Tilburg rond 1900: Zomerstraat

Als er een straat in Tilburg een metamorfose heeft ondergaan is dat de Zomerstraat wel. Voor de stadsvernieuwing liep de Zomerstraat van de Markt tot aan de Schoolstraat naar de Korvelseweg. Nu is er nog een klein deel over dat nog Zomerstraat heet, het gedeelte tussen de Schouwburgring en het Onze Lieve-Vrouweplein.


Deze foto dateert van rond 1900 en is een van de oudste afbeeldingen van de Zomerstraat. Het vervoer vindt plaats met een paard en wagen. De foto moet zijn genomen met de rug naar de Korvelseweg op de plaats, waar aan de rechterkant de Jumbo staat.

We beginnen met het woonhuis met het torentje links, nu Zomerstraat 11, dat als een van de weinige gebouwen in de straat er nu nog staat. Het woonhuis werd ontworpen door architect Jan van der Valk voor de fabrikantenfamilie F.M. Sträter-Bogaers. Het zijn nu appartementen. De invloeden van Art Nouveau zijn goed zichtbaar in de versieringen. In de gevelsteen is een tekst opgenomen: "Primus lapis positus M.J.J Strater XVIII MDCCCLXXXXIX".

Een ander rijksmonument, dat zichtbaar is midden op de foto, is de protestantse Pauluskerk, nu Heuvelstraat 141. Het is het gebouw met het gekoepeld torentje op het dak, achteraan in het midden van de foto. Nu is de Pauluskerk niet meer te zien vanuit de plaats, waar de foto genomen is. De gebouwen van de Schouwburgring belemmeren dat zicht.
Herkenbaar is voorts de spiegel- en lijstenfabriek Briels.

Herkent u nog meer gebouwen op deze foto, laat het ons weten.

Door op deze link te klikken kunt u zien hoe Tilburg er nu vanboven uitziet.


Eerdere bijdragen over de Zomerstraat:
- Een schouwburg in je achtertuin link
- Zonen Brands in de Tilburgse Textiel link
- Ziekenfondsbrillen en de eerste opticiens in Tilburg link
- Verdwenen bedrijven in Tilburg: Interieur Donders link
- Het verhaal van architect Leo Goyaerts nader verteld link

Vacature projectleider e-depot

Vorige week sloot de inzendtermijn voor de vacature van archiefassistent. Nu zijn we op zoek naar nog een nieuwe collega:

PROJECTLEIDER E-DEPOT (m/v)
voor 24 - 32 uur per week

Het ontwikkelen en inrichten van een e-depot is voor ons een belangrijk project. Voor deze omvangrijke taak wordt samenwerking gezocht met andere archiefinstellingen binnen en buiten Noord-Brabant.

Functie-inhoud
De projectleiders binnen Regionaal Archief Tilburg zijn belast met de voorbereiding, leiding, bewaking, uitvoering, afronding en evaluatie van diverse projecten. De projectleiders monitoren ontwikkelingen, stellen zonodig bij, informeren pro-actief in- en externe betrokkenen, adviseren en dragen zorg voor kennisoverdracht op grond van de verworven expertise en kennis vanuit het vakgebied.

De projectleider e-depot gaat zich in eerste instantie (fase 1) bezighouden met projectplan, afstemming met gemeenten en het aangaan van samenwerkingsverbanden. Samenwerking die in 2013 al is gestart, wordt in 2014 verder uitgewerkt en geëffectueerd. De projectleider neemt - in samenspraak met twee Brabantse archiefdiensten - de realisatie van een e-depot en de voorlichting aan gemeenten op dat gebied ter hand. De projectleider is tevens belast met de borging binnen Regionaal Archief van de kennis over het digitale archiveren en duurzaam bewaren, waardoor Regionaal Archief Tilburg ook op langere termijn een constructieve rol kan blijven vervullen in de onomkeerbare beweging van toenemende digitalisering van overheidsinformatie.

Lees de gehele vacaturetekst op de website.

