Spoorloos, buitenechtelijke of onechte kinderen

Buitenechtelijk wil zeggen dat het kind is geboren zonder dat de ouders in de echt oftewel het huwelijk zijn verbonden. Een andere term die gebruikt wordt is onecht, of wat minder vriendelijk worden de kinderen bastaarden genoemd.
De zoekterm buitenechtelijk levert bij de module genealogie op onze website van het Regionaal Archief Tilburg 779 treffers op, de zoekterm onecht 2.526 hits. Zoekterm onwettig toont 1.795 treffers, zoekterm bastaard 36, zoekterm illeg* 115 (er wordt gesproken over een illegaal/ illegitimus/ illegitima kind), zoekterm natuurlijke zoon 3553 treffers en zoekterm natuurlijke dochter 3793 treffers. Er komen nogal wat echtparen in de Burgerlijke Stand voor, waarbij zowel bruidegom als bruid kinderen zijn van ongehuwde moeders. Ook zoeken met achternaam vader of moeder N.N. levert treffers op, maar dat zijn meestal treffers, die je ook vindt met de zoekterm natuurlijke zoon of dochter.


Voor stamboomonderzoekers vormt een doop of geboorte van een kind met een ongehuwde moeder vaak een teleurstelling. Ik gebruik de termen doop en geboorte om te duiden dat voor 1811 gezocht kan worden in doopboeken en na 1811 in de registers van de Burgerlijke Stand. Teleurstellend is vaak een zoektocht naar de onbekende vader. Het komt voor dat een vader het kind later alsnog erkent of wettigt. Eenvoudig lijkt het als later in een kantlijn bij de geboorteakte van het onechte kind wordt aangetekend wie de vader is. Deze aantekening in de registers van de Burgerlijke Stand noemt men een kantmelding. In de marge naast de geboorteakte wordt de correctie geschreven. De vader, die het kind echt, kan de biologische vader zijn, maar dat hoeft natuurlijk niet.

Sporadisch zijn er andere bronnen om de vader te ontdekken. In het schepenbankarchief van Tilburg en Goirle bevinden zich processtukken uit 1669-1670, waarbij Angela, dochter van Adriaen Wilboirts, van Hendrick Frans Corsten een som geld eist voor het onderhoud en de kraamkosten van twee door hem in onecht verwekte kinderen. (inv.nr 4270h). Deze bronnen zijn en blijven uitzonderingen. In de Rooms-katholieke doopboeken wordt het kind vaak aangeduid als een filius illegitimus (zoon) of een filia illegitima (dochter). In de doopinschrijvingen wordt de term filius naturalis! Of filia naturalis ook gebruikt. En ook hier kan het voorkomen dat de (il) wordt doorgehaald, waardoor het kind wordt geëcht.

Bij het doornemen van de nieuwe (spectaculaire) aanwinst van de doopboeken van het 't Goirke en 't Heike, afkomstig van het bisdom 's-Hertogenbosch, trof ik in negentiende eeuwse doopboeken van parochie 't Goirke aantekeningen aan van onwettige kinderen.Maar hier staat af en toe de term patrem affirmat geschreven. Deze doopinschrijvingen vormen weer nieuwe bronnen voor de genealoog, die op zoek is naar zijn onbekende voorvader.

Links ziet u de geboorteakte uit juni 1857 en rechts een scan uit het nieuwe doopboek van hetzelfde kind Simon Johannes.

Theo van Herwijnen heeft eerder over 'Geboorteregistraties van bastaarden voor 1811' geschreven. Link.