365 openbaarheidsdagen

“Openbaarheid, dat is de groote, algemeene school van politieke opvoeding. Waar zij bestaat is de vorming van een afzonderlijken stand voor het staatsbestuur over het algemeen niet nodig”

Johan Rudolph Thorbecke

De staatsman Thorbecke was de man van de openbaarheid, een democratisch principe dat in Nederland zeer wordt gekoesterd. In Nederland kennen we dan ook heel wat wetten op het gebied van de openbaarheid van overheidsarchieven. Zo is er de Archiefwet 1995, die bepaalt dat een gemeente de overheidsarchieven ouder dan 20 jaar in beheer overdraagt aan de gemeentearchivaris. Hierdoor kan een ieder de archieven inzien en dat is zelfs kosteloos.

Bij het Regionaal Archief Tilburg vieren we 365 dagen per jaar dat archieven openbaar zijn en dat wij alle bijbehorende werkzaamheden voor u mogen verrichten.

Maar... bepaalde bescheiden kunnen wij niet zo maar aan een ieder ter inzage geven. Dat heeft te maken met de privacywetgeving in Nederland. Daarom wordt soms een beperkende termijn gesteld. Onder bepaalde voorwaarden wordt toestemming verleend om die toch te mogen inzien.

En zelfs die termijn gaat voorbij en zo zijn er in 2015 verschillende archiefstukken geheel openbaar geworden. En dat geldt niet alleen voor de overheidsarchieven van gemeenten, ook voor bijvoorbeeld kerkarchieven.

Bijzonder is het nu openbare persoonsdossier van de geliefde Tilburgse burgemeester Jan van de Mortel, die zo'n bijzondere rol heeft gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een zoon Joost van de Mortel werd gefusilleerd, een andere zoon Jan zou vroeg overlijden als gevolg van de gevangenschap in diverse kampen. (484. Gemeentebestuur Tilburg, inv.nr. 2202).

Voor wie verder wil zoeken naar alle geopenbaarde inventarisnummers, volgt hierna een overzicht:

Archiefnaam	Inventarisnummers
Raad van Commissarissen van de textielververij "de Koningshoeven n.v."	38
Gemeentepolitie Tilburg	4-5 / 10/ 510 / 561-572 / 1144-1145 / 1199-1200 / 1205 - 1219 / 1265-1269.
O.L. Vrouw van de Allerheiligste Rozenkrans van de R.K. parochie Hasselt Tilburg.	20
Bijzondere raad van de St. Vincentiusvereniging Tilburg	39 / 151
Gemeentebestuur Tilburg (deel 3)	2200/ 2202/ 2392/ 3127-3128 / 5725 /5728
Koninklijke Willem 2 College	8
Hervormde gemeente Hilvarenbeek, Diessen en Hooge en Lage Mierde	76
Gemeentebestuur Goirle	181 / 297-298 / 301-303 / 1693-1694 / 1793 / 1854 / 2003 / 2013-2014 / 2118 / 2201 / 2205 / 2360 / 2400 / 2463 / 2593
Vincentiusvereniging Parochie H.Laurentius Dongen	10 / 24
Gemeentebestuur Berkel-Enschot	536
Gemeentebestuur Hilvarenbeek	1341 / 1345
Vereniging van Tilburgsche Fabrikanten Wollenstoffen Tilburg	31
Rooms-Katholieke parochie van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes Tilburg	1 / 3
Gemeentebestuur Udenhout	708
Rooms-Katholieke parochie H. Laurentius Dongen	3-4 / 11 / 16 / 19 / 27-31 / 63 / 71 / 76 / 95 / 97 / 102 / 104 / 106 / 235 / 245-246 / 278 / 287-288 / 332 / 360 /363 / 389 / 392 / 466
Caritas te Dongen	555
Aktie-comité parochiebijdragen Parochie H. Laurentius Dongen	674
Rooms-Katholieke Parochie St. Petrus Hilvarenbeek	21 / 562
Bestuursdienst gemeente Tilburg	675- 676 / 709 / 712 / 1175
Dienst Algemene zaken Tilburg	190 -196-197
Welzijnsdienst Gemeente Tilburg	903
Gemeentebestuur Dongen	174-189 / 303-369 / 445-447
Gemeentebestuur van Made en Drimmelen	624
Gemeentebestuur Geertruidenberg	561 / 694
Gemeentebestuur Raamsdonk	1189
Gemeentebestuur Gilze en Rijen	964

