Nieuwe boeken november

De 100 mooiste kerken van Noord-Brabant / Wies van Leeuwen (tekst) ; Marc Bolsius (foto's) ; [tekstred. Miriam van Leeuwen-Pilet] ; i.s.m. de Bossche Stichting Archeologie, Bouwhistorie en Cultuur. - Zwolle : W Books, 2012.
E 753

75 jaar KNNV-afdeling Tilburg : veranderingen in natuur en natuurstudie / Redactie Ger Bogaers, Theo Peeters en Rob Vereijken. - Tilburg : KNNV-afdeling Tilburg, 2012.
F DRIM 29

Chaam van toen en nu : wetenswaardigheden en feiten uit de geschiedenis van  Cambe ... Chaam / G.J. Valckx. - Chaam : Stichting Jaarmarkt Chaam, 2012.
F ALPH 28

Van Aajkes tòt Zaandkèùl / Ed Schilders. - Tilburg : Stadsmuseum Tilburg, 2012. (Stadsmuseum Tilburg cahier ; 14)
F TILB 1450

Tilburgs prentebuukske / door C. Robben. - Tilburg : Bergmans, 1958 -. -
Dl. 11. - 'k zie oe daor zo gèère ligge : Tilburgse stadsgezichten van Cees Robben : toegelicht door Ed Schilders en Ronald Peeters. Cees Robben Stichting. - 2012. 63 p.
F TILB 203

Van  Erven : 'de jongste tak aan de (stam)boom' / John van Erve. - Nieuwegein : [s.n.], 2012
C 424

De stad als museum : Tilburgse verhalen van  opa Kruik / Teksten Ed Schilders ; tekeningen Luc Verschuuren. - Tilburg : Woonzorgcentrum Padua, 2012
F TILB 1449

Leven met de dood : 25 jaar Crematorium voor Tilburg en Omstreken / Kitty de Leeuw. - Tilburg : Stichting Beheer Crematorium voor Tilburg, 2009.
F TILB 1452

Moerenburg in veelvoud : een historische buitenplaats in Tilburg herleeft / red. G. van den Eynde, L. Toorians. - Tilburg : Stichting tot Behoud van Tilburgs Cultuurgoed, 2012.
F TILB 1451

Alles flink dicht : de invloed van religie en ideologie op kleedgedrag in Nederland (met casus Tilburg) 1914-1970 / Kitty de Leeuw. - Tilburg : Zuidelijk Historisch Contact, 2012. (Bijdragen tot de geschiedenis van het Zuiden van Nederland ; derde reeks, dl. 44)
F TILB 1453

Straet & Vaert : jaarboek .... - Loon op Zand : Heemkundekring Loon op 't Sandt, 1982-.
2012
F LOON 1
Lees hier meer informatie over de inhoud.

Aangepaste aanwezigheid chat ivm feestdagen

In de maand december staan er natuurlijk weer diverse feestdagen op ons te wachten. Dit heeft invloed op onze aanwezigheid op de chat. Op de volgende avonden zijn wij niet beschikbaar om te chatten:
- 28 november
- 13 december
- 24, 25 en 26 december
- 31 december
- 1 januari
U kunt ons altijd bereiken via de mail info@regionaalarchieftilburg.nl. Wij proberen altijd zo snel mogelijk te antwoorden.
Alvast hele fijne feestdagen!!

Bedrijfsuitje op woensdag 28 november!

Ieder jaar gaan we met alle medewerkers van het archief een middagje weg, teambuilden, elkaar eens in een andere setting ontmoeten. Dat is dit jaar op woensdag 28 november. We sluiten het archief vanaf 14.00 uur.  De chatdienst van die avond zal komen te vervallen.

Wie weet, ziet u later ergens een foto als deze van ons opduiken...

Geschiedenis van Oisterwijk vastgelegd

Vrijdag 23 november vond de presentatie plaats van het nieuwe boek over de geschiedenis van Oisterwijk getiteld: Oisterwijk, een geschiedenis van meer dan 800 jaar. Als locatie was gekozen voor het oude Raadhuis op de Lind. Een mooie historische plek om een dergelijke geschiedkundig werk aan het volk te tonen. Een select gezelschap was aanwezig en hoorde voorzitter Irene Maris-Kroon van stichting Het Kwartier van Oisterwijk de middag aan elkaar praten.

Een van de schrijvers, Jan Franken (uit Berkel-Enschot), sprak over de tot standkoming van het boek, dat hij samen met Wim de Bakker en Ad van den Oord schreef. Jan Franken nam de oude geschiedenis (1212-1794) voor zijn rekening terwijl Ad van den Oord de moderne tijd (1794-2012) beschreef. Franken vertelde beeldend over de strijd die het maken van een dergelijk boek steeds weer is.

