Tentoonstelling eerder afgelopen

In Regionaal Archief Tilburg is de afgelopen maanden de tentoonstelling ‘Tilburg op de kaart’ te zien geweest. Ondanks eerdere berichten dat deze tot 24 december te zien zou zijn, is deze afgelopen.

Vanaf begin januari zal een tentoonstelling te zien zijn over de festiviteiten die in 2009 zijn gehouden ter ere van het 200-jarig Tilburg. Weet u ze nog? De opening van het feestjaar op 1 januari 2009, de Tilburgse Revue Gloria Historia, de Tilburgse Walk of Fame, de zandsculpturen in de Emmapassage, het project ‘Geboren in 1809’, de grote feestdag op 18 april, de brede aandacht voor Peerke Donders en al die andere evenementen.

Hou de website in de gaten voor de laatste berichtgeving.

Topstuk uit onze collectie 'bewegend beeld' op Omroep Brabant TV

In samenwerking met het Regionaal Archief Tilburg zendt Omroep Brabant TV op zondag 20 december de gespeelde documentaire ‘Harmonie van een gemeenschap’ uit. Een film uit 1955 met unieke beelden van het naoorlogse Tilburg.

Cineast Otto van Nijenhoff (1898-1977) en scenarioschrijver Charles Bressers (1917-1963) maakten de film destijds in opdracht van het Tilburgse gemeentebestuur. Het doel was om de stad te promoten als een dynamische en vooruitstrevende gemeenschap en als een aantrekkelijke plaats om te wonen, te werken, te studeren en te recreëren.

De nostalgische film toont het optimisme van de jaren ‘50 en de wederopbouw, maar ook de eenvoud, de rust en het godsdienstige leven in die tijd. Voorzieningen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg, industrialisering, woningbouw en recreatie komen aan de orde en daarnaast zijn er beelden van het folkloristische karakter van de stad te zien, waaronder het Koningschieten van het St. Dionysiusgilde. Kortom: de film ademt de geest van de jaren vijftig en toont de dynamiek van een gemeenschap die bouwt aan haar toekomst.

‘Harmonie van een gemeenschap’ wordt op zondag 20 december om 10:00 uur uitgezonden op Omroep Brabant TV en wordt ’s avonds ieder uur herhaald.

En de winnaar van de groenten-wedstrijd is...

Mevrouw of meneer Snijders uit Tilburg

Op 12 december, tijdens de dag rondom oude receptenboekjes uit de collectie, deden in totaal 31 mensen mee aan de groenten-wedstrijd ‘Wès dè?’. Acht mensen hadden de uitkomst helemaal goed. Knap gedaan! Want voor velen viel het niet mee. Raapstelen werden vaak gezien als postelein, pastinaak als witte peen of peterseliewortel. De wilde spinazie (of Turkse spinazie) werd verwisseld met snijbietblad of zuring. De leukste variant die werd gehoord was ‘een grote slagtand van een mammoet’ voor de rettich / rammenas.

Benieuwd naar de juiste namen van de twaalf groenten? Hier is de uitslag.
1. Rettich / rammanas / krammanas
2. Meiknolletjes
3. Koolraap / koolrabi
4. Groene kool / savooie kool
5. Kweepeer
6. Venkelknol
7. Knolselderij
8. Raapstelen
9. Schorseneren
10. Aardpeer
11. Pastinaak
12. Wilde (of Turkse) spinazie

Wedstrijd groenten herkennen

Vandaag was er de gelegenheid om bij het Regionaal Archief Tilburg kennis te maken met oude en vergeten groenten, kruiden, het produceren van bier, likeur en het maken van inkt.

Op deze dag was er een wedstrijd groenten herkennen waarbij 12 groenten uitgestald lagen en waar bezoekers door middel van voelen en ruiken konden proberen om de naam van de betreffende groente op te schrijven.

Wie herkent de groenten?

Online bronnen voor bedrijfsgeschiedenissen

Het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING) heeft de nijverheidsenquêtes van 1816, 1819, 1843 en 1848 op de website geplaatst. Het is een prachtige bron om bijvoorbeeld onderzoek te doen naar de lokale economische geschiedenis. In 1816 worden er opgaven verstrekt van Alphen en Riel, Baarle-Nassau, Dongen, Geertruidenberg, Loon op Zand, Made en Drimmelen, Oosterhout, Raamsdonk en Tilburg. . De bierbrouwerijen zijn in Raamsdonk nog zeer favorabel, in Tilburg hebben deze geen opmerkelijke veranderingen ondergaan. De economische activiteit van de Tilburgse kaardenmakerijen 7 in getal, in 1809 nog 8, is 'afwisselend na gelang van de activiteiten van de wollenstoffennijverheid". In 's Gravenmoer is de kantindustrie redelijk bloeiend, de rijbosscherijen zijn geheel in verval. Door de inlijving bij Frankrijk is de Tilburgse katoenindustrie vrijwel stil komen te liggen. Men kan ook vele gegevens achterhalen over de verschillende molens, zoals de oliemolens uit Alphen en Loon op Zand. In Oosterhout gaat het met de scheepstimmerwerf en de pottenbakkerijen redelijk wel.

Weet u niet wat de verschillende beroepen betekenen, de website van het Nederlands Instituut voor Economische geschiedenis (NEHA) bevat een database met historische beroepen.

12 december: Grootmoeders recepten in het Archief

In Regionaal Archief Tilburg is een vondst gedaan. Boekjes met oude recepten, huishoudtips en medische raad werden in een vergeten doos gevonden. Doorbladerend is het of ‘Klazien uut Tilburg’ tot je spreekt. Op zaterdag 12 december besteedt het Archief ruim aandacht aan deze boekjes. Aan de hand van de recepten wordt de bezoeker meegenomen naar vroeger tijden. Zelf inkt maken, kruidenthee en bier proeven, een wedstrijd met vergeten groenten. U kunt ‘vroeger’ komen proeven, ruiken en zien.

Het is onbekend wie de oude boekjes heeft volgeschreven. Wel is bekend dat ze uit de 19e eeuw komen. Binnen één boekje wijzigt het handschrift soms, zodat het lijkt of verschillende mensen één boekje vulden. De taal is meestal Nederlands, maar soms Frans. Wilde de schrijver hiermee sjiek overkomen? Veel aandacht is er voor het maken van verschillende kleuren inkt en het verven van stoffen. Zou daar een link te vinden zijn met een verver uit de textielindustrie?


Het programma van 12 december loopt van 10.00 tot 15.00 uur.

Doorlopend: Demonstratie van Museumbrouwerij De Roos (met proeverij)
Informatiestand van Heemtuin Den Doornhof (met proeverij)
Kletskoppen versieren (en opeten!) voor kinderen
Demonstratie inkt maken van De Tiendschuur
Schrijven met een rietpen
Tentoonstelling oude voorwerpen uit Tilburg van Werkgroep Theresia
Wedstrijd ‘Was dè?’: vergeten groente herkennen.

Om 11.00 en 14.00 uur: Lezing ‘Vergeten groente en fruit’ door Paul Heyvaert, natuurgids

Rondom de boekjes is Regionaal Archief Tilburg een weblog begonnen. Daar zijn de transcripties van veel recepten te lezen. Neemt vast een kijkje!

RAT en Heemkunde Oosterhout

Het afgelopen jaar zijn we als Regionaal Archief Tilburg een aantal keer naar Oosterhout getogen. De archieven van deze stad bevinden zich immers in 'ons' archief. Dat weten wij als medewerkers in Tilburg wel, maar lang nog niet alle inwoners van Oosterhout. En dat is jammer, want ook zij moeten met genoegen genruik kunnen maken van 'hun' archief.

Oosterhout is het afgelopen jaar enorm actief op het gebied van erfgoed(educatie). Zo organiseerden zij voor de zomer een symposium over educatie en erfgoed, gaf de gemeente de opdracht voor de ontwikkeling van een Oosterhoutse Tijdmachine die vergelijkbaar is met die van Tilburg, initieerde een Huis voor Erfgoed en bracht afgelopen week een reuzedik boek van meer dan 600 pagina's uit. 'Nee, Oosterhout is niet van gisteren'.

Bij de boekpresentatie troffen mijn collega's Luud de Brouwer, Yvonne Welings en ondergetekende de voorzitter van de Heemkundekring Oosterhout, Paul van Dijk. We spraken over het feit dat niet iedereen de weg weet te vinden naar het Regionaal Archief. Tevens gaf Van Dijk aan, dat het soms moeilijk zoeken is op de website. Of we misschien eens een avond kunnen vertellen en demonstreren hoe het een en ander werkt. 'En hebben jullie onze filmpjes gezien, die we onlangs hebben gemaakt?' Nee, van twee kanten eigenlijk dus nauwelijks bewust van hoe dat dat nou werkt daar in Oosterhout en hier in Tilburg. En dát in onze digitale wereld waarin de uitwisseling onbegrensd zou moeten zijn.