Milieutoezicht in Hilvarenbeek 1960-1979

Varkensfokkerijen, kalvermesterijen, kalverfokkerijen, runderveehouderijen, cafetaria's, kuikenbroedinrichtingen, benzinepompstations, zo maar een greep uit de nieuwe serie Hinderwetvergunningen van de gemeente Hilvarenbeek 1960-1979. Deze serie werd deze week in beheer overgenomen van de gemeente Hilvarenbeek en daarmee zijn de documenten openbaar en voor een ieder in te zien. De documenten reflecteren de agrarische samenleving, met name aan boeren/agrarische bedrijven werden de vergunningen in deze periode verleend. De vergunningen, die dateren van voor de gemeentelijke herindeling in 1997, hebben alleen betrekking op Hilvarenbeek en niet op Diessen.

De Hinderwet uit 1875 vormde de basis voor het afgeven van vergunningen aan (risico)bedrijven ten behoeve van een veilige leefomgeving voor mens en dier. Niet alleen werden de vergunningen verleend, maar ook gecontroleerd of de bedrijven zich wel aan de regels hielden. In 1993 werd deze wet vervangen door een nieuwe wet Milieubeheer, de vergunningen worden sinds die tijd milieuvergunningen genoemd.

Boerderij Rittman-Westveer aan de Tilburgseweg

Boerderij Rittman-Kempe aan de Tilburgseweg

Het toezicht op het milieu is nog steeds actueel. Wie herinnert zich niet de brand bij Chemie Pack bij Moerdijk in januari 2011 ?
De nieuwe regionale omgevingsdiensten moeten er voor zorgen dat de directe leefomgeving veilig is en dat het milieu wordt beschermd. Sinds 2012/2013 zijn er landelijk 29 regionale omgevingsdiensten in het leven geroepen. De Omgevingsdienst voor Midden- en Noord-Brabant, die gemeenten adviseert, is gevestigd aan de Spoorlaan in Tilburg.

U kunt de overzichten van de hinderwetvergunningen via deze link op de website raadplegen.

Eerdere blog over dit onderwerp:
Hinderwetvergunningen Diessen link

Biezenmortel hoort er weer bij

Het Kabinet heeft deze week haar koers bepaald en grootschalige gemeentelijke herindelingen aangekondigd. Gemeenten en provincies moeten massaal fuseren (link). Daar komt best wat bij kijken, ook in archievenland.

Bij de laatste gemeentelijke herindeling in 1997 werden de dorpen Berkel-Enschot en Udenhout aan Tilburg toegevoegd. Heel Berkel-Enschot en Udenhout, nee, de kern Biezenmortel werd toegewezen aan de gemeente Haaren. Biezenmortel behoorde tot die tijd tot Udenhout.

Omdat ambtenaren bij de gemeente Haaren voor het werk op het gebied van vergunningen de informatie nodig hadden werden de bouw- en Hinderwetvergunningen tijdelijk uitgeleend. Na al die jaren verliest dergelijke informatie de functie voor de bedrijfsvoering en krijgt het meer een culturele waarde. Daarom zijn de vergunningen deze week opgenomen in de archiefbewaarplaats in Tilburg. Trees van Vugt, medewerker van de gemeente Tilburg zorgde ervoor dat de dossiers toegankelijk werden.

De bewaring is dus ook gesplitst, tot 1997 vindt u informatie over Biezenmortel bij het Regionaal Archief Tilburg en na 1997 of bij de gemeente Haaren of het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).


Huize van Assisië aan de Hooghoutseweg 3

Bent u dus op zoek naar de bouwgeschiedenis van het huis van Assisië aan de Hooghoutseweg of een ander gebouw, dan is er nu een mooie openbare bron beschikbaar. Maar ook als u wilt weten wat er of er mogelijke milieuverontreiniging in Biezenmortel aanwezig is, is de informatie nu openbaar te raadplegen.

Maar let op, de vergunningen zijn niet gedigitaliseerd en kunnen dus niet via het loket digitaal bouwarchief van de gemeente Tilburg worden geraadpleegd (link). Dat betekent dus dat voor inzage u naar de Kazernehof af moet reizen.

Laat de volgende herindeling maar weer komen.

Verbouwd Voorgeborchte in Gilze en Rijen ingewijd

In de jaren zestig en ook nog begin jaren zeventig werd ik, Yvonne Welings, Rooms-Katholiek opgevoed. Een van de begrippen uit de kerk die wel erg ingewikkeld was om als kind te begrijpen was het begrip voorgeborchte. Het voorgeborchte is een soort wachtportaal voordat je naar de hemel mag of misschien wel die angstaanjagende hel.