Het eerste exemplaar van dit omvangrijke boek ging naar burgemeester Hans Janssen. Het jubeljaar voor Oisterwijk kreeg zo weer een parel van formaat aan de ketting geregen. Bestuurslid Kees van Dongen van de stichting Oisterwijk 800, die het hele herdenkingsjaarjaar 2012 de activiteiten coördineert, sprak zijn waardering uit voor deze formidabele prestatie.

Het boek telt 400 pagina's en daarbij wordt ook nog een CD geleverd waarop een keur aan aanvullende bronnen staat. De integrale tekst van het boek in pdf staat er ook op. Dat vergemakkelijkt het zoeken aanmerkelijk en maakt een register overbodig. Het boek heeft een uitgebreid notenapparaat en lijst met bronvermelding van de illustraties. Op het omslag ontbreekt de foto van de oude linde niet.

Regionaal Archief Tilburg heeft dit boek vanzelfsprekend aangeschaft en toegevoegd aan de bibliotheek. Het zal binnenkort in de studiezaal te raadplegen zijn.

Kinderen die nederduits-gereformeerd én katholiek gedoopt zijn

Het gebeurt niet vaak dat ouders hun kinderen én nederduits-gereformeerd én katholiek laten dopen. Dat zal waarschijnlijk alleen maar voorkomen bij echtparen waarbij man en vrouw een verschillende godsdienst beleiden. Een voorbeeld van zo'n echtpaar is het paar van Ophuijsen-Dedel.
Op 21 maart 1677 gingen te 's-Hertogenbosch in ondertrouw (DTB 234a Stadsarchief 's-Hertogenbosch):  De heer Johan van Ophuijsen jongeman geboren en wonende Tilburg en juffr. Catharina Dedel jongedochter geboren Iselmonde wonende Hinthamerstraat te ’s-Hertogenbosch. Zij krijgen vier kinderen te Tilburg van wie er drie tweemaal gedoopt zijn (nederduits-gereformeerd én katholiek) en één slechts éénmaal (rooms-katholiek).
Het oudste kind Anna Maria wordt op 9 februari 1678 nederduits-gereformeerd gedoopt en vanwege zwakheid van de moeder en om de papisten de mond te stoppen vindt de doop in 't privaet d.w.z. thuis plaat (DTB 13 Tilburg scan 30):

Drie dagen later wordt het kind ook rooms-katholiek gedoopt (DTB 5 Tilburg scan 161):

Het tweede kind, Hadewigis, wordt slechts rooms-katholiek gedoopt op 9 mei 1679 (DTB 5 Tilburg scan 166): 

Het derde kind, Cornelius Jacobus, wordt op 7 januari 1682 zowel nederduits-gereformeerd als rooms-katholiek gedoopt (respectievelijk DTB 13 Tilburg scan 32 en DTB 5 Tilburg scan 176). In de eerstgenoemde doopinschrijving wordt opgemerkt, dat het kind ter oorzaak van de paepsche moeder thuis gedoopt wordt:

Het vierde kind, Cornelius Paulus, wordt op 2 februari 1685 thuis nederduits-gereformeerd gedoopt,  ook weer vanwege de paapsheid van de moeder (DTB 13 Tilburg scan 32):



Drie dagen later wordt het kind rooms-katholiek gedoopt (DTB 5 Tilburg scan 191):

Uit het voorgaande krijg ik de indruk, dat kinderen uit gemengde huwelijken niet in de nederduits-gereformeerde kerk gedoopt mochten worden (alle drie kinderen worden thuis nederduits-gereformeerd gedoopt), en dat het voor de nederduits-gereformeerde gemeente van groot belang was het kind gereformeerd te laten dopen, vóórdat de paap (rooms-katholieke priester) het had gedoopt. Mogelijk zijn alle kinderen rooms-katholiek gedoopt op aandringen van de familie van de moeder, die katholiek was.

Dondersdag

De familie Donders is gigantisch in Tilburg en omstreken, de naam kom je overal tegen. Eens per jaar komen de Dondersen bij elkaar, de Donders D Day. Dit jaar was dat in Biezenmortel op 21 oktober 2012.
Omroep Tiburg Totaal, van wie één van de medewerkers ook behoort tot de Donders familie, deed verslag.
Aan het woord komen Hein, Youri en Lot Donders. Henk Weijters vertelt vanuit Regionaal Archief Tilburg over de geschiedenis van de familie Donders en over het dikke familieboek. Hij laat zien hoe via de website van het archief gezocht kan worden naar familieleden.

Bezoek uit Drimmelen

Op woensdag 21 november 2012 bracht wethouder Jan-Willem Stoop van de gemeente Drimmelen een bezoek aan Regionaal Archief Tilburg. Joke Lunenburg, hoofd Middelen / DIV en Cock de Boer, verantwoordelijk voor de gemeentelijke administratie en archiefvorming, vergezelden de wethouder.
In maart 2004 sloot Drimmelen een dienstverleningsovereenkomst met de gemeente Tilburg over het beheer van de statische gemeente-archieven. Er is sinds die tijd veel werk verzet om de archieven te ordenen, in goede staat te krijgen en digitaal beschikbaar te maken. Als portefeuillehouder kwam de wethouder met zijn collega's een kijkje nemen in het archief en kennismaken met ons en onze werkzaamheden.