Enfin, na een korte instructie heeft Paul van Dijk een hele pagina toegevoegd aan de website van Heemkundekring Oosterhout. Doorverwijzingen naar de site, favorieten aangemaakt in Beeldonline, links gemaakt naar Youtubefilmpjes. Kortom, hartstikke goed, precies zoals wij het willen: meer gebruik mogelijk maken van onze (digitale) collectie.

En nu maar hopen dat de Oosterhouters hun eigen archieven (digitaal) weten te vinden! Vast wel. We zijn er ook voor hen!

Youtube - publieksbereik voor een archiefdienst

Op 8 september 2008 startte het Regionaal Archief Tilburg met zijn eigen YouTubekanaal. Tijd om de daad bij het woord te voegen. De enorme bezoekcijfers aan YouTube, dat moest voor een archief als het onze toch ook een kans bieden om prachtig beeldmateriaal dat al jarenlang in de depots werkeloos op planken stond onder de aandacht van dat publiek te brengen.

De techniek stond dat nu toe op een manier dat op kinderspel leek. Natuurlijk had een en ander wel voeten in aarde want in een netwerkomgeving is de juiste software geïnstalleerd krijgen soms een moeizaam proces. Gelukkig is er "thuis", de werkomgeving die meer vrijheden toestaat en dus gingen de eerste films van daaruit online. Dat waren 3 films over het Carnaval in Tilburg rond 1970. Die zijn samen inmiddels meer dan 3000 keer bekeken. Voor 8 september 2008 had niemand daar naar gekeken behalve enkele medewerkers bij het archief die zich met "bewegend beeld" bezighielden.

Er staan ook filmpjes op van eigen makelij van activiteiten bij het Regionaal Archief Tilburg. Zo'n YouTubekanaal is een heel geschikte plaats om dat materiaal neer te zetten. De nieuwe introductiefilmpjes staan sinds 7 oktober 2009 online en zijn samen (het zijn er 5) 1350 keer bekeken.

YouTube biedt extra informatie over het gebruik van de films. Uiteraard cijfers die laten zien hoe vaak een filmpje bekeken is. Maar je kunt ook zien op welke websites het filmpje embedded is en hoe vaak het daar bekeken is en nog veel meer.

Het meest recente filmpje is online gegaan op 20 oktober en gaat over de bevrijding van Tilburg zoals gefilmd door een amateur filmer. Na ruim een maand is dat filmpje al 831 keer bekeken.

In totaal is het kanaal ruim 2600 keer bekeken. De 25 films zijn samen meer dan 9000 keer bekeken.

Deze cijfers zouden elke archiefdienst moeten overtuigen om onmiddellijk een YouTubekanaal te beginnen. Publiek binnen handbereik.

Is er dan helemaal niets negatiefs te vertellen over Youtube? Ja hoor. Op (inhoudelijke) reacties hoef je niet te rekenen. In ons geval hebben we op één film een reactie gekregen. Waardevolle aanvulling, dat wel.
Oh nee, en nog op eentje... Daarover blogde ik al eerder.

Geboren in 1809........The End!

Op woensdag 25 november kwam er een definitief einde aan project Geboren in 1809! Vanwege het succes van het project bood de directie van Stichting Mommerskwartier alle deelnemers en het projectteam een Brabantse koffietafel aan bij eetgelegenheid Peerke Donders en een bezoek aan het pas geopende Peerke Donderspaviljoen. Helemaal toevallig was dit niet: Petrus Donders is tenslotte nog steeds de bekendste van alle borelingen uit 1809. Het was een erg geslaagde middag. Directie, bedankt voor deze mooie afsluiting van een prachtig project. Beste deelnemers, nogmaals (en voor het laatst) bedankt voor jullie inzet en enthousiasme.

Voor een impressie van de middag, bekijk de slideshow.


Created with flickr slideshow.

Een praktische toepassing van Google Streetview

Van de meeste panden in Tilburg zijn de bouwtekeningen digitaal in te zien via de website van de gemeente Tilburg. In de meeste gevallen is gebruik van het bouwarchief zelfbediening, desnoods vanuit een luie stoel.
Maar de aanleg van dit digitale bouwarchief is natuurlijk mensenwerk. Het gebeurt dus wel eens dat een dossier ontbreekt of niet compleet is. Regelmatig krijgen we vragen waar gegevens en tekeningen te vinden zijn. Sinds vorige week hebben we er een prachtig stuk gereedschap bij. Tilburg en omstreken is in beeld gebracht door Google Streetview. Je kunt straten bekijken en inzoomen op gevels. Je kunt zo op een makkelijke manier uitvinden hoe een pand eruit ziet. Zitten er twee huisnummers op, heeft het hoekhuis ook een deur aan de zijkant? Het zijn zomaar een paar vragen die je door Pegman in een straat te zetten kunt beantwoorden.We gebruikten Google Maps natuurlijk al wel om panden te lokaliseren maar met Streetview lukt het waarschijnlijk nog beter antwoorden te geven. We moeten wel realistisch blijven: wat niet meer bestaat aan tekeningen kunnen we ook niet terug goochelen met Google Maps of Streetview.

Zuiderburen

Op 14 november organiseerde het Regionaal Archief Tilburg samen met de NGV afdeling ´s Hertogenbosch/Tilburg weer een archiefcafé, thema was deze keer Onderzoek bij de Zuiderburen.

De heer Frans Renaerts van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde (VVF) besprak afgelopen zaterdag de ins en outs van onderzoek bij Vlaamse Archieven. Hij gaf hierbij ook enkele mooie voorbeelden die hij is tegen gekomen bij zijn eigen onderzoek. Zijn presentatie is hier te bekijken:

Archieven In Vlaanderen

View more presentations from Regionaal Archief Tilburg .

Na de pauze sprak Bas Verheijen als ervaringsdeskundige over zijn zoektocht naar Belgische voorouders. Enkele onderwerpen die de revue passeerden: migratiestromen, Napoleon en de standaardisatie van onze achternaam, naamwijzigingen/verbasteringen, internet en digitalisering en voorbereiding op archiefonderzoek in België en Nederland. Ook zijn lezing is hier te bekijken:

Zoektocht Bij Onze Zuiderburen Anno 2009

View more presentations from Regionaal Archief Tilburg .

Archief 2.0 speel-en-deelsessie: Hoe archiveer je miljoenen websites tegelijk?

Kortgeleden trok de Amerikaanse internetgigant Yahoo! de stekker uit Geocities en miljoenen homepages wereldwijd gingen op zwart. Geocities was een van de eerste mogelijkheden voor gewone mensen om een eigen website te starten. Web 2.0 gaat over de consument als producent en dus is de doodsteek voor Geocities voor Archief 2.0 aanleiding om een praktijkgerichte speel-en-deelsessie te organiseren over websitearchivering. Want hoe archiveer je eigenlijk miljoenen websites tegelijk?

Datum en tijd
Maandag 7 december 2009, 10.00-12.00 uur

Locatie
Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), 's-Hertogenbosch (routebeschrijving)

Programma
10.00 uur - Ontvangst
10.15 uur - Chido Houbraken: Nut en noodzaak van web(site)archivering: een inleiding
10.30 uur - Jacques Mattheij: Geocities: hoe red je miljoenen websites tegelijk? En waarom?
11.00 uur - Ingmar Koch: Archief 2.0 archiveren
11.30 uur - Vragen en discussie
12.00 uur - Einde

Deelnemen?
Stuur een e-mail naar archief20@gmail.com. Deelname kost 2 euro, te betalen op de dag zelf.

Samenvattingen presentaties

Nut en noodzaak van web(site)archivering: een inleiding
Het belang van websitearchivering is zo zoetjes aan wel doorgedrongen tot de archiefwereld. Maar weten we ook wat we willen bewaren? En waarom? En tegen welke problemen lopen we aan? En heel actueel: is er een verschil in acquisitie- en bewaarstrategie tussen Web 1.0 en Web 2.0?

Geocities: hoe red je miljoenen websites tegelijk? En waarom?
In oktober 2009 trok eigenaar Yahoo! de stekker uit Geocities. Miljoenen websites gingen op zwart. Geocities was een van de eerste (gratis) mogelijkheden voor het grote publiek om zich als "producent" op het web te begeven. Daarmee is het een interessante bron voor het beschrijven van de geschiedenis van het web geworden. Jacques Matthij vond dit belangrijk genoeg om op eigen houtje te proberen de collectie Geocities-websites voor het nageslacht te bewaren en toegankelijk te maken via de site Reocities.com. In zijn presentatie deelt hij zijn mening en ervaringen met ons.