Aan het begrip voorgeborchte moest ik vandaag denken om in mijn hoedanigheid als gemeentearchivaris van Gilze en Rijen het verbouwde archiefdepot in Gilze en Rijen mede in te wijden.

Ieder gemeentehuis heeft een soort archiefdepot, waar archieven staan die jonger zijn dan twintig jaar. De archieven staan net als de zielen in het voorgeborchte te wachten tot ze kunnen worden opgenomen in de archiefbewaarplaatsen in Tilburg. We hebben het hier over archieven op papier. Na twintig jaar is iedere overheidsinstelling verplicht die openbaar te maken en aan de burger kosteloos ter inzage te geven.

Vandaag werd de archiefruimte door wethouder Dols officieel in gebruik genomen.
Op de tweede foto staan we nog bewonderend te kijken naar een fotokopie van de verlening van het wapen aan de gemeente Gilze en Rijen in 1817.



De gemeente had al een archiefruimte, maar moest die op last van de provinciale archiefinspecteur bouwtechnisch aanpassen aan nieuwe wet- en regelgeving. Het is bijzonder dat er vanuit het bestuur in deze tijd zo is geïnvesteerd in goed archiefbeheer.


Wat dat betreft staan we nog voor veel uitdagingen, waar een archiefruimte en bewaarplaats niet echt de oplossingen meer voor zijn. Papier is en wordt steeds meer digitaal en daar zou een landelijke e-depotvoorziening een richting voor kunnen zijn. Alle nieuwe ontwikkelingen zijn spannend en tegelijkertijd uitdagend ! Maar de basis voor papier is nu prima in orde bij de gemeente Gilze en Rijen.

Oude bouwvergunningen uit Dongen en 's Gravenmoer

Wilt u uw huis gaan verbouwen of misschien wel een nieuw huis bouwen, dan dient u een bouwvergunning aan te vragen. Dat is al zo sinds dat verplicht werd gesteld met de Woningwet uit 1901, nu meer dan zo'n honderd jaar geleden geïntroduceerd. De Woningwet was niet alleen bedoeld om tot een betere kwaliteit van de woningen te komen maar ook om de gezondheid van de bewoners te bevorderen.

Sinds 1901 is er veel veranderd. Een bouwvergunning aanvragen kan vanaf oktober 2010 redelijk eenvoudig via het landelijke loket op www.omgevingsvergunning.nl. Heel het proces is digitaal ingericht. De gemeente ontvangt automatisch uw digitaal ingediende plannen. De bouwvergunning wordt ook niet meer zo genoemd, het is tot de naam omgevingsvergunning omgedoopt. Voor die tijd ging u langs bij het gemeentehuis waar u woonde en diende een bouwvergunning in.



De gemeente Dongen heeft de 'oude' bouwvergunningen van Dongen en 's Gravenmoer tot 1980 onlangs ondergebracht in het Tilburgse archief. Dat betekent als u een oude bouwtekening wil inzien of een kopie daarvan wil hebben, u bij het Archief in Tilburg langs kan gaan en niet meer bij het Gemeentehuis aan de Hoge Ham.

De bouwvergunningen bieden u een unieke kans om historisch onderzoek te doen, naar uw eigen huis bijvoorbeeld. Maar er zijn talloze andere mogelijkheden, de schoenindustrie in Dongen waar was die precies gevestigd en hoe zagen de fabrieken eruit ? En welke clubgebouwen hadden de sportverenigingen ? Ook de bouwvergunningen van 's Gravenmoer, waar de industrialisering veel minder invloed had, vormen een unieke archiefbron.

Zelfs met de toegangen op de bouwvergunningen alleen kunt u al een zekere bewonersgeschiedenis per perceel opstellen. U vindt deze op de website van het Regionaal Archief Tilburg onder de tab 'Archieven & Inventarissen'. En wilt u uw onderzoek combineren met een onderzoek in de plaatselijke krant, ook dat is mogelijk. Het Weekblad van Dongen van 1922 tot 1976 is ook beschikbaar.

Nog een nieuwsfeit, met de overdracht kwamen ook wat meer recente en openbare registers van de Burgerlijke Stand van Dongen en 's Gravenmoer naar Tilburg toe. Deze registers worden komende tijd gedigitaliseerd en de scans worden in de database genealogie opgenomen. Dat duurt wel even voordat zo ver is, maar u kent het spreekwoord: Wat in het vat zit verzuurt niet !

Maandag Verhuisdag: Drimmelen

Vandaag werden een vijftigtal meters overheidsarchieven van de gemeente Drimmelen geplaatst