Neem nou de gastles genealogie die mijn collega Ans en ik morgen gaan geven op het Theresialyceum. We maken uiteraard een powerpoint want we moeten die leerlingen eerst laten zien wat een archief is. Ze zijn er waarschijnlijk nog nooit geweest. 'Ja,' zegt collega Ans, 'dan moeten er wat plaatjes bij van aktes...' 
En zo zit ik op zondagavond voor de site van ons Regionaal Archief Tilburg. Help, ik ben een enorme leek op het gebied van genealogie. Het duizelt me voor de ogen. Natuurlijk typ ik 'Robben' in en zie daar een heeeeele lange lijst met allemaal resultaten. Veel te wijd gezocht natuurlijk. Dat werkt voor die leerlingen niet. Ik ga al wat scherper zoeken op de geboorteregisters. De lijst wordt al wat kleiner. En zie daar, ik kom ineens tot inzicht dat ik me moet focussen op Berkel-Enschot. Dan krijg ik nog een ingeving: laatst hebben we een boek van mijn ouders gemaakt met achterin een stamboom. Zie daar, de geboorte- en sterfjaren van mijn opa's en oma's. Dat gaat de goede kant op. Dan ook nog maar even onze pa gebeld, want hoe heten mijn overgrootouders?(Ik probeer me maar in die leerlingen te verplaatsen, hè?)
Goed, uiteindelijk ga ik zoeken op achternaam, geboorteregister en het jaartal en ja hoor, ik vind de geboorteakte van mijn opa Jan. Eens kijken naar opa Adriaan uit Udenhout. Bingo! Als ik lees dat hij 'des nachts ter elfder ure in den Mortel' is geboren, raak ik bijna ontroerd. Helemaal enthousiast zoek ik nu ook nog in zijn geboortejaar op huwelijken en ook daarvan prijkt hier bovenaan het resultaat. Ik heb een goede ervaring opgedaan! Een sleutelervaring! Ik ben geraakt, geinspireerd en wil eigenlijk verder gaan zoeken. Mijn avond kan niet meer stuk en dit goede gevoel ga ik morgen overbrengen op die leerlingen.
Educatie hè, daar leer ik nog iets van!
3 opmerkingen:
Handig als je voorouders allemaal uit de buurt komen, ik moet in Maas en Waal, in Drunen en in Noord Limburg op zoek. Leuk om te lezen over je enthousiasme.
Gisteren zijn we naar het Theresialyceum geweest. De les van 50 minuten hadden we opgedeeld in twee delen. Eerste deel: uitleggen wat een archief is aan de hand van afbeeldingen. Dat snappen ze. Ze weten na 20 minuten wat je bewaart, waarom enigszins én wat je er voor moet doen om het goed te behouden, conserveren etc. Deel twee legde mijn collega uit: hoe zoek je nu op de website. Dat deed mijn collega hartstikke goed, maar eigenlijk kwamen we tijd te kort. Collega Ans legde uit hoe je zoekt op naam, maar tegelijkertijd moet je dan die overvolledige interface uitleggen. Vóór 1811, na 1811, doopboek, trouwboek, begraafboek, geboorteakte, overlijdensakte, huwelijksakte, jaartal, dorp of stad en rol van vader, moeder, echtgenoot, kind etc. Dat is teveel. Ook nog als je het bevolkingsregister, militie en heel die rattaplan van secundaire bronnen wil laten zien.
Een ander probleem is wanneer de gezochte familie niet in het werkgebied van Tilburg, Berkel-Enschot etc valt. Is er dan een doorverwijzing of aanwijzing mogelijk? Kunnen we als archieven hier niet een googlemap met plaatsnamen aanhangen? En welke archiefdienst hoort daarbij? Als mijn opa in Doetinchem geboren en getogen is, bij welke archiefdienst meld ik me dan? Dan hebben we het nog niet over de twee Indische en de Turkse leerling(en). Geen indicatie dat die personen hier eigenlijk niet hoeven te zoeken.
Kan het niet heel simpel zijn? Eén zoekvenster met naam en plaatsnaam? Indien aanwezig in Regionaal Archief Tilburg dan kan de volgende stap plaatsvinden, bijv invullen van het geboortejaar, of de voorletters. Indien nie behorende bij ons archief, misschien doorlinken naar een andere archiefdienst?
Of 'zoeken door alle(s) genealogische bronnen'? Bijv. ik typ een familienaam in en ik krijg een aanduiding dat er in het doopboek drie terffers zijn, enkele in de trouwboeken etc. ook het jaartal van geboorte of overlijden is cruciale informatie. Alle andere vooronderstelde kennis van doopboeken etc zou achterwege moeten blijven. Ik heb kennis van een naam en jaartal van mijn familie. Verder de keuze waarin ik wil zoeken, zou helemaal niet gemaakt hoeven worden.
Ik ga de leerlingen van het Theresia een tussenstap voorstellen: een computerles op school. Zoeken op naam, jaartal etc. De stap nu naar het archief is te groot. We hebben er (nog) niet voldoende computers om als groep te instrueren, om ze individueel te helpen is nog te moeilijk. Bijstellen dus van het programma. Maar dat maakt niet uit. Zo zien we hoe de dingen wel of niet werken.
@ Petra: Ja, zo simpel zou het moeten zijn... :-) (overigens is dan de lol van het zoeken ook wel weer verder weg) Archiefdiensten zijn al jaren bezig met het maken van zoekmachines en schillen en dat blijkt toch iets ingewikkelder. Voor mijn onderzoek naar 4 personen geboren in 1809 heb ik heel veel bronnen wel kunnen traceren, maar het heeft me uren gekost. Geboren in Tilburg, maar verder geen enkele vermelding in de Tilburgse registers.... help, waar ga ik dan naar zoeken? Creatieve vragen stellen, bedenken waar en in welk register, in welke plaats een achternaam nog meer voor zou kunnen komen: waar komt vader vandaan of moeder? De achternaam intikken (ik doe een gok) in het zoeksysteem van het BHIC dan maar? 600 hits: dat schiet niet op...
Het blijkt toch ook wel relevant dat je iets van de bronnen weet (wàt werd, wáárom en vooral wáárin geregistreerd). En inderdaad: de bronnen worden regionaal beheerd en toegankelijk gemaakt en nog lang niet alle archiefdiensten zijn even ver in de digitale beschikbaarstelling. ("archief doetinchem" googlen leverde niks op?) In een les de werking van een archief èn een inleiding in stamboomonderzoek uitleggen lijkt me dus wel erg ambitieus. Maar leuk is het wel hè, je opa en oma "tegenkomen".
Een reactie posten