Archief 2.0 archiveren
Omdat natuurlijk ook voor de Archief 2.0-community 'practice what you preach' geldt, heeft Ingmar Koch een paar maanden geleden geprobeerd heel www.archief20.org te bewaren. Niet zomaar een website, maar een compleet sociaal netwerk dus! Dat bleek meer voeten in de aarde te hebben dan hij vantevoren bedacht had. In zijn presentatie deelt Ingmar niet alleen de resultaten van enkele nachten downloaden met ons, maar vertelt hij ook welke problemen en beperkingen de huidige manier van bewaren met zich meebrengt.

Meer informatie over de achtergrond van deze speel-en-deelsessie? Volg de discussie op Archief 2.0

Meer informatie over Archief 2.0? Kijk op www.archief20.org

Startbijeenkomst Charterbank

Op zaterdag 14 november is de Charterbank officieel van start gegaan. Het project heeft als doel om een onbekende en vrij ontoegankelijke bron, het charter, onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Als proefproject zijn daarom de charters van Geertruidenberg en Raamsdonk gedigitaliseerd en in een online Charterbank geplaatst. Vanaf juni hebben belangstellenden zich aan kunnen melden voor de Charterbank. De afgelopen maanden hebben zij een toets afgelegd zodat wij een goed beeld konden krijgen van hun transcriptievaardigheden. En die zijn zeker niet mis! Het project start dan ook met twintig deelnemers die zich de komende zeven maanden gaan bezighouden met het transcriberen van de charters.

Gisteren was het dan eindelijk zover: om 13.00 uur begon de middag met een welkomstwoord van de coördinator en kregen de deelnemers enige 'tips& trucs' over het transcriberen, het werken in de charterbank en de speciaal daarvoor opgerichte community. Daarna was er een zeer boeiende lezing van 'Geertruidenbergexpert' Bas Zijlmans over de roerige geschiedenis van Geertruidenberg. De bijeenkomst werd afgesloten met de overhandiging van een envelop aan alle deelnemers met daarin een foto van hun eerst te transcriberen charter. Het project is begonnen!

Het is tekenend voor het enthousiasme van de deelnemers dat er vanmiddag al drie transcripties af waren! Om ze te bekijken en te beoordelen, ga naar de Charterbank.

De Oorlog in Dongen

Het zal vrijwel niemand zijn ontgaan dat in de laatste week van oktober 65 jaar geleden de regio is bevrijd. In Dongen reden op 30 oktober de AVRE Churchill-tanks van de 7de Armored divisie binnen.

De herdenking in Dongen vond afgelopen zaterdagavond 31 oktober plaats. De burgemeester Simone Dirven-van Aalst ontving het eerste exemplaar van het boek Geheugen in Oorlog, dat fragmenten bevat van het leven van een Dongenaar tijdens de oorlogsjaren. Ongeveer een jaar geleden kwam ik in contact met de schrijver Hans Sprangers, in het dagelijks leven conservator van het Breda's Museum. Hij wist van het bestaan van Dongense dagboeken, die door de architect Petrus Cornelius Schellekens (1861-1946) vanaf 10 mei 1940 tot oktober 1945 waren bijgehouden in 8 groene schoolschriften.


De familie van de architect vroeg zich af of het Regionaal Archief Tilburg hiervoor belangstelling had. De dagboeken zijn uniek, de meeste documenten die herinneringen over de oorlog vastleggen zijn vaak na de oorlog aan het schrift toevertrouwd. Hans Sprangers bleek een goed bemiddelaar en de dagboeken zijn uiteindelijk in de Tilburgse bewaarplaats terecht gekomen.
Hans, die Dongense roots heeft, raakte zelf zo onder de indruk van de dagboeken dat hij besloot nader onderzoek te gaan doen om de egodocumenten meer in context te kunnen plaatsen. Afgelopen half jaar bezocht hij het Archief om de dagboeken aan te vullen met de gegevens uit het gemeentebestuur en de bevolkingsregisters. Hij verwerkte ook dagboeken van twee Zusters van het pensionaat, die nu nog in particulier bezit zijn.

De dagboeken van "opa" Schellekens zullen in 2010 in het kader van het Erfgoed van de Oorlog worden gedigitaliseerd en op de website van het Regionaal Archief Tilburg worden getoond.

Digitaal dossier Peerke Donders

Het onderwijs beschikt meer en meer over digitale schoolborden. Daarnaast wordt het leren steeds individueler en minder klassikaal. Reden voor ons als archief- en museummensen eens te gaan kijken hoe we daar digitaal op kunnen inspelen.

Zoals u allen via de media hebt kunnen zien en horen, is in Tilburg het Peerke Donders Paviljoen geopend. Een geheel nieuw museum op de plaats waar ook het geboortehuisje, een kapel, een kruisweg en een horecagelegenheid is. Een inspirerende, meditatieve plek. Prachtig!

In het paviljoen zijn vier thema's te bezichtigen: 'Gouden Peerkes', hedendaagse weldoeners, een fototentoonstelling van Fraters in het onderwijs in de West, de biografie van Peerke en de zeven werken van Barmhartigheid. Voor de generatie die geboren is ten tijde van het Rijke Roomse Leven allemaal herkenbaar en prachtig. Maar hoe verkopen we dit aan de jeugd? Weten zij nog wat een pater is? Kennen zij de werken van Barmhartigheid?

Toch willen we dat 'de jeugd hiervan kennis neemt'. En dan komt mijn educatieve taak: ik moet die leerlingen het verhaal vertellen. Van Peerke, van de tijd van de kerken, van de missiewerken en de voormalige kolonie in Suriname. En dat we bezig zijn om Peerke heilig te verklaren. En dat daarvoor een wonder moet geschieden.....Een wonder...zouden de leerlingen dat geloven?

Om in te spelen op de in de eerste alinea genoemde ontwikkeling, ben ik bezig met de opbouw van een digitaal dossier. Drie hoofdstukken en een 'tagcloud' (Ja, ja, voor de generatie Rijke Roomse Leven is dit wellicht onbegrijpbaar jargon). Enfin, de docenten en de leerlingen kunnen naar believen door het blog heen zappen. Het dossier is nog niet compleet, maar langzaam aan voegen we nieuwe bronnen toe. Eens kijken hoe dit ontvangen gaat worden.

27 oktober 1944

Gelukkig waren er in 1944 nog mensen die een filmrolletje hadden en het aandurfden om opnames te maken. H.P.L.J. Naninck (1901-1984)was zo iemand. Naninck werkte als procuratiehouder 32 jaar bij de firma G. Dröge en was in zijn vrije tijd een fervent amateurfilmer.

In 2007 ontving het Regionaal Archief Tilburg enkele archiefstukken uit zijn nalatenschap (archiefnummer 1297). Daar zat ook dit 8 mm filmpje bij. De opnamen van het vertrek van Duitse soldaten (op de fiets, te voet en tenslotte massaal per trein) en de ontvangst van de bevrijders in Tilburg zijn soms zelfs letterlijk van binnenuit gemaakt. De vertrekkende Duitsers en een kar volgeladen met huisraad, waarschijnlijk van een vluchtend NSB-gezin, werden zo te zien gefilmd door een slaapkamerraam.

Op YouTube is ook een 'trailer' te zien van de film 'De bevrijding van Tilburg'. Deze opnamen werden gemaakt door de bevrijders zelf: de oprukkende 15de Schotse Divisie.

Geboren in 1809: uitgevlogen!

Op zaterdag 10 oktober vond de afsluiting plaats van project Geboren in 1809.Van begin januari tot eind juni hebben zestig enthousiaste deelnemers hard gewerkt om zoveel mogelijk informatie over de 338 borelingen uit 1809 in de wiki te zetten. Op 10 oktober werd het resultaat van het project gepresenteerd door de deelnemers zelf aan de Tilburgse bevolking. Behalve een doorlopende presentatie van het project waren er ook verschillende lezingen: Pieter van de Sanden sprak over zijn beleving van het project, Jace van de Ven vertelde een (bijna waargebeurd!)verhaal over de 339e boreling van 1809 en Cor van der Heijden legde uit hoe hij de gegevens van de wiki gaat gebruiken voor zijn boek.
Om zoveel mogelijk toehoorders te genereren liep stadsomroeper Henk van den Nieuwenhuizen, Gekleed in passende kledij en gewapend met een ratel en een geweldig stembereik, door de Tilburgse binnenstad.