Het prikbord van Regionaal Archief Tilburg gaat verdwijnen

Het zal even wennen zijn, maar Regionaal Archief Tilburg gaat volgende week stoppen met het prikbord of forum op de website. Het prikbord, in verschillende verschijningsvormen, staat sinds 1999 op de website van het archief. De huidige versie is in 2008 bij de aanpassing van de website online gekomen. Het heeft al die jaren een bescheiden rol vervuld. We hebben er als organisatie niet bijzonder veel aandacht aan besteed. Het idee was dat voornamelijk de gebruikers het zouden gebruiken en vraag en antwoord voor hun rekening zouden nemen. Dat is deels ook gebeurd. In deze tijd waarin interactie steeds belangrijker wordt zou deelname van het archief eigenlijk uitgebreid moeten worden. Maar wij maken een andere keuze.

De huidige versie zal volgende week bevroren worden en nog een tijdje online blijven staan totdat de vernieuwde website het licht ziet. We gaan wel onderzoeken of we de samenwerking met het forum van het Brabants Historisch Informatie Centrum kunnen bewerkstelligen.
Onze vragenstellers verwijzen we door naar dat forum dat al enkele jaren met veel succes actief wordt onderhouden door de medewerkers van het BHIC. Mogelijkerwijs kunnen we als Regionaal Archief Tilburg op dat forum een bescheiden rol gaan spelen voor ons eigen werkgebied.

We houden jullie op de hoogte.

Afstudeerfilm over oma in en na WOII

Kim Willems zocht een onderwerp voor haar afstuderen aan de school voor journalistiek. Het onderwerp werd dicht bij huis gevonden. Ze onderzocht nl. haar eigen familiegeschiedenis tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de hand van het dagboek van haar oma Gerarda van der Heijden. Scans van het dagboek zijn opgenomen bij het Regionaal Archief Tilburg (link).

Kim realiseerde zich dat ze relatief weinig wist van hetgeen zich in Oisterwijk, aanstaande oktober zeventig jaar geleden, had afgespeeld. Oisterwijk werd bevrijd door Engelsen en Schotten, daarna kwamen de Canadezen. Haar oma Gerarda, toen vierentwintig jaar, wordt dan verliefd op een Canadese soldaat Tommy. Haar dagboek getuigt van de eerste verliefdheid. Tot 1946 blijven Tommy en Gerarda met elkaar schrijven en Tommy keerde terug naar Canada. Gerarda trouwde later met Toon Willems, de opa van Kim. Kim heeft Tommy niet meer kunnen traceren.

Mooi, hoe Kim Willems deze persoonlijke geschiedenis over de oorlog in Oisterwijk heeft verbeeld op  Youtube.

Milieutoezicht in Hilvarenbeek 1960-1979

Varkensfokkerijen, kalvermesterijen, kalverfokkerijen, runderveehouderijen, cafetaria's, kuikenbroedinrichtingen, benzinepompstations, zo maar een greep uit de nieuwe serie Hinderwetvergunningen van de gemeente Hilvarenbeek 1960-1979. Deze serie werd deze week in beheer overgenomen van de gemeente Hilvarenbeek en daarmee zijn de documenten openbaar en voor een ieder in te zien. De documenten reflecteren de agrarische samenleving, met name aan boeren/agrarische bedrijven werden de vergunningen in deze periode verleend. De vergunningen, die dateren van voor de gemeentelijke herindeling in 1997, hebben alleen betrekking op Hilvarenbeek en niet op Diessen.

De Hinderwet uit 1875 vormde de basis voor het afgeven van vergunningen aan (risico)bedrijven ten behoeve van een veilige leefomgeving voor mens en dier. Niet alleen werden de vergunningen verleend, maar ook gecontroleerd of de bedrijven zich wel aan de regels hielden. In 1993 werd deze wet vervangen door een nieuwe wet Milieubeheer, de vergunningen worden sinds die tijd milieuvergunningen genoemd.