Vlnr: Cock de Boer, Joke Lunenburg, Jan-Willem Stoop, Yvonne Welings

In 2004, ten tijde van de overdracht, was het materiaal in slechte staat. Meters archiefdozen zijn schoon en schimmelvrij gemaakt, zuurvrij ingepakt. Meteen vanaf 2004 zijn de Burgerlijke Stand en Doop- Trouw- en Begraafboeken gedigitaliseerd. Vele vrijwilligers hebben gegevens ingevoerd en gekoppeld. De gegevens van de bevolking uit Hoge en Lage Zwaluwe, Terheijden, Made en Drimmelen zijn nu digitaal terug te vinden. Daardoor is het nu makkelijk om via de website op naam te zoeken en meteen de gescande akte te zien.
Onlangs nog is het dorpsarchief van Terheijden (vóór 1811) toegankelijk gemaakt. In de uitgebreide inventarissen is nu te zien wat er in de vele meters aan archiefdozen te vinden is. Heel handig om zo archiefonderzoek vanuit huis te kunnen voorbereiden.

Regionaal Archief Tilburg is zich ervan bewust dat de afstand tussen Drimmelen en het archief in Tilburg redelijk groot is. Vandaar de focus op digitalisering. Stamboomonderzoekers of geïnteresseerden in de geschiedenis van hun gemeente kunnen via de website al veel werk verrichten.Op de speciale pagina over Drimmelen staan handige links naar de verschillende databanken.

Luud de Brouwer, hoofd Regionaal Archief Tilburg, legde de website uit en Jean-Paul Korst, hoofd archiefbeheer, gaf uitleg over het behoud en beheer van de collecties. Yvonne Welings, gemeentearchivaris, leidde de rondleiding door het gebouw. Via de studiezaal en de vrijwilligersruimte werd het depot onder de grond bezocht, waar een aantal stukken klaar lagen. Meteen werd geprobeerd de oude stukken te ontcijferen. Oud-Drimmels Schrift?

Het verschil tussen de goed geconserveerde charters en sommige kwetsbare papieren archiefstukken maakte duidelijk waarom conservering en restauratie zo belangrijk is voor behoud voor de toekomst.


Ook het moderne materiaal kon rekenen op belangstelling, waaronder 'Het groot Mays kroegenboek : 575 jaar kroegen geschiedenis, 1435-2010', geschreven door Bart Mureau. De inhoud overtreft elke verwachting: vrijwel elk pand in Made lijkt wel eens kroeg te zijn geweest!

Ook werd stil gestaan bij de twee versies van gemeentewapens die in onze collectie zitten. Door gemeentelijke herindelingen wijzigde het wapen verschillende malen. De twee die wij konden laten zien zijn uit 1816 en 1947.

Maria Goretti: zusters, kleuters en giebelende bakvissen

Er zijn dagen dat je je geluk als archivaris niet op kunt. De dagen dat er iemand een heel bijzonder document aan komt bieden met het verzoek dat goed te bewaren en vooral, vooral alle middelen in te zetten om het te tonen aan zoveel mogelijk mensen.

Zo'n juweel met vele diamantjes is de doos met films van het dagelijks leven in "Maria Goretti".
Het kindertehuis waar sinds 1900 Brabantse kinderen voor korte of langere tijd verbleven, maakte de vele stadia in de jeugdzorg door: van langdurige opvang voor "verlaten" kinderen (zoals het in de volksmond heette) naar crisisopvang en ambulante zorg. In de jaren 1956 tot 1962 werd er door Zr. Ferdinanda (haar meisjesnaam is Lies Aarens) veel gefilmd. De gewone tafereeltjes: in huis, in de tuin, op vakantie en tijdens uitstapjes. We zien heel veel vrolijke en spelende kinderen, gieberende pubers (of zoals dat toen heette: bakvissen), serieuze processies.

Op zaterdag 13 oktober, tijdens een reünie in het gebouw van Maria Goretti aan het Wilhelminapark, bleek de kracht en het belang van de beelden. Volwassenen die opgroeiden in het internaat zagen zichzelf plotseling weer als kind, soms voor het eerst in hun leven.

5 films staan nu op het YouTube-kanaal van het archief. Fragmenten van de oude keuken van Zr. Emanuela; zegening van het eerste busje door pater van Geloven; inzegening van de kapel door Mgr Bekkers; revue bij gelegenheid van het 60-jarig bestaan; sacramentsprocessie in de tuin; spelende jongens op de binnenplaats; spelen met de hond Moortje; werken en spelen in het bos; musicerende kinderen; fietsen poetsen; zomerse activiteiten: springpaarden, boswandeling, aan de waterkant; bezoek aan het Muiderslot en het luchtvaartmuseum.... De beelden zijn niet alleen voor de toenmalige kinderen een cadeautje. De kleding, de spelletjes, de sfeer van de jaren 50 en 60: het is voor iedereen die die jaren meemaakte een feest van herkenning. 