Om 13.00 uur was de officiële afsluiting die werd begeleid door muziek (onder leiding van Lauran van der Sanden). In toespraken van, onder andere, projectleider en -coördinator werden de deelnemers bedankt voor hun inzet, gedrevenheid en enthousiasme. Daarna waren er cadeau´s (kalender), verrassingen (uitstapje in november naar het Peerke Donders Paviljoen) en koffe met iets lekkers.

Het was een gezellige dag en een mooie afsluiting van een prachtig project!


Voor een impressie van de dag, zie de slideshow hieronder.


Created with flickr slideshow.

RSS-feed op de website

Anno 2009 zou je denken dat het integreren van een rss-feed in een website een fluitje van een cent is. Dat valt soms tegen. Gelukkig zijn de medewerkers van Pictura Database Publishing er in geslaagd om het in onze website te integreren. Ik beschouw dat als een klein succes.
Integratie van informatiestromen naar één punt is handig. Doordat de rss-feed van dit weblog nu als nieuws op de website van het Regionaal Archief Tilburg komt, is dit weblog veel beter geïntegreerd geraakt in de informatiekanalen die wij willen gebruiken.
Daarnaast kunnen we nu ook de filmpjes van het YouTube-kanaal van het archief op elke pagina in de website embedden (insluiten). Binnenkort kan dat ook op de homepage, dan zijn we weer een stap verder.

Overigens is het nieuws op de website niet alleen afkomstig vanaf dit weblog. Het korte termijn nieuws (bv. plotselinge extra sluiting) publiceren we meestal via de nieuwsvoorziening van de website. Op die manier blijft het weblog gereserveerd voor meer verhalend nieuws waar het publiek op kan reageren.

Nieuwe boeken in de bibliotheek

Nieuwe boeken in de bibliotheek van het Regionaal Archief Tilburg.

Stadsmens of natuurmens? = Urban man or rural man? / [tekst Frans Ellenbroek]. - Tilburg : Gemeente Tilburg, 2009. - 30 p. : ill. ; 21 cm
Lezing, gehouden door Frans Ellenbroek, 18 september 2009, tijdens het internationale symposium 'Comeback Cities'

Tilburg absurdistan? / Ingrid Luycks ; [eindredactie Ed Schilders]. - Tilburg : teleXpress, 2009. - 96 p. : ill. ; 15 cm
Eerste deel van een reeks essays waarin het Tilburgse kunstleven in kaart wordt gebracht.

Bronnen voor de criminaliteit en strafrechtspleging vanaf 1811 tot heden / Onder eindred. van G.A.M. Van Synghel. - 's-Gravenhage : Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, 2009. - 294 p. : ill. ; 24. - (Broncommentaren, ISSN 0929-9572 ; 7)

The story of the city : strategy development in industrial cities / R.L. Vreeman. - Tilburg : Gemeente Tilburg, 2009. - 32 p. : ill ; 21 cm Met lit. opg

Vincents cahier / tekst Ed Schilders ; illustraties Luc Verschuuren. - Tilburg : Stadsmuseum Tilburg, 2009. - : ill. ; 21 cm

Snack-O-theek / Jeroen de Leijer ... [et al.] ; eindred. Bart van Dijk. - Tilburg : teleXpress, 2009. - 47 p. : ill. ; 15 cm Op de losse omslag zijn de namen en adressen vermeld van alle cafetaria in Tilburg (website)

Tongerlo - Tilburg : een band van 600 jaar / Door Jan Keller. - Tilburg : Heemkundekring Tilborch, 2009. - 24 p. : ill. ; 21 cm

Tilburg van 'O ja, en waar legt dat dan, Tilburg?' tot 'O, dat ik nog in Tilburg was!' : een bloemlezing over Tilburg, Tilburgers & Tilburgs / Samengesteld door Ed Schilders. - Tilburg : Stichting Dr. P.J. Cools MSC, 2009. - 47 p. ; 25 cm Samengesteld t.g.v. 'Boeken rond het Paleis' op 30 augustus 2009

Comeback cities in the picture / Samenstelling en productie Simon B. Kool. - Tilburg : Gemeente Tilburg, 2009. - 12 p. ; 30 cm Tentoonstellingscatalogus

Over d'n oven : de geschiedenis van de leemwinning en de steenfabricage in Udenhout en Biezenmortel / Heemcentrum 't Schoor. - Udenhout - Biezenmortel : Heemcentrum 't Schoor, 2009. - 184 p. : ill. ; 29 cm Met lit. opg.

Nieuwe boeken in de bibliotheek

Weer veel nieuwe boeken in de bibliotheek van het archief.

Namen op de kaart : oorsprong van geografische namen in Nederland en Vlaanderen / Riemer Reinsma. - Amsterdam [etc.] : Atlas, 2009. - 253 p. ; 21 cm Met lit. opg., reg.

De archivaris vertelt : Tilburgse en Bossche herinneringen / Louis Pirenne. - Alphen aan de Maas : Veerhuis, 2009. - 240 p. : ill. ; 24 cm Met lit. opg

Lezen! : Teksten over het archief / Redactie Yvonne Bos-Rops ... [et al.]. - 's-Gravenhage : Stichting Archiefpublicaties, 2009. - 350 p. : ill. ; 24 cm. - (Jaarboek / Stichting Archiefpublicaties ; 2007) Met bijdragen in het Nederlands, Engels en Frans

Comeback cities : Vernieuwingsstrategieën voor de industriestad / Samenstelling en redactie Nienke van Boom en Hans Mommaas ; tekstredactie Els Brinkman. - Rotterdam : NAi Uitgevers, 2009. - 256 p. : ill. ; 25 cm Met lit. opg Ook aanwezig in het Engels

In Tilburgs bezit : historische objecten uit de collectie van de gemeente Tilburg / Jeroen Ketelaars en Ronald Peeters. - Tilburg : Stadsmuseum Tilburg, 2009. - 95 p. : ill. ; 22 cm. - (Stadsmuseum Tilburg cahier ; 7) Met lit. opg.

De kleine geschiedenis van Tilburg : deel 10 : Hoogkar, tram en transportcentrum / Henk van Doremalen. - Zwolle : Waanders, 2009. - 96 p. : Ill. ; 27 cm. - (De kleine geschiedenis van Tilburg ; deel 10)

De deugd van broederschap : sociaal kapitaal van gildebroeders in de Noord-Brabantse schuttersgilden, 1600-2000 / Jette Janssen. - Tilburg : Stichting Zuidelijk Historisch Contact Tilburg, 2009. - 330 p. : ill. ; 25 cm. - (Bijdragen tot de geschiedenis van het Zuiden van Nederland ; derde reeks, [dl. 36]) Met index, lit. opg Met samenvatting in het Duits Ook verschenen als proefschrift Universiteit van Tilburg, 2009

Atlas van Moerenburg. - 2e dr. - Tilburg : Landschapspark Moerenburg, 2009. - 14 p. : krtn ; 33 cm

Weverij Pijnenburg in Goirle

De Heemkundekring de Vyer Hertganghen in Goirle heeft het archief van de Textielfabriek Van Pijnenburg geschonken. Het archief is niet compleet en bevat een deel van de boekhouding vanaf 1890 tot 1915. Pijnenburg was een weverij van linnen en jute artikelen. Eigenaren vanaf 1898 waren de broers Elias, Adriaan en Cornelis Peijnenborg. Op het moment dat de fabriek gesloten werd in 1968 waren er 196 werknemers in dienst. Vijf jaar later in 1973 werden de gebouwen gesloopt. Wat rest zijn herinneringen en het archief. Op de foto ziet u het interieur van de fabriek zoals het rond 1919 eruit moet hebben gezien.

Slotmanifestatie 1809

Op 10 oktober presenteren de trotse deelnemers het onderzoeksproject Geboren in 1809

De eerste helft van 2009 stond voor de ruim zestig deelnemers aan het project Geboren in 1809 in het teken van het onderzoeken van de levensloop van de 338 Tilburgers die in 1809 werden geboren. Het project is afgerond en op zaterdag 10 oktober presenteren de onderzoekers vol trots de resultaten, die de negentiende eeuw op bijzondere wijze tot leven brengen. Alle belangstellenden zijn van harte welkom.

LET OP: op zaterdag 10 oktober is Regionaal Archief Tilburg niet open voor onderzoek!

Op zaterdag 10 oktober vindt de slotmanifestatie van het project plaats, een presentatie die helemaal in het teken van 1809 staat. Het Tilburg van tweehonderd jaar geleden wordt zo tot leven gebracht.

Datum: zaterdag 10 oktober
Plaats: Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75 in Tilburg
Tijd: 09.30 uur tot 16.00 uur. Om 13.00 uur is de officiële presentatie van het project.

