Compassie

Als dochter van een Dongense vader en een Twentse moeder verwachtte ik geen familieleden aan te treffen in het onderzoek naar de Tilburgse kinderen die 1809 werden geboren. Dat is ook (nog) niet gebeurd. Onderzoek doen in ambtelijke gegevens over geboren worden, trouwen, sterven van mensen die 200 jaar geleden leefden. Mijn kennis en vaardigheden in genealogisch onderzoek een beetje bijspijkeren. Ervaren hoe dit WIKIproject werkt, of het werkt en lol krijgen in (verslaafd raken aan) genealogie. Dat is wat ik zocht in het project "Geboren in 1809".










De eerste geborene van wie ik de gegevens naar boven probeerde te toveren was Christianus Casteleijns. Een voor mij een volkomen onbekende, hooguit een voorvader van onze favoriete banketbakker in Dongen, vroeger. De feiten waren dor en zakelijk zoals verwacht: Christianus Casteleijns werd Rooms-Katholiek gedoopt op 24 september 1809 te Tilburg. Hij was de zoon van Martinus Casteleijns en Anna Maria Basten.
Christianus trouwde op 47 jarige leeftijd met de 10 jaar jongere Johanna Cornelia Hamers. Een wat oude bruidegom, maar Johanna was ook niet meer piepjong en al weduwe van schoenmaker Hendricus Hoppenbrouwers. Een middenstandsvrouw die voor haar huwelijk met Hendricus naaister was. Hendrik en Johanna konden allebei schrijven, Johanna had zelfs een mooi handschrift. Samen kregen zij een dochtertje: Johanna. Christianus mocht slechts een jaar van zijn dochtertje genieten, hij stierf op 05 april 1859 in Tilburg. Of het een liefdevol huwelijk was zullen we nooit weten. Johanna werd keurig 9 maanden na de huwelijksvoltrekking geboren, mogen we daaruit concluderen dat er respect was tussen de huwelijkspartners? Zij was al 9 jaar weduwe.. trouwde zij omdat zij zich alleen niet meer staande kon houden in de maatschappij? Die 9 voorgaande jaren was dat kennelijk wel gelukt. Wat zegt dit alles over de relatie tussen deze twee mensen? We kunnen alleen nog constateren dat het huwelijk van zeer korte duur was en dat Johanna voor de tweede keer in haar leven achterbleef, ditmaal met een heel jong kind.

Ik was benieuwd naar Johanna's eerste gezin, met wat voor man zij getrouwd was, de kinderen uit dat huwelijk dat ook maar 6 jaar duurde. En langzaam vertoonde zich het drama van Johanna's leven.

Samen met Hendricus kreeg zij 3 kinderen: Petronella werd in 1843 geboren, Antonius in september 1844 en Peter Daniël kerstavond 1846. Naar de huidige begrippen een mooi gezinnetje. Jonge mensen, een dochter, twee zoontjes het leven lachtte ze toe. Tot de winter van 1848: op 8 februari sterft de kleine Antoon nog maar 3 jaar oud. De anderen in het gezin vechten waarschijnlijk voor hun leven, tevergeefs: op 15 februari sterft Hendricus en 4 dagen later moet de kleine Peter de strijd opgeven. De 22ste februari wordt Petronella 5 jaar. Samen met haar moeder blijft zij achter.

In het Gemeenteverslag over het jaar 1848 (Archief van het Gemeentebestuur Tilburg, 1810-1907, inv.nr. 314) lezen we:

"Gedurende het onderwerpelijke dienstjaar hebben alhier geene aanstekelijke ziekten geheerscht, de eenige die men als zoodanig zoude kunnen vermelden, is, dat veele kinderen en ook wel enkele bejaarde persoonen aan het rood vonk hebben gelaboreerd, en thans nog enkele daaraan zijn lijdende, doch men kan niet zeggen dat de ziekte veel slagtoffers heeft gemaakt."


Het grote verdriet van deze vrouw, de kindersterfte, de onmacht tegen besmettelijke ziektes. Compassie met haar en haar tijdgenoten.