De overige archiefstukken van Maria Goretti zijn, voor zover zij openbaar zijn, in te zien in het onderzoekerscentrum van het Regionaal Archief Tilburg. LET OP: Dit archief bevindt zich niet in het depot van het Regionaal Archief Tilburg. Als u dit archief wilt raadplegen moet u dat eerst schriftelijk of per e-mail aanvragen. Een kopie van het manuscript : "Het kindertehuis aan het Wilhelminapark te Tilburg, 1855-1995" door J.J.A. Heeren kunt u op dinsdagen en vrijdagen wel direct inzien.

Lang niet alle kinderen op de film waren aanwezig tijdens de vertoning van de compilatie van de 10 films. De heer J.Heeren verzoekt kinderen die zijn opgegroeid in Maria Goretti en behoefte hebben aan contact hem te mailen:  joop@jheeren.com


En zoals altijd is informatie over naar aanleiding van deze films van harte welkom.

The Wooltown Jazz Band

De naam Wooltown Jazz Band roept bij vele Tilburgers herinneringen op. In 1955 besloten twee jeugdvrienden Tjeu Scheepens en Piet Vriens The Wooltown Jazz Society op te richten.

Er werd gerepeteerd in diverse cafés, waar men maar terecht kon .. en zelfs in de Groenstraat bij Tjeu Scheepens thuis. Voor het eerst werd opgetreden bij Velocitas, zo'n 1.100 mensen woonden dit optreden bij. Vooral dixielandnummers werden ten gehore gebracht


Echte bekendheid kreeg de band door meer dan een jaar lang elk weekend op te treden in het café Trocadero aan het Wilhelminapark. En elke week meer dan volle bak. Hoogtepunten in Tilburg waren de jaarlijkse optredens tijdens de midzomerfeesten in de tuin van de Harmonie, waar in 1960 wel 1.800 mensen bij aanwezig waren . Ook won de band in 1957 een eerste prijs in de landelijke AVRO jazzconcoursen.

Vanaf 1963 werd een koerswijziging ingezet. Tjeu Scheepens en Piet Vriens hadden inmiddels de band verlaten, Jan Schepers werd de nieuwe orkestleider. Het dixielandrepertoire werd uitgebreid, zo werden er ook nummers van Adamo op de plaat gezet. Daarbij deden zangeressen hun intrede Hanneke Dirven, Ria Dennemie en later Annette Lenoir. De band zette zelfs in 1979 het clublied van Willem II op de langspeelplaat vast, op de achterkant van de lp stond There'll be some changes made.

Bij het veertigjarig jubileum in 1995 werd een cd opgenomen, met zangeres Annet LeNoir, trompettist Peter van de Geijn, op trombone Egbert van Woesik, klarinet Lucien Vriens, bassist Ferry Damhuis, Hans Bos banjo en drummer Paul van Esch. De Wooltown Jazz Band bestaat nog steeds (link).

De oudste leden van het orkest maakten in 1980 een doorstart onder de naam The Original Jazz Band met alle bandleden van de oude Wooltown Jazz Band. Alleen Fer Damhuis kon niet mee doen. Deze samenstelling bleef 12 jaar bij elkaar en trad onder andere ook op het North Sea Jazz festival in Den Haag.

Jazz Band Origineel v.l.n.r. 1e rij zittend Matthieu Scheepens, Jan Schepens, Jack Stouten, Sally Kox, 2e rij piano Henk Huysmans, Piet Vriens, Domien van Vugt en Cees Boot



The Original Jazz Band 1989, V.l.n.r. Staand Piet Vriens, Piet van Engelen, Harry Maes, Toon Segers, zittend Matthieu Schepens, Jan van Alphen, Jack Stouten, John Verbunt.

Van Tjeu Scheepens, medeoprichter van het jazzorkest, ontving het Regionaal Archief Tilburg een tweetal foto's uit de jaren 1959/1960 en drie kaarten uit 1989. Aan het Geheugen van Tilburg (link) heeft Scheepens verschillende herinneringen over Wooltown toegevoegd.