Net als in 1809 loopt een stadsomroeper door de binnenstad om de activiteiten aan te kondigen. Jace van de Ven, dichter, journalist, prozaïst en columnist, vertelt bijzondere verhalen. Lauran van der Sande brengt muziek ten gehore uit de tijd van de onderzochte personen. Hij gebruikt daarbij zoveel mogelijk authentieke instrumenten. Cor van der Heijden geeft een presentatie over het boek dat hij wil schrijven op basis van de onderzoeksresultaten.
Natuurlijk komen ook de onderzoekers van Geboren in 1809 aan het woord. Zij vertellen hoe zij aan hun informatie zijn gekomen. Ze laten op de Wiki-pagina’s van www.geborenin1809.nl zien op welke levensverhalen zij zijn gestuit. Tot slot houdt deelnemer Pieter van de Sanden tweemaal een lezing. Pieter analyseerde de onderzoeksresultaten en is zelf een nakomeling van drie mensen uit 1809.
Op de wiki van Geboren in 1809 zijn de onderzoeksresultaten, levenslopen en familiegeschiedenissen uitgebreid beschreven.

Programma zaterdagactiviteit 10 oktober

Doorlopend
Deelnemers laten het onderzoekswerk zien en vertellen erover in de Studiezaal
Stand van de Nederlandse Genealogische Vereniging

Lezingen
10.00 uur Lezing Pieter van der Sanden
10.45 uur Lezing Jace van de Ven
11.30 uur Lezing Cor van der Heijden

Officieel gedeelte
13.00 uur Officiële afsluiting van het project Geboren in 1809 met de deelnemers
Muzikale omlijsting door Lauran van der Sanden (muziek uit de 19e eeuw)

Lezingen
13.45 uur Lezing Pieter van der Sanden
14.30 uur Lezing Jace van de Ven
15.15 uur Lezing Cor van der Heijden

Demonstratie wiki
10.30 uur Projectcoördinator Astrid de Beer legt de wiki uit
12.00 uur idem
14.00 uur idem
15.30 uur idem

Handschriften voor het hertogdom

De mooiste verluchte manuscripten van Brabantse hertogen, edellieden, kloosterlingen en stedelingen. Hanno Wijsman verzamelde 24 handschriften die vervaardigd zijn voor mannen en vrouwen die op de een of andere manier als Brabanders of bewoners van Brabant te kenschetsen zijn. Deze handschriften zijn vervaardigd in de vijftienden en de zestiende eeuw, sommigen in Brabant zelf, anderen op andere plekken. Ondertussen zijn de handschriften over heel Europa verspreid, naar de Bibliothèque nationale de France, de British Library in London, de Österreichische Nationalbibliothek in Wenen en naar andere bibliotheken. Met heel veel prachtige afbeeldingen. Persoonlijk vind ik het muziekschrift uit die tijd erg bijzonder om te zien, zonder maatstrepen en met prachtige miniaturen.

Deze afbeelding is uit het Trivulzio getijdenboek, niet voor een Brabander geschreven, maar net zo mooi als de Brabantse getijden- en koorboeken. Lees meer op de website van de Koninklijke Bibliotheek.

Wat kun je bij jullie in het archief eigenlijk allemaal doen?

Een vraag die regelmatig gesteld wordt op feestjes en partijen. Dat je vooral iets komt DOEN is wel duidelijk, maar de drempel om te komen is soms nog wat hoog. Veel, verschillend en vaak spannend onderzoek, puzzelen en blijven doorzoeken. Voor het gebruik tijdens open dagen of als introductie van geïnteresseerden heeft het Regionaal Archief Tilburg een aantal filmpjes laten maken die apart of als een gezamenlijke introductie kunnen dienen.



Veel mensen willen stamboomonderzoek doen of de bouwgeschiedenis van hun huis uitzoeken, leerlingen willen (of moeten) een werkstuk maken, studenten een scriptie schrijven over een historisch onderwerp. Het kan allemaal bij het Regionaal Archief Tilburg. En zoveel meer zou ik willen zeggen, maar je moet ergens beginnen! In de filmpjes wordt duidelijk gemaakt wàt je als bezoeker in het onderzoekerscentrum kunt doen en hoe je de eerste stappen maakt in een onderzoek. Enkele nieuwe onderzoekers worden begeleid in hun onderzoek door medewerkers van het archief, de camera volgt hun eerste schreden op het onderzoekspad. Bovendien wordt in de filmpjes een korte blik achter de schermen (en in het depot) geworpen. Ook voor onze vaste bezoekers is het dus de moeite van het kijken waard.

De introductiefilmpjes zijn nu af en sinds vandaag ook via YouTube te bekijken.
The making of... was al langer te zien op ons YouTube-kanaal.

Kasteel Loon op Zand bezien vanuit de familie Verheyen

Het witte kasteel heeft van oudsher een rol gespeeld in de Loonse samenleving. De heren en ook vrouwen van Loon op Zand hebben het bestuur over het gebied, mogen recht spreken, bepalen wie wel of niet mag jagen, vissen en houtkappen, wie de molen mag bedienen, kortom een zeer centrale rol. Een rol die ze behouden tot de komst van de Fransen in 1795.
In 1753 werd Arnoldus Verheyen (1704-1759) rentmeester van de heerlijkheid en ging in het kasteel wonen. Een eeuw later op 1 mei 1857 werd de inmiddels in adelstand verheven familie Verheyen eigenaar van het kasteel. Ook nu in deze 21ste eeuw zijn enkele leden van de familie Verheyen lid van het Sint Ambrosiusgilde en de Koninklijke Sophia's Vereeniging in Loon op Zand.
Het archief van de heerlijkheid berust bij het Regionaal Archief Tilburg. Het merendeel van het archiefmateriaal is afkomstig uit de nalatenschap van mevrouw Emilie F.R.M. ten Horn, geboren jonkvrouwe Verheyen. Twee jaar geleden bleek dat de kasteelbewoonster zo’n 20 amateur films heeft gemaakt vanaf 1935 van de eigen woonomgeving en vakanties. Op de films is te zien hoe de Loonse bevolking een serenade komt brengen, hoe het kasteel er uitzag, het ziekenhuis van het Rode Kruis, de bijzondere tuin van het kasteel, de kleding en het interieur.
Meer dan verrast was het Archief door het feit dat dit jaar oude foto's bleken te bestaan van het kasteel die gemaakt zijn toen door mevrouw Mary J.A.E. Kolfschoten, geboren jonkvrouwe Verheyen(1883-1927) en dat de Stichting Familie-Archief en Collectie Gelderman de foto's die op het kasteel zijn gemaakt in bruikleen wilde gegeven. Zij was een dochter van jhr mr Franciscus Xaverius Arnoldus Verheyen (1852-1929) en Anna Maria Carolina Justina Theresia de Bruyn. Hij was de oudste broer van de vader van Mevrouw ten Horn-Verheyen. Ze huwde met de Bossche advocaat en procureur mr Georges Marie Joseph Kolfschoten (1875-1955).
De kleinzoon uit dit huwelijk mr Edzard F.G.M. Gelderman tekende afgelopen donderdag de bruikleenovereenkomst. Zijn grootmoeder Mary Kolfschoten-Verheyen was een verwoed amateur-fotografe, een verdienste die ons nu in staat stelt beelden te zien van een belangrijk onderdeel van het verleden uit Loon op Zand. Daarnaast zijn er ook foto's vervaardigd door haar zwager Olivier van Stratum. Het betreffen vier fotoalba en ruim 300 losse foto's. Na november zullen de foto's in de beeldbank beschreven worden.

Voor wie meer over dit onderwerp wil lezen raad ik de bijdragen van Erik Gelevert in Straet & Vaert aan.

Heel veel meer films en filmpjes!

Het is de volgers van dit blog vermoedelijk wel bekend dat inmiddels enkele digitale versies van films die het Regionaal Archief Tilburg beheert, te bekijken zijn op YouTube. Honderden kijkers zijn er inmiddels geweest en de stroom nieuwe filmpjes gaat gestaag door.
De nieuwste 'aanwinst' is het bovenstaande mooie 8 mm filmpje met beelden van een brandweerdemonstratie op het Stuivesantplein in Tilburg. Er moeten nog heel wat mensen rondlopen die zichzelf herkennen! Laat het weten, laat het weten.

