijk is, wordt de kaart voor het eerst in de geschiedenis aan het publiek getoond.

Een aantal voorbereidende werkzaamheden is in 2010 uitgevoerd. De kist is nu, januari 2011, klaar. Een zuurvrije, houten kist, waarin de kaart opgeborgen kan worden zonder aangetast te worden door licht, stof of andere invloeden.
Om te weten te komen hoe de staat van de kaart was, is deze één maal uitgerold in het archief, in juli 2010. Acht personen waren nodig om de kaart van de stelling uit het depot halen en naar een plaats te dragen die groot genoeg was om hem uit te rollen. Restauratieatelier De Tiendschuur was daarbij aanwezig om in overleg met het archief een conditierapport en schadeanalyse op te stellen. 

De uitvoering van de mogelijke restauratie / conservering zal bij het restauratieatelier zelf gedaan worden. Spannend wordt het digitaliseren, door de firma Pictura in Heiloo. Want hoe digitaliseer je een stuk van drie bij vier meter? Dit staat gepland voor de eerste weken van februari 2011. Vervolgens komt de kaart terug en zal, indien mogelijk, voor een korte tijd worden tentoongesteld. Stadsmuseum Tilburg speelt hierin een belangrijke rol. Het tentoonstellen van de kaart hangt af van de staat van de kaart (die na 250 jaar uiteraard redelijk kwetsbaar is). Naar de meest geschikte manier van exposeren wordt nog gezocht. Tenslotte zal het project ook aanleiding zijn om educatieve activiteiten te ontwikkelen en een publicatie te laten verschijnen.

Alle stappen en werkzaamheden van het proces zijn te volgen via het weblog van het archief.

Resultaat
Het uiteindelijke te behalen resultaat is drieledig. Als eerste zal de Kaart van Zijnen voor iedereen digitaal beschikbaar komen in een speciale viewer.Via de website kan iedereen die dat wil de digitale beelden van de kaart tot op detail bestuderen. Voorheen was dit onmogelijk, want er waren geen goede beelden van het origineel!
Als tweede zal het origineel van de Kaart van Zijnen uit 1760 na lange tijd aan het oog onttrokken te zijn geweest aan het publiek getoond kunnen worden (onder voorbehoud dat de staat van de kaart dit toelaat).
Ten derde zijn er plannen om in de toekomst educatieve projecten uit te voeren met de kaart in de hoofdrol.

Via de website, weblog, twitter en nieuwsbrief houden we u op de hoogte van de vorderingen van het proces rondom de Kaart van Zijnen.
Een mooi begin is het lezen van de geschiedenis van de kaart, geschreven door Ronald Peeters, hoofd Stadsmuseum Tilburg.

Participanten:
Pictura, Digitaliseringsbedrijf te Heilo
Jan Stads, Stads Foto&Ontwerp, Tilburg
Technische dienst Stichting Mommerskwartier
Restauratieatelier De Tiendschuur
Diverse media
Rotary Club: stelt € 200,- beschikbaar

Doelgroepen
Inwoners van Tilburg en omgeving, Tilburgse scholen, historisch en cartografisch geïnteresseerden, restauratoren.

Looptijd project
Het project start op 8 juni 2010 en eindigt in de zomer van 2011.