4 x 20 = 80 en 80 + 10 = 90

Zoals vroeger op de lagere school in de vijfde klas bij de Franse les werd geleerd: tachtig is in het Frans quatre-vingt en negentig quatre-vingt dix. Maar daar dacht de ambtenaar van de burgerlijke stand te Loon op Zand in 1813 anders over. Op 28 januari 1813 trouwden Cornelis Ligtvoet en Antonia Maas. De bruid is in 1794 geboren, maar hoe zeg je vier-en-negentig in het Frans? De ambtenaar dacht: nonante quatre!:

Bij de tweede huwelijksakte waren er geen problemen. Maar bij akten 3, 4 en 5 volstond de ambtenaar met het vermelden de geboortedag en waagde zich niet aan het vertalen van het geboortejaar, waardoor in deze akten bruiden en bruidegoms allen in het jaar 1800 zijn geboren (mil huit cent is voorgedrukt), zoals op 11 februari 1813 (akte 3) toen Jean Snaphaan en Henrica van Vugt trouwden:

Vanaf akte 6 worden weer de goede geboortedata vermeld en wordt ook negentig weer vertaald als nonante. De vertaling nonante is geen eigen verzinsel van de ambtenaar geweest. De aanduidingen septante, octante en nonante voor respectievelijk zeventig, tachtig en negentig zijn nog steeds gebruikelijk in Zwitserland, Canada en België.

De Historische Canon van Gilze en Rijen

Voorzitter Bert Wagemakers aan het woord, links in beeld is burgemeester Jan Boelhouwer

De voorzitter van de werkgroep CANON, Jan Theunissen overhandigde de eerste exemplaren van de Historische Canon van Gilze en Rijen aan  burgemeester Jan Boelhouwer en aan de voorzitter van Heemkring Molenheide Bert Wagenmakers.´Dit historisch overzicht van de dorpen Gilze, Rijen, Hulten en Molenschot zou heus niet onder ieders hoofdkussen hoeven liggen, maar kan een prachtig welkomstgeschenk zijn voor voor nieuwe burgers,` zo betoogde Wagemakers met een knipoog naar Boelhouwer die pas enkele maanden geleden werd geïnstalleerd.

Hoewel de geschiedenis van Gilze al eeuwen terug gaat in de tijd met bodemvondsten op Verhoven, was de historiografie van de vier genoemde dorpen maar beperkt, zo bleek in 1977 bij de oprichting van Heemkring Molenheide. De leden van de heemkundekring bogen zich over de publicaties die in de loop der jaren waren verschenen en wat bleek: deze waren nagenoeg op één hand te tellen. Nu vijfendertig jaar later in 2012 is de reeks boeken en artikelen aanzienlijk gestegen. Waarom dan toch nog een Canon? Als redenen werden aangehaald: ´voor nieuwe inwoners van de dorpen, voor het bieden van een eerste kennismaking, om algemene interesse op te wekken en de Canon als een opstap om zich vervolgens alsnog te gaan verdiepen in de eerdergenoemde publicaties.

De totstandkoming van een canon gaat vaak gepaard met discussies: wat moet er wel en niet in worden opgenomen? Zo deed de heemkring een oproep voor het aandragen van onderwerpen en voor deelname aan het schrijversteam. Daarnaast werden er randvoorwaarden gesteld: zo mochten er niet teveel onderwerpen in, geen hoogdravend taalgebruik, wel veel foto’s en in plaats van archiefonderzoek, gebruikmaken van bestaande publicaties. De randvoorwaarden hebben hun functie gehad: de `Historische Canon` is een handzaam boek geworden met daarin eenentwintig onderwerpen. Op de linkerpagina´s zien we collages van duidelijke foto’s, zowel van oud als nieuw materiaal. De verhalen op de rechterpagina´s zijn overzichtelijk en de titels spreken tot de verbeelding: ´Priemend vingertje werd boerenduim´, ´Met een Frans sausje´, ´Verdwenen stad op de hei´ en ´Belse Fien zocht als eerste asiel in Rijen`.

De `Canon` besluit met een hoofdstuk ´Van verleden naar een leefbaar heden´. Maar in plaats van bij het heden te blijven, werd er vandaag alweer nadrukkelijk een volgende slag gelegd, namelijk naar de toekomst. De wens is om in plaats van een boek naar digitaal te gaan en van de ´algemene´ inwoner naar de jeugd van de dorpen. Er is door de totstandkoming van deze canon immers genoeg materiaal zoals tekst en foto´s om een digitale tijdlijn te ontwikkelen in de vorm van een ´Tijdmachine´ zoals Tilburg en Oosterhout die ook hebben. Het schrijversteam is er al klaar voor.

De ´Historische Canon´ ligt vanaf vanmiddag 14.00 uur in de schappen van de plaatselijke boekhandels zodat de inwoners van Gilze, Rijen, Hulten en Molenschot deze in de decemberdagen kunnen lezen. In januari, met de nieuwe start van het nieuwe jaar, zal er gewerkt gaan worden aan de ´Tijdmachine van Gilze en Rijen´. Zoals de ´Canon´ beschouwd wordt als een treinreis door de geschiedenis, zullen de onderwerpen in de ´Tijdmachine´ weer volgende haltepunten zijn.