Voor de langere films maken we gebruik van de Film- en Fotobank Noord Brabant (FFNB).
Sinds kort is daar de Tilburg-promotiefilm "Harmonie van een Gemeenschap" te bekijken. Een geweldig sfeervol tijdsdocument: zwart-wit beelden van de toen nog zeer devote en in opbouw zijnde provinciestad. Aan de hand van de lotgevallen van een aantal leden van een harmonie-orkest en van een pasgeborene wordt, in de vorm van een gespeelde documentaire, een impressie gegeven van Tilburg.

Behalve het beheren en zo goed mogelijk toegankelijk maken van de films, willen we ook een overzicht krijgen (en doorgeven aan u allen) van films die elders beheerd worden. Door b.v. links te maken op 'onze' YouTube pagina kunt u zo ook op een eenvoudige manier enkele Oosterhoutse films bekijken.

En, altijd op zoek naar meer..., kwam ik vandaag een heel nieuwe site tegen die voor alle filmliefhebbers interessant is. Open Beelden: is een initiatief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in samenwerking met Stichting Nederland Kennisland. Op Open Beelden zijn bij lancering ruim 200 Polygoon-items afkomstig uit het archief van Beeld en Geluid te vinden. een
Aardig is dat hierop een grote hoeveelheid Polygoonjournaals op staan, waarvan wij als archiefdienst wel een enkele kopie hebben, maar waarmee we tot nu toe weinig konden doen, vanwege de copyrights die er nog op zitten. Via deze website Open Beelden wordt een ieder uitgenodigd er juist gebruik van te maken! (Open Source)
Nu nog op zoek naar voor deze regio interessante beelden. Al mag iedereen natuurlijk ook genieten van alle andere beelden.



Open Beelden is ontwikkeld in het kader van Beelden voor de Toekomst.

Vermelding van dit weblog in Duitse presentatie

Het Weblog van Regionaal Archief Tilburg is al doorgedrongen tot in Duitsland. Tijdens een presentatie over Web 2.0 binnen de archiefwereld is onze weblog getoond als voorbeeld hoe een archief met nieuwe media om kan gaan. Ook worden onze filmpjes op YouTube genoemd.
Wil je de hele Duitse presentatie zien? Bekijk deze dan op Slideshare, ook zo´n handige Web 2.0-tool

Programma slotmanifestatie Geboren in 1809

De eerste helft van 2009 stond voor de ruim zestig onderzoekers in het teken van het project Geboren in 1809. Zij onderzochten de levensloop van de 338 Tilburgers die in 1809 werden geboren. Het project is afgerond en op zaterdag 10 oktober presenteren de onderzoekers vol trots de resultaten, die de negentiende eeuw op bijzondere wijze tot leven brengen. Alle belangstellenden zijn van harte welkom in Regionaal Archief Tilburg.

Programma zaterdagactiviteit 10 oktober

Doorlopend
Deelnemers laten het onderzoekswerk zien en vertellen erover in de Studiezaal
Stand van de Nederlandse Genealogische Vereniging

Lezingen
10.00 uur Lezing Pieter van der Sande
10.45 uur Lezing Jace van de Ven
11.30 uur Lezing Cor van der Heijden

Officieel gedeelte
13.00 uur Officiële afsluiting van het project Geboren in 1809 met de deelnemers
Muzikale omlijsting door Lauran van der Sanden (muziek uit de 19e eeuw)

Lezingen
13.45 uur Lezing Pieter van der Sande
14.30 uur Lezing Jace van de Ven
15.15 uur Lezing Cor van der Heijden

Demonstratie wiki
10.30 uur Projectcoördinator Astrid de Beer legt de wiki uit
12.00 uur idem
14.00 uur idem
15.30 uur idem

Gemeentearchief Rotterdam blogt over Kaat Mossel

Het Gemeentearchief Rotterdam is in aanloop naar de Week van de Geschiedenis gestart met een weblog over Kaat Mossel, de legendarische, oranjeminnende Rotterdamse vrouw.
In dit weblog doet het archief verslag van de zoektocht naar de vrouwelijke nazaten van Kaat Mossel. Daarmee maken ze meteen promotie voor hun genealogische database "Digitale Stamboom" die inmiddels meer dan 2 miljoen akten bevat.
Op het stukje Flickr van het Rotterdamse archief staan foto's van mosselkarren. Haar bijnaam kwam natuurlijk niet zomaar uit de lucht vallen: Catharina was keurvrouw van mossels in Rotterdam.

Originele invalshoek om het archief onder de aandacht te brengen met een nieuw communicatiemiddel.

[plaatje]

Rotaryclub Triborch aan de slag in het archief

Op maandag 21 september was de Rotaryclub Triborch te gast bij het Regionaal Archief Tilburg.
Op initiatief van Sandra Franken en Berna Trommelen kwamen ongeveer 30 rotarians naar het Onderzoekerscentrum aan de Kazernehof om daar wat broodjes te eten, een drankje te nuttigen en daarna de handen uit de mouwen te steken.
In het kader van het project "Krachtbron, Vrouwen in Tilburg" zetten beide vrouwen hun medeleden aan het werk. Ze hadden 13 verschillende opdrachten op papier gezet en in groepjes van twee (of meer) gingen de leden van Rotaryclub Triborch aan het werk om de opdrachten tot een goed einde te brengen. Het doel was om informatie te verzamelen over Tilburgse vrouwen uit een selectie van boeken uit de collectie van het Regionaal Archief Tilburg. Medewerkster Astrid de Beer had de selectie gemaakt en diende ook als vraagbaak voor leden die met hun onderzoek vastliepen.

Er is hard en enthousiast gewerkt door de aanwezige leden en de meeste formulieren kwamen beschreven terug in handen van de organisatoren.
We zijn benieuwd of het resultaat terug te vinden is in het boek dat in het kader van dit project in december 2009 zal verschijnen. Daarmee levert dit project een bijzondere bijdrage aan de festiviteiten in 2009 rond de viering van het feit dat Tilburg 200 jaar geleden stadsrechten ontving.

Nieuwe bezoekers in het archief!

Regionaal Archief Tilburg was het coordinatiepunt tijdens Open Monumentendag. Diverse cultuurhistorische instellingen zoals de Stichting tot beheer van de Hasseltse Kapel, de Stichting tot behoud van Tilburgs Cultuurgoed, Heemkundekring Tilborgh en Stichting Tilburgse Taol waren vertegenwoordigd. Daarnaast demonstraties landmeten en het GIS, Gemeentelijk Informatiecentrum bracht kaarten mee, evenals een diapresentatie van monumenten. Rob van Putten gaf een lezing over straatnamen en de Tilburgse SRV wagen was aanwezig in verband met het 200 jarig bestaan van Tilburg als stad. Bijzonder was het optreden van de Tilburgse kunstenaar Tom America en accordeonist Joost Rovers. America vroeg Tilburgers enkele uitspraken te doen over het wonen in de wijk. Tom America maakte er een mooie ‘mix’ van die was getiteld ‘Wijkpraat’.

Deze dag trok weer nieuwe bezoekers naar het archief. Je merkt namelijk aan de meeste mensen dat ze niet weten wat een archief is. Zo ontdekte een echtpaar dat ze hier de krant konden in zien. 'Ja, ze kwamen zerker terug om van elk kind van hun kroost een pagina te kopiëren'. Twee Turkse meisjes kwamen naar het archief omdat hun vader zijn stem liet horen in het muziekstuk van Tom America. Ook deze meisjes waren nog nooit in het archief geweest. Eveneens nieuw waren enkele beeldend kunstenaars die collega Tom kwamen beluisteren en weer anderen wilden zich laten informeren over het Tilburgs erfgoed bij de diverse stands. Het landmeten was voor zowel kinderen als volwassenen een bijzondere ervaring: zo komen ze dus aan de informatie om een kaart te kunnen maken! Nog een wetenswaardigheid was dat deze informatie wordt verkocht aan producenten van onze navigator Tom Tom.

Nieuw dus in het archief, wellicht toekomstige bezoekers? In ieder geval passeerden 426 mensen vandaag de drempel van het archief. Mooi toch, zo'n feestelijke dag die zowel het archief als stadsmuseum op de kaart heeft gezet?

Heemkring Molenheide breidt uit ....

Op vrijdagavond 4 september 2009 vond de officiële opening plaats van het gebouw 't Oude Raadhuis van de Heemkring Molenheide. Het pand is gelegen aan de Nieuwstraat in Gilze. Achter het gebouw is een prachtige heemtuin, ook wel boerenblomhof genoemd. De heemkring had tot voor kort enkel de bovenverdieping en een kamer op de begane grond in gebruik. Na het vertrek van deze organisatie is het pand met hulp van de vele vrijwilligers grondig gerenoveerd. Vloeren werden vernieuwd en wanden voorzien van een nieuwe verflaag. De plaatselijke rabobank sponsorde de nieuwe computers. De kring telt ruim 400 leden.

De heemkring heeft ook een museale functie. Naast aandacht voor collectievorming worden er jaarlijks tentoonstellingen georganiseerd rondom een historische thema. Op dit moment is er een presentatie rondom Onze Jongens in de Oost’ over oud-Indie- en Nieuw-Guineagangers.

De voorzitter Bert Wagemakers heette een ieder welkom en onthulde de toekomstvisie voor de komende vijf jaar, met name educatie zal een steeds belangrijkere rol gaan spelen. De wethouder van cultuur Mevr. H. (Hatice) Can-Engin (PvdA) prees de inspanningen van de kring.Tijdens de avond was er ook gelegenheid om het gebouw te bekijken. Op de eerste verdieping is er studiezaal gecreëerd voor genealogische onderzoekers. Cor Schrauwen demonstreerde de database van de inwoners van Gilze en Rijen in Pro-Gen.

Kortom een geslaagde avond, die vooral ook erg gezellig was.

Eten in het archief!

`Lezen wat de pot schaft` is de titel van een nieuw uitgegeven boek voor kinderen waarvan alle schrijvers en illustratoren Tilburgers zijn. De uitgeverij is, hoe kan het ook anders, Uitgeverij Zwijsen. Een Tilburgs product dus, om trots op te zijn. Het boek is een voorloper op het thema van de Kinderboekenweek: ´Eten´. Leuk! Kinderen, eten, koken, vieze dingen eten, allemaal uitgangspunten om iets mee te doen.


Maar in eerste instantie denk ik altijd dat een archief niks kan met Boekenweekthema´s. Te vergezocht en met de haren er bij gesleept. Maar wanneer je gaat doordenken op ´eten en drinken´ besef je, dat je uit historische bronnen veel informatie kunt halen. In onze nieuwe tool ´zoeken door alles´ typ ik in: levensmiddelen. En meteen verschijnen er foto's uit de Tweede Wereldoorlog, toen het voedsel schaars was en op de bon moest. En een foto van een moeder met kinderwagen met dubbele bodem. Stiekem werden er levensmiddelen in vervoerd. Een andere bron in ons archief vertelt me dat er in 1850 rogge, boekweit, ´kalfs- en koevleesch´ gegeten werd. De prijzen staan er zelfs achter vermeld.

Een hedendaags beeld van de eetcultuur in Tilburg in ´Lezen wat de pot schaft´: Erik van Os en Elle van Lieshout schrijven: `Alwir èèrepel, wènne raamp wir, wènne raamp, der zit gin peejke in mene staamp.`Een ander beeld van eten wordt geschetst door onder andere: ´Pak jij de limonade uit de koelkast, Reus? Dan snij ik de taart alvast aan.´ Allerlei benamingen van eten passeren de revue: bamisoep, spaghetti, prei, zalm, rijstebrij, pudding, yoghurt en ´af ben jij´.

Uit dit boek over eten dat in 2009 wordt gepubliceerd, kunnen we dus enorm veel informatie halen. Laten we hopen dat dit boek ook in de collectie van Regionaal Archief Tilburg belandt. Wanneer we dan over 100 jaar onderzoek doen naar de waarde van eten en drinken, dan is ook deze bron van onschatbare waarde!

Familiegeschiedenis blijkt ´in´

Foto: Pix4profs/Jan Stads

In het blad Elsevier stond een interessant artikel over Familiegeschiedenis.´Mooie verhalen ontdekken in de eigen familiegeschiedenis was nog nooit zo gemakkelijk.´ Het artikel geeft voorbeelden van succesvolle romans die ´onlangs´ zijn uitgekomen: Het pauperparadijs van Suzanna Jansen, De eeuw van mijn vader van Geert Mak, Het zwijgen van Maria Zachea van Judith Koelemeijer.

Om tot een goed verhaal te komen, geeft Elsevier een aantal tips:
1. Hoe vind je een meeslepende hoofdpersoon?
2. Doe dan stamboomonderzoek
3. Leef je goed in
4. Interviewen: goed luisteren
5. Nuttige bron: archieven
6. Begin niet te laat met schrijven
7. Publiceer desnoods in eigen beheer
Het aardige van deze aanbevelingen is dat Elsevier het archief zo'n prominente rol toe bedeelt. Inderdaad vormt het archief de bron van onderzoek.

Regionaal Archief Tilburg organiseert ook cursussen zoals stamboomonderzoek, huizenonderzoek, oud schrift en fotografie. Laatst zaten we in een vergadering te denken of een cursus ´Verhalen schrijven´ wel passend was voor het archief. ´Zou het niet beter zijn als een activiteit van Stadsmuseum Tilburg?' We meenden van wel. Maar nu ik dit artikel lees, denk ik inderdaad dat wij als archief heel goed een dergelijke cursus kunnen ontwikkelen. Onze doelstelling is immers om de toegankelijkheid van onze archieven te vergroten. Door een cursus leer je inderdaad hoe de bronnen te bevragen, hoe te selecteren en te interpreteren. Vaardigheden om onderzoek te doen is doelstelling nummer I. Wat let ons om er enkele lessen schrijfvaardigheden aan toe te voegen?

Ik ben al over de streep. Volgend jaar gaan we iets doen met onderzoek en verhalen schrijven...Schrijf je eigen familiegeschiedenis....hartstikke interessant!

Nieuwe boeken in de bibliotheek

Een heel saaie post, met alle boeken die deze maand zijn aangeschaft, geschonken, ontvangen en ingevoerd:

Boerderij Hendrixen : een oase op het Spaaneind / Jan van Helvoirt. - Esbeek : Werkgroep Heemkunde Esbeek, 2009. - 185 p. : ill. ; 25 cm

Het Brabants beschreven / Jos Swanenberg, Har Brok. - Alphen aan den Maas : Veerhuis, 2008. - 142 p. : ill. ; 20 cm. - (De Heemkinderen ; 3)

Een dwaas bestaan : Gerrit Poels, broodpater / Arjan Broers ; met foto's van Bram Budel. - [Nijmegen] : Valkhof Pers, 2009. - 2e dr. - 107 p. : ill. ; 20 cm

De gezegende erfenis : Nalatenschap van 1200 Nederlandse religieuzen op Curaçao / Ton de Jong, Norbert Hendrikse. - Hilvarenbeek : De Jong, 2008. - 159 p. : ill. ; 25 cm

Heerlijkheden in Nederland : welke namen van heerlijkheden worden nog gevoerd sinds 1848? / C.E.G. ten Houte de Lange ; met medew. van V.A.M. van der Burg. - Hilversum : Verloren, 2008. - 127 p. : ill. ; 23 cm

De kleine geschiedenis van Tilburg : deel 8 : De groene stad / Henk van Doremalen. - Zwolle : Waanders, 2009. - 96 p. : Ill. ; 27 cm. - (De kleine geschiedenis van Tilburg ; deel 8)

Koken met kleuren : Recepten en verhalen uit de mondiale keuken van Tilburg / [Teksten Paul Spapens ; red. Ineke Strouken]. - Utrecht ; [Tilburg] : Nederlands Centrum voor Volkscultuur ; [Pix4Profs], 2009. - 96 p. : ill. ; 22 cm

Onder heide en akkers : De archeologie van Noord-Brabant tot 1200 / Evert van Ginkel, Liesbeth Theunissen. - Utrecht : Matrijs, 2009. - 280 p. : ill. ; 29 cm

Tilburgsche Zwemvereeniging Het Baksche Ven : 100 jaar van bank tot zweminrichting : 1909 - 2009 / Redactie Frans Wubben, Dirk van der Valk, Henk Cruyssen. - Tilburg : Tilburgsche Zwemvereeniging Het Baksche Ven, 2009. - 95 p. : ill. ; 22 cm

Vincent van Gogh in Tilburg : 1866-1868 / Samenstellers H.F.J.M. van den Eerenbeemt, Henk van Doremalen, Ronald Peeters. - Tilburg : Stadsmuseum Tilburg / Vincents Tekenlokaal, 2009. - 60 p. : ill. ; 22 cm

Open Monumentendag, 12 en 13 september

De Open Monumentendag (12 en 13 september 2009) staat in het teken van: `Op de kaart`. Udenhout zet zich op zaterdag 12 september op de kaart, Berkel-Enschot en Tilburg op 13 september.

Regionaal Archief Tilburg zal voor de zondag het centrale informatiepunt zijn. In het archief worden diverse activiteiten georganiseerd: zo is er een presentatie van cultuurhistorische verenigingen van Tilburg, een demonstratie landmeten evenals een presentatie van het GIS, Gemeentelijk Informatie Systeem. Regionaal Archief Tilburg en Stadsmuseum Tilburg organiseren een tentoonstelling ‘Tilburg op de kaart’, waarin Tom America zijn project ‘ Wijkpraat’ zal laten horen. ‘Tilburg op de T’ is aanwezig met de inmiddels bekende SRV-wagen.