Boerderij Rittman-Westveer aan de Tilburgseweg

Boerderij Rittman-Kempe aan de Tilburgseweg

Het toezicht op het milieu is nog steeds actueel. Wie herinnert zich niet de brand bij Chemie Pack bij Moerdijk in januari 2011 ?
De nieuwe regionale omgevingsdiensten moeten er voor zorgen dat de directe leefomgeving veilig is en dat het milieu wordt beschermd. Sinds 2012/2013 zijn er landelijk 29 regionale omgevingsdiensten in het leven geroepen. De Omgevingsdienst voor Midden- en Noord-Brabant, die gemeenten adviseert, is gevestigd aan de Spoorlaan in Tilburg.

U kunt de overzichten van de hinderwetvergunningen via deze link op de website raadplegen.

Eerdere blog over dit onderwerp:
Hinderwetvergunningen Diessen link

Een ongehuwdenflat aan de Trouwlaan

Hoe het begon
In december 1957 vormden G. de Heus, Kees Koster, C. Muller en Th.M. Appels een comité tot bouw van afzonderlijke woongelegenheden voor alleenstaanden en alleenwonenden. Bij de woongelegenheid was het wenselijk dat er een restaurant, medische verzorging en personeel voor onderhoudswerkzaamheden zouden komen. Dat was eenvoudiger gezegd dan gedaan. Vaak woonden alleenstaanden in die tijd in pensions of bij hospita's. Je zat altijd 'met je benen onder andermans tafel' zoals 'oppervrijgezel' Kees Koster het in een interview uitdrukte. In januari 1958 volgde een enquête om de behoefte voor een centrum van alleenstaanden te peilen. Daaruit bleek dat de huisvestingsproblemen bij onderwijzers, maatschappelijke werksters, verpleegsters en kantoor - winkelpersoneel bijzonder groot was.

Bonne Auberge aan de Trouwlaan
In september 1961 werd Bonne Auberge geopend aan de Trouwlaan, gebouwd naar een ontwerp van ir. Van de Bolten door het bedrijf Storimans en Van der Wegen. Bij de opening waren naast wethouder Piet Vriens ook monseigneur Bluijssen en pastoor Tilman aanwezig. De flat telde 52 etagewoningen, 26 garages, 5 winkels en 4 fietsenbewaarplaatsen. Dertien heren en vijfendertig dames waren voor 95 gulden per maand de trotse eerste bewoners.

Uit de nalatenschap van Kees Koster is divers documentatiemateriaal aan het Archief geschonken, dat de emancipatie van het wonen tijdens de twintigste eeuw belicht.

Brabantse natuuridylle uit de jaren zeventig

 

Loonse en Drunense duinen

In de jaren 1971, 1972 en 1973 maakte John Lamet (1932-2009) zwart-wit foto's in het Hart van Brabant, Tilburg, Loon op zand, Hilvarenbeek en Oisterwijk. Hij woonde in Den Haag en bezocht deze omgeving vaak, waar hij in die tijd rondstruinde met zijn rolleiflex. Rondstruinen is een goede benaming als je aan zijn liefde denkt voor de natuur, die in zijn foto's tot uitdrukking komt. Via journalist Joep Eijkens kwam het Archief in contact met zijn broer Ton Lamet, die dit album al die jaren had bewaard. Als je naar de foto's kijkt, waardeert Eijkens Lamet terecht de bijzondere kwaliteiten van deze amateurfotograaf (link naar Cubra). We nemen dit album van de verloren gegane wereld van slechts 38 jaar geleden graag in onze collectie op. Oordeelt u zelf op grond van deze foto's.

Dierenparkje

Vrijthof Hilvarenbeek

Vrijthof Hilvarenbeek

Bezoek Utrechtse studenten in Archief Tilburg

Op 13 maart kwamen er acht Utrechtse studenten van de Universiteit Utrecht naar het archief. De studenten van de verschillende studies Theater-, Film- en Televisiewetenschappen, Communicatie en Informatiewetenschappen en Taal- en Cultuurstudies volgen allen het vak ‘De geschiedenis van de Nederlandse filmcultuur’. Ze kwamen het archief doorspitten op zoek naar primaire bronnen over de bioscoopcultuur in Tilburg. Iedere student doet onderzoek naar een ander jaar en het onderzoek beslaat in totaal de jaren 1950 tot en met 2000. 