Webstatistieken na de "Cookiewet"

Op 1 oktober jl. ging Regionaal Archief Tilburg over op het vragen om toestemming voor het plaatsen van cookies. Wat cookies precies zijn, daar blogde ik eerder over.
Regionaal Archief Tilburg gebruikt Google Analytics om de bezoekersstatistieken over de website te verzamelen. Daarmee zijn we in juni 2008 begonnen. In die afgelopen vier jaar hebben we daarmee een mooie serie statistische gegevens verzameld.
De invoering van de Telecomwet verplichtte ons om expliciet toestemming te vragen van de websitebezoeker om de cookies te accepteren. Er verschijnt een balk in beeld waar je als bezoeker toestemming kunt geven om de cookies te plaatsen of om aan te geven dat je dat niet wilt. Negeer je de balk, dan kun je gewoon doorgaan met het bezoeken van de website, maar dan word je bezoek ook niet meegeteld.

Ervaringsgegevens van andere websites hadden al aangetoond dat de bezoekcijfers behoorlijk inzakken na deze cookiemelding. Nu de eerste maand met het nieuwe cookieregime voorbij is kan ik laten zien hoe groot het effect is op de cijfers van Google Analytics voor wat betreft onze website.

De cijfers spreken voor zich. Een sterke terugloop van het aantal bezoeken en pageviews met ongeveer 70% en het aantal unieke bezoekers is teruggelopen met meer dan 85% vergeleken met oktober 2011.
Opvallend is dat de cijfers van het aantal bezochte pagina´s per bezoeker en de tijd die de bezoeker op de website verblijft het meest gelijk zijn gebleven.
Het is nog te vroeg om hier allerlei conclusies aan te verbinden. Dat zal op een later tijdstip ongetwijfeld nog aan de orde komen. Het is wel duidelijk dat het gebruik van deze cijfers opnieuw onder loep moet worden genomen om er bruikbare gegevens uit te halen.

Loteling Cornelis van Noort



Zakboekje Cornelis van Noort

Loteling staat nog wel vermeld in de Dikke van Dale, maar wordt niet veel meer gebruikt. De term loteling heeft te maken met de vroegere militaire dienstplicht. In 1815 werd besloten dat de Nederlandse strijdmacht naast het bestaande beroepsleger moest bestaan uit een korps Nationale Militie. Vrijwilligers konden zich aanmelden voor dit korps en bij onvoldoende aanmelding moest worden geloot wie voor zijn nummer moest opkomen. Een ingelote dienstplichtige kon zich tegen betaling laten vervangen door zogenaamde remplaçant, een vrijgelote dienstplichtige uit dezelfde provincie of één met een hoog lotingsnummer. Dit werd door beide partijen in een notariële akte vastgelegd. Het remplaçantenstelsel werd in 1898 afgeschaft en vervangen door een persoonlijke dienstplicht. Ook om andere redenen kon men worden vrijgesteld voor militaire dienst, bijvoorbeeld als men één wettige zoon had, onder de maat was of wegens lichamelijke gebreken. De dienstplicht duurde aanvankelijk vijf jaar, vanaf het 18de tot en met het 22ste levensjaar. Op 1 maart 1922 werd de Dienstplichtwet voor land- en zeemacht ingevoerd, het lotingsysteem werd pas in 1938 afgeschaft.

In huwelijksbijlagen vindt u bewijzen of de bruidegom aan de verplichting van de Nationale Militie had voldaan. Omdat het uiterlijk van voorouders wordt beschreven zijn de huwelijksbijlagen vaak erg populair bij stamboomonderzoekers. De inschrijvingen zelf zijn terug te vinden de militieregisters. Militieregisters is een verzamelnaam voor verschillende boeken, die werden gebruikt om dienstplichtige militairen te administreren. Landelijk loopt het project vele handen (link), waardoor deze militieregisters op naam toegankelijk worden.

C. van Belkom schonk het Regionaal Archief Tilburg een zakboekje van Cornelis Petrus Henricus van Noort, geboren in Tilburg op 4 januari 1867. Het gezin woonde op de Berkdijk. Van Noort werd bij lichting 1887 ingedeeld bij de compagnie hospitaalsoldaten, de geneeskundige dienst. In het zakboekje wordt zijn uiterlijk beschreven, blauwe oogen en een gewone mond. Ook wordt minutieus zijn soldij en diensttijd in het zakboekje aangetekend. Het groot verlof komt al in juli 1888. In mei 1892 trouwt Cornelis van Noort met Cornelia Driessen. Zijn ouders zijn dan al overleden. Na dit militaire intermezzo startte het gewone burgerleven.


Voorechtelijke kinderen in de DTB-periode

Voorechtelijke kinderen zijn van alle tijden, dus ook in de periode vóór 1811 worden er kinderen bij een huwelijk gewettigd. Zelden gaat het daarbij om meer dan één kind, maar het komt voor dat meerdere kinderen gewettigd worden. Meestal worden de naam en doopplaats en -datum van het kind genoemd, maar niet altijd. Op 21 juni 1699 ging een echtpaar in ondertrouw te Hooge en Lage Zwaluwe (DTB 4 Hooge en Lage Zwaluwe scan 131):

De inschrijving vermeldt, dat de geboden gegaan zijn nadat de bruid in de kraam gelegen had.
Nadere gegevens over het kind worden niet vermeld.

Dan is de akte van ondertrouw te Dongen van 23 november 1771 heel wat duidelijker. Cornelis Andries van Bavel verklaart vader te zijn van het kind waarvan de a.s. bruid Willemijntje Janzen van Spaandonk op de 17 november 1771 is bevallen (DTB 38 Dongen scan 79):

De echtelieden trouwden op 8 december 1771 te Dongen:

En zoals het hoort heeft de pastoor in het doopboek bij de doopinschrijving van het kind vermeld, dat het gewettigd is bij huwelijk (DTB 7 Dongen scan 9):

Omgekeerd kan het ook voorkomen, dat de erkenning niet vermeld wordt in de ondertrouwinschrijving, maar wel in de trouwinschrijving. Dat was het geval bij het huwelijk tussen Adriaan Maas en Maria Jan Hamers te Tiburg. De ondertrouw vond op 27 juli 1793 plaats (DTB 50 Tilburg scan 240):

Het huwelijk wordt een pagina verder ingeschreven en vond plaats op 12 augustus 1793 (DTB 50 Tilburg scan 241):

Een zeldzaam geval van wettiging van drie kinderen vond plaats op 6 augustus 1769 te Oisterwijk. Toen trouwden aldaar Ludovicus Theodorus van Steenacker en Helena van Krugten. Bij dat huwelijk worden hun drie voorechtelijke kinderen geboren in 1758, 1759 en 1763 gewettigd (DTB 21 Oisterwijk scan 79):

Biezenmortel hoort er weer bij

Het Kabinet heeft deze week haar koers bepaald en grootschalige gemeentelijke herindelingen aangekondigd. Gemeenten en provincies moeten massaal fuseren (link). Daar komt best wat bij kijken, ook in archievenland.

Bij de laatste gemeentelijke herindeling in 1997 werden de dorpen Berkel-Enschot en Udenhout aan Tilburg toegevoegd. Heel Berkel-Enschot en Udenhout, nee, de kern Biezenmortel werd toegewezen aan de gemeente Haaren. Biezenmortel behoorde tot die tijd tot Udenhout.

Omdat ambtenaren bij de gemeente Haaren voor het werk op het gebied van vergunningen de informatie nodig hadden werden de bouw- en Hinderwetvergunningen tijdelijk uitgeleend. Na al die jaren verliest dergelijke informatie de functie voor de bedrijfsvoering en krijgt het meer een culturele waarde. Daarom zijn de vergunningen deze week opgenomen in de archiefbewaarplaats in Tilburg. Trees van Vugt, medewerker van de gemeente Tilburg zorgde ervoor dat de dossiers toegankelijk werden.

De bewaring is dus ook gesplitst, tot 1997 vindt u informatie over Biezenmortel bij het Regionaal Archief Tilburg en na 1997 of bij de gemeente Haaren of het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).


Huize van Assisië aan de Hooghoutseweg 3

Bent u dus op zoek naar de bouwgeschiedenis van het huis van Assisië aan de Hooghoutseweg of een ander gebouw, dan is er nu een mooie openbare bron beschikbaar. Maar ook als u wilt weten wat er of er mogelijke milieuverontreiniging in Biezenmortel aanwezig is, is de informatie nu openbaar te raadplegen.

Maar let op, de vergunningen zijn niet gedigitaliseerd en kunnen dus niet via het loket digitaal bouwarchief van de gemeente Tilburg worden geraadpleegd (link). Dat betekent dus dat voor inzage u naar de Kazernehof af moet reizen.

Laat de volgende herindeling maar weer komen.

Geschiedenis leeft in Chaam toen en nu !

Geschiedenis leeft ! Vandaag zondag 4 november werd het boek Chaam van toen en nu, gepresenteerd, samengesteld door George Valckx. Vier jaar lang is George Valckx bezig geweest met onderzoek en schrijven. Reeds eerder heeft hij gepubliceerd over het kruiswerk en carnaval in Chaam. Omdat er nog nooit integrale geschiedschrijving over dit dorp in de Baronie van Breda was samengesteld, vatte hij vier jaar geleden het ambitieuze plan op hierin te gaan voorzien.
De auteur van het boek werd een vaste studiezaalbezoeker bij het Regionaal Archief Tilburg. Hij heeft zich de moeite getroost om werkelijk elk archiefstuk van Chaam te bestuderen. Hij was het ook die de gesloten boedelinventarissen ontdekte (link).


Het boek behandelt verschillende facetten, landbouw en veeteelt handel en nijverheid, de overheid, financiën, rechtspraak, religie, onderwijs, cultuur en natuur. Bij het boek is een addendum verschenen met allerlei namenlijsten van bewoners, zeker een collector’s item voor genealogen. Veel bewoners waren werkzaam in de landbouw. Met name de familie Bekkers speelde door de eeuwen een belangrijke rol.


De huidige burgemeester van Alphen-Chaam drs. H. Nuijten overhandigde het boek aan de laatste burgemeester van Chaam mevrouw A.T.J. Bax-Broeckaert. In 1997 werden de gemeenten Alphen en Riel en Chaam samengevoegd, Riel werd toegevoegd aan de gemeente Goirle. Het was druk vanmiddag. Dat geschiedenis in Chaam leeft blijkt ook uit het feit dat in de zomer reeds 470 ! mensen een exemplaar hadden besteld.

George Valckx wist niet alleen de geschiedenis samen te stellen, hij wist ook sponsoren te vinden, die het boek mede wilde financieren, behalve die ene bank dan. Daarmee wist hij het boek ook betaalbaar te houden.


Nu maar hopen dat dit kloeke boek nog jaren een ereplaats krijgt in de bibliotheek van Chaam. link.




V.l.n.r. burgemeester Nuijten, gemeentearchivaris Yvonne Welings, oud-burgemeester Anne Bax-Broeckaert, schrijver George Valckx en zijn vrouw tijdens de boekpresentatie.

 

P.S. Het boek was na 14 dagen !!!! geheel uitverkocht en de schrijver George Valckx ontvangt op 4 januari 2013 een gemeentelijke onderscheiding voor zijn verdiensten.

Wie overleed er op 6 december 1836 in Loon op Zand?

Het gebeurt zelden, dat er in één bepaald jaar in één gemeente drie kinderen van verschillende ouders worden geboren, waarbij de vader dezelfde voor- en achternaam heeft. Dit zeldzame feit deed zich in 1836 te Loon op Zand voor.
Op 15 april 1836 werd geboren: Antonia Maria van Beers, dochter van Willem van Beers en Johanna de Beer:

Op 16 juni 1836 werd geboren: Cornelia, dochter van Willem van Beers en Adriana Maas:

Op 11 augustus 1836 werd geboren: Gerrit, zoon van Willem van Beers en Nicolasien van Onsenoord:

Genoemde Antonia Maria overleed op 9 juni 1836 te Loon op Zand. Genoemde Gerrit overleed op 6 december 1836, als we tenminste de overlijdensakte moeten geloven:

De leeftijd klopt niet (6 maanden zou moeten zijn: bijna 4 maanden), maar dat kwam vaker voor. Merkwaardig is dat deze Gerrit later twee keer trouwt, de eerste keer te Oudheusden op 28 april 1871 met Johanna Vermeulen en de tweede keer te Loon op Zand op 25 oktober 1875 met Antonia de Beer:

Gerrit van Beers overleed op 15 januari 1908 te Loon op Zand als weduwnaar van Johanna Vermeulen en echtgenoot van Antonia de Beer:

Er zijn dus twee overlijdensakten van Gerrit en slechts één geboorteakte. Er is blijkbaar ergens een fout gemaakt. De verklaring ligt hem in het feit, dat er drie kinderen van drie verschillende naamdragers Willem van Beers in 1836 in Loon op Zand zijn geboren.
Over de op 16 juni 1836 geboren Cornelia van Beers is verder niets meer te vinden. Haar ouders Willem van Beers en Adriana Maas trouwden op 30 april 1835 te Loon op Zand. Adriana Maas overleed reeds op 28 maart 1837 aldaar. Haar weduwnaar hertrouwde te Tilburg op 3 mei 1838 met Anna Maria Mutsaerts. Uit dit huwelijk is op 23 januari 1839 te Loon op Zand een zoon Adriaan geboren.

In het bevolkingsregister van Loon op Zand wordt het echtpaar vermeld met zoon Adriaan  (bevolkingsregister Loon op Zand 1825-1839 deel 12 pagina 154 scan 160):

Zijn dochter Cornelia uit het eerste huwelijk wordt niet vermeld. Zou deze Cornelia dan op 6 december 1836 zijn overleden?

Mevrouw Ruedisueli deelde mij mee dat de vader van Cornelia voor de derde keer trouwde op 31 mei 1848 te Loon op Zand met Adriana van der Velden. Uit dit huwelijk is op 5 januari 1852 te Loon op Zand een dochter Cornelia geboren. Het zou dus best kunnen dat de dochter Cornelia uit het eerste huwelijk in ieder geval vóór 5 januari 1852 is overleden.

De bevestiging levert de memorie van successie opgemaakt na het overlijden van Adriana Maas (Memories van successie kantoor Tilburg inventarisnummer 45 nummer 185). Daaruit blijkt dat Adriana Maas geen kinderen nalaat.

Op 6 december 1836 is dus niet Gerrit van Beers overleden, maar Cornelia van Beers, oud bijna 6 maanden, dochter van Willem van Beers en Adriana Maas.