Deelnemers aan de Open Monumentendag kunnen bij Regionaal Archief Tilburg starten met de wandelroute door de binnenstad.

Verder is hier de brochure verkrijgbaar met alle informatie over de Open Monumentendag in de gemeente Tilburg. In veel opengestelde monumenten wordt de geschiedenis op een bijzondere wijze belicht. Zo staat heel monumentaal Tilburg op de kaart.

Adres: Kazernehof 75, 5017 EV Tilburg

Openingstijden: zondag 13 september 9.30 tot 17.00 uur.

Muzikaal erfgoed in Tilburg

Regionaal Archief Tilburg beheert een aantal bedrijfsarchieven. Vaak gaat het om bedrijven die in de geschiedenis van Tilburg een belangrijke rol hebben gespeeld. Eén daarvan is de muziekinstrumentenfabriek Kessels (inv.nr. 128, 523 en 524). In 1886 vestigde Mathieu Kessels zich in Tilburg met een werkplaats waar koperen blaasinstrumenten gerepareerd werden. Zijn bedrijf kende een enorme groei. In de hoogtijdagen van het bedrijf werden allerlei blaas-, slag- en strijkinstrumenten en piano´s gemaakt en over de hele wereld geëxporteerd. Er werkten 360 mensen in de fabriek. Na de textielindustrie was dit de tweede industrie in Tilburg.
Omstreeks 1950 liep de vraag naar muziekinstrumenten terug en de firma moest de deuren sluiten.

Het erfgoed van Kessels leeft voort in Muzima, het Muziekinstrumentenmuseum. Drijvende kracht achter het museum is Eveline Passier, dochter van één van de medewerkers van de firma Kessels. Op 22 augustus 2009 gaf zij rondleidingen door Muzima.

Het museum heeft een flinke collectie muziekinstrumenten. In de werkplaats wordt gewerkt aan de restauratie van instrumenten. Geprobeerd wordt om een heel orkest te voorzien van Kessels instrumenten en zo concerten te gaan geven. Een museum in bedrijf dus! Maar wat opvalt is dat de behuizing niet optimaal is. Muzima zit in een pand aan de Lovense Kanaaldijk, totdat een geschikte museumruimte gevonden is.

Bedrijven die muziekinstrumenten maken zijn er vrijwel niet meer in Nederland. Zelfs het restaureren van muziekinstrumenten is een uitstervend vak. Het is een wens van Muzima om dit nieuw leven in te blazen.

De uitleg van Eveline geeft aan dat het maken van muziekinstrumenten zwaar werk is. Ze kent het van haar vader. Hij at 23 boterhammer per dag, had gespierde armen als boomstammen. Keren deze tijden weer terug in Tilburg?

Tivoli bekoort velen

Dinsdagavond, 18 augustus 2009, staan iets van 60 Tilburgers bij 013 te wachten op een rondleiding door de wijk Tivoli door de Stadsgidserij. Regionaal Archief Tilburg ligt in deze wijk. In feite worden in deze wandeling de 'buren' van het archief besproken! Tijdens de wandeling wordt het hedendaagse Tivoli vergeleken met oude foto´s, deels afkomstig uit de collectie van Regionaal Archief Tilburg.

Stadsgids Ad Cools begint bij het gebouw van het archief aan de Kazernehof. Op een illustratie is te zien dat deze kazerne, gebouwd door Koning Willem II, vroeger veel groter is geweest.

Veel panden in Tivoli zijn gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School of Jugendstil. Veel glas-in-lood, metselwerk in patronen en glazuurtegels. Van de architekten Van de Valk en Donders zijn veel huizen te vinden.

In de Dunantstraat worden de wandelaars van de straat gejaagd door een pizzakoerier, even verder zijn de sporen te zien die de rupswielen van een Duitse tank hebben achtergelaten tijdens de oorlog. Hilariteit in de groep als als over even verderop gelegen spoor wordt gesproken. Weet u ook nog dat het filmdoek trilde in bioscoop Metropool als er weer een stoomtrein langs kwam?

In de Gerard Swietenstraat komt Helga Deen ter sprake. Een goede vriend van haar woonde daar, Kees van de Berg, maar tijdens de oorlog was ze daar niet welkom meer. De familie Deen werd uit hun huis gezet en zij trokken in bij opa en oma aan de Heuvelstraat. Na hun deportatie stuurde Helga nog elke dag een brief naar Kees.

Het Elisabeth Ziekenhuis is een belangrijk punt in de wijk Tivoli. Slechts een deel van het originele gebouw uit 1929 staat er nog, in gebruik door kunstenaars, studenten, een theater en de Turkse gemeenschap. De naam kreeg het ziekenhuis van de heilige Elisabeth van Hongarije. Op vierjarige leeftijd werd zij uitgehuwelijkt en op haar twaalfde was ze getrouwd. Haar man trok ten strijde in Italië en stierf aan de pest. Elisabeth ontwikkelde zich tot een beschermvrouw van de armen. Zij ging op pad om ze eten te brengen, tot groot ongenoegen van haar zwager. Toen ze door hem werd betrapt met een mand brood, veranderde dat plots in rozen. Een wonder! Ze besloot in het klooster te gaan en na haar dood werd ze heilig verklaard.

Ook het bezoeken waard is de begraafplaats aan de Sint Josephstraat. Overdag is het gewoon open. De textielfabrikanten liggen hier begraven in praalgraven, maar ook Jan Pijnenburg ligt hier, de bekendste wielrenner van Tilburg.

Op nummer 114 van de Sint Josephstraat woonde vroeger dokter Keizer. Een golf van herkenning en waardering gaat door de groep wandelaars. Alleen de nieuwelingen in Tilburg kennen zijn naam niet. Deze kinderarts geneesde rhesuspatiënten door bloedtransfusie. Redelijk baanbrekend in zijn tijd. Zijn huis is ontworpen door architect Donders en prachtig met glas-in-lood en ijzersmeedwerk. Een mooie afsluiter van deze inspirerende wandeling. Na een laatste blik op Regionaal Archief Tilburg by night, terwijl de vleermuizen een laatste tocht door de lucht maken, lopen de wandelaars terug naar de Korte Heuvel voor een biertje, tegenover de plek waar de oudste kroeg van Tilburg was.

Stadsgidserij Tilburg wandelt op dinsdag 25 augustus door het centrum van Tilburg. In september staat er weer een nieuwe reeks wandelingen gepland.

Tilburg ende Goirle laten 't zien

Gisteren vond de eerste dag plaats van de Brabantse Heemdagen. Elk jaar opnieuw, en dit al sinds 1949, brengt dit 2daagse evenement vele heemkundigen uit alle delen van Brabant bij elkaar. Dit jaar worden de Heemdagen georganiseerd door de Tilburgse en de Goirlese heemkundekring, met als thema: Tilburg ende Goirle laten ’t zien.

In de voormiddag was er voor de gehele groep een ontvangst op het Tilburgse stadshuis met aansluitend een stadswandeling door het jarige Tilburg. Daarna ging het richting Audax Textielmuseum voor de lunch en bezoek aan het museum. Na de koffiepauze was het dan de buurt aan het Archief om zich te presenteren. Vele heemkundigen kennen natuurlijk al het Archief en zijn er vaak vaste klant. Maar voor anderen was het ook een eerste kennismaking.

Het Archief streeft ernaar om samenwerking te zoeken met zoveel mogelijk partners uit de regio. Dit kunnen individuele vrijwilligers zijn. Hier zijn de genealogische database, het project 1809 een mooi voorbeeld van. Maar wij zoeken daarnaast ook allianties met verenigingen, heemkundekringen... Denk hierbij aan het toegankelijk maken van verschillende fotocollecties met behulp van de kennis die aanwezig is bij heemkundekringen. Het Archief hoopt natuurlijk dat hier in het toekomst nog vele projecten aan toegevoegd kunnen worden.

Daarnaast wil het archief via verschillende communicatiemiddelen en uitingen de collecties toegankelijk en beschikbaar stellen voor het grote publiek. Enkele voorbeelden hiervan dit weblog, de website, het youtubekanaal en via de foto en filmbank Noord-Brabant.

Wij hopen natuurlijk dat onze presentatie tijdens de Heemdagen voor inspiratie heeft gezorgd. Misschien dat het heemkundekringen op ideeën heeft gebracht, die we in de toekomst samen kunnen uitvoeren.