 

Lidewij Meijer

Handig voor je stamboomonderzoek - oude handschriften kunnen lezen

Op 16 april aanstaande begint de cursus Oud-schrift voor beginners. Je loopt er allemaal een keer tegenaan. Je stamboomonderzoek is lekker onderweg en dan loop je tegen nieuwe vragen aan. Wat schreven die mensen nou toch? Wat staat er en wat betekenen die woorden? Is dat Latijn?

Hoe verder je onderzoek vordert, des te verder terug in de tijd je terecht komt. Het handschrift verandert en het taalgebruik ook. Dat gaat een tijdje goed maar op een gegeven moment heb je hulp nodig om de archiefstukken te kunnen lezen. Zeker als je in het stadium belandt dat je je toevlucht gaat zoeken in andere archiefbronnen dan de burgerlijke stand, de bevolkingsregisters of de doop-, trouw- en begraafregisters.

In de cursus oud-schrift voor beginners leer je de handschriften beter te lezen en maak je kennis met andere bronnen die je stamboomonderzoek kunnen verlevendigen. In zes lessen leer je de oudere teksten beter te begrijpen.
De teksten in deze cursus komen voornamelijk uit de 19de en 18de eeuw. Heb je de smaak te pakken dan is er ook nog een cursus voor gevorderden.

Deze cursus maakt gebruik van een online leeromgeving en software die het transcriberen, het "vertalen" van de oude teksten in moderne letters, eenvoudiger maakt. De cursusdagen zijn op woensdagmiddag van 14u-16u. De ervaring leert dat je als cursusdeelnemer de discipline moet opbrengen om huiswerk te maken. Handschriften leren lezen kan maar op één manier: oefenen, oefenen en oefenen.

Wij helpen je graag op weg om de eerste stappen te zetten naar meer kennis over het verleden. Het lezen van de oudere bronnen, het lezen over je voorouders en hun belevenissen smaakt altijd naar meer en maakt een stamboom(onderzoek) een stuk interessanter.

Meld je snel aan, Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar.

Europeana 1914-1918. Herdenking 100 jaar Eerste Wereldoorlog in Nederland

Op 12 maart was de Nederlandse aftrap van Europeana 1914-1918 in de Koninklijke Bibliotheek. Europeana is Europa's grootste online platform voor cultureel erfgoed, de campagne 1914-1918 is erop gericht om zoveel mogelijk informatie (dagboeken, brieven,ansichtkaarten, foto's, films, herinneringen etc.)over de Eerste Wereldoorlog te verzamelen, te digitaliseren en op de website te plaatsen. Europeana 1914-1918 heeft al verschillende landen aangedaan, Nederland is het elfde land. Het is de bedoeling dat er op deze manier een pan-Europees archief over de Eerste Wereldoorlog tot stand komt, belangrijk voor het waarborgen van ons cultureel erfgoed.

Nederland was wel neutraal gedurende de Eerste Wereldoorlog, maar dat betekende niet dat 'wij' niets met de oorlog te maken hadden. De land- en zeemacht werd gemobiliseerd, Nederland had te maken met economische dwangmaatregelen, voedselschaarste en (vanaf 1915) met de dreiging van een Duitse duikbotenoorlog. Vanaf de zomer van 1914 vluchtten vele Belgen naar Nederland waar zij korte of langere tijd opgevangen en gehuisvest werden. Gedurende de jaren '14-'18 werden er verschillende interneringsdepots voor Duitse (Bergen), Belgische (Gaasterland, Zeist, Harderwijk en Oldebroek) en Britse (Groningen) soldaten opgezet. Kortom: de Nederlandse bevolking kreeg te maken met de oorlog, of zij nu wilde of niet

De heer Van Lith vertelde tijdens de aftrap dat zijn vader in de zomer van 1914 een jongetje van 10 jaar oud was. Samen met zijn familie was hij op vakantie in Duitsland. De oorlog brak uit en het gezin wilde terug naar Nederland. En dat ging niet zomaar; er reden geen treinen meer. Het gezin huurde een paard en wagen om naar het volgende dorp te komen, misschien dat er daar wel een trein reed naar Nederland. Deze herinneringen zijn opgeschreven en bewaard gebleven. De vader van de heer Van Loon kreeg in 1916 voor zijn derde verjaardag een prachtig houten speelgoedfort van zijn oom. Deze oom was gemobiliseerd en had - omdat er vrij weinig gebeurde- tijd genoeg om een houten fort te figuurzagen en te schilderen. Ook dit soort voorwerpen horen bij het verhaal van 1914- 1918. Europeana organiseert zogenoemde collectiedagen om informatie te digitaliseren, je verhaal zelf toevoegen op de website kan ook.

Het Nos journaal van 11 maart heeft een item over Europeana. (te zien vanaf 18.27 min.)

Nieuwe boeken in maart

Blikken op Brabant : de canon van Nederland in Noord-Brabants perspectief / Gerard Sonnemans, Jurgen Pigmans, Theo Cuijpers ; eind- en beeldred.: Jurgen Pigmans. - 's-Hertogenbosch : Erfgoed Brabant, 2012.

E 763

 Koning Willem II : 1792-1849 / Jeroen van Zanten. - Amsterdam : Boom, 2013.

D917

Kartuizers in het land van de Dommel : Klooster Sint-Sophia van Constantinopel bij 's-Hertogenbosch, 1466-1641 / J.G.M. Sanders. - Woudrichem : Pictures Publishers, 2012.

E 762

Reeshof : 50.000 nieuwe buren : wording van een nieuwbouwwijk / Arjen Roos, Rianne Willems. - Tilburg : Blad & Boek, 2013.

F TILB 1474

Fietser op vrijersvoeten

Toen deze foto werd genomen, was de fiets nog echt een noviteit. We schatten dat de foto dateert tussen 1901 en 1904. Je kunt zien dat de man, die op de foto is afgebeeld, trots is op zijn fiets. Bewust is de fiets mee naar binnen genomen in de studio van de fotograaf Henri Berssenbrugge om samen met hem op het Oosterse tapijt gefotografeerd te worden. Henri Berssenbrugge had een dependance van de Rotterdamse fotozaak Au Héron aan de Bisschop Zwijssenstraat nummer 285. Zijn specialiteit in die tijd was het maken van levensgrote portretten. De zaak bleef tot 1906 in de Bisschop Zwijssenstraat gevestigd.

In het begin van de twintigste eeuw sprak men liever van rijwiel dan fiets. Het was al best een nieuw model van het rijwiel. Er zijn pedalen zichtbaar, er is een kettingkast en rubberen banden. Van spatborden is nog geen sprake. Wie is de man op de foto met de fiets ? Het is Wilhelmus van den Brekel, geboren in Goirle op 18 augustus 1872. Zijn vader had een traditioneel beroep, wever. Van den Brekel zou in zijn voetsporen treden, weliswaar niet als huiswever in Goirle, maar een linnen- en later wollenstoffenwever in Tilburg. Daar trouwde Van den Brekel op 28 september 1904 met Theresia van Weereld, weduwe van A.J. van de Pol. De foto moet voor die tijd genomen zijn. In oktober 1910 verhuist het echtpaar naar Goirle om in februari 1918 naar Viersen in Duitsland te emigreren. Tijdens de mobilisatie in de Eerste Wereldoorlog woont het gezin in de Dorpstraat(nu gespeld als Dorpsstraat). Drie jaar later keert het gezin weer terug.

De fiets werd steeds meer een gangbaar vervoermiddel. In Goirle was er een rijwielfabriek Brabantia van de firma A. van Loon gevestigd voor deze groeiende markt.

Regionaal Archief Tilburg is op zoek naar een hoofd archief

We zijn op zoek naar een manager die de enthousiaste groep medewerkers en vrijwilligers leiding wil geven. Dit archief beheert twaalf gemeentelijke collecties en een waterschapsarchief. In de dienstverlening naar het publiek toe streeft Regionaal Archief Tilburg naar een frisse, moderne aanpak, waarbij digitalisering en participatie een centrale rol spelen. Met enthousiasme wordt kennis gedeeld en informatie breed beschikbaar gemaakt.

Regionaal Archief Tilburg wil de voorlopersrol op het gebied van digitalisering van de collecties behouden. Digitalisering maakt het mogelijk de archiefbronnen op afstand te gebruiken, ook buiten de openingstijden van de studiezaal, 24/7. Ook de dienstverlening verschuift steeds meer naar het digitale, zodat buiten traditionele openingstijden vragen online beantwoord kunnen worden.

Het archief zoekt constant naar manieren om het publiek te laten participeren in het doen van cultuurhistorisch onderzoek en het publiceren van de resultaten. Hiervoor wordt gewerkt met (online) community’s. Deze onderzoeksgroepen stellen de uitkomst van hun onderzoek online ter beschikking, zodat anderen daar weer uit kunnen putten. Voorbeelden hiervan zijn de Charterbank, de TilburgWiki en het werk van de grote groep vrijwilligers. Het archief wil beter aansluiten op de klantvragen van zowel bezoekers en onderzoekers als gemeenten.

Het archief ziet voor zichzelf een centrale, actieve rol in erfgoededucatie. Educatie vanuit het archief is vraaggestuurd en speelt flexibel in op de wensen van onderwijsinstellingen. Voor volwassenen zijn er het hele jaar door cursussen, deels digitaal aangeboden en begeleid.

Het hoofd archief geeft op een inspirerende manier leiding aan de volgende collega’s: de gemeentearchivaris, de archiefinspecteur, de lijn-/stafmedewerkers van Regionaal Archief Tilburg (15 FTE) en indirect aan de vrijwilligers.

De sollicitatieprocedure verloopt via het bureau PublicSpirit.

Bekijk de hele vacaturetekst.

Ons team archief-assistenten heeft uitbreiding nodig!

Wij zijn op zoek naar een enthousiaste en zelfstandig werkende

ASSISTENT ARCHIEF (m/v)  voor 16 uur per week


Functie-inhoud

• Als assistent archief ben je het visitekaartje van de organisatie. De bezoeker, in levende lijve of digitaal, bepaalt het grootste deel van je werkdag. Het is jouw taak om de bezoekers in de Studiezaal zo goed mogelijk te helpen met hun vragen en onderzoek. Dat doe je op een actieve manier. Je maakt hen wegwijs met de digitale hulpmiddelen en wijst hen op relevante archieven en/of collecties, helpt eventueel met de apparatuur en haalt archiefstukken uit het depot.

• Je hebt kennis van genealogie en bent dan ook in staat om bezoekers o.a. met stamboomonderzoek op weg te helpen.

• Het uitvoeren van receptiewerkzaamheden en verrichten van administratieve handelingen behoren tot je taken: telefoon beantwoorden, kassahandelingen, kopieën vervaardigen, bestellingen afhandelen per brief en/of mail, etc. Je werkt secuur en nauwgezet.

• Naast het helpen van individuele bezoekers ben je verantwoordelijk voor de ontvangst en medebegeleiding van groepen scholieren/studenten bij onderwijsprojecten en onderzoekers bij speciale activiteiten. Vervolgens assisteer je bij depot- en verpakkingswerkzaamheden en brengen je correcties aan in de Genealogische Database.

• Voor bovenstaande taken geldt: welk medium de vragensteller ook kiest en ongeacht welke bezoeker: deze wordt door jou steeds op adequate, deskundige en klantvriendelijke manier te woord gestaan en geholpen.

• Regionaal Archief Tilburg wil in toenemende mate op een digitale manier de bezoekers helpen. Daarom is ervaring met e-mail en/of chatten een vereiste.

• Naast een goede uitvoering van deze taken vraagt Regionaal Archief Tilburg van jou een actieve houding in het verbeteren van de informatievoorziening en de dienstverlening zowel digitaal als in de Studiezaal.

De inzendtermijn voor reacties is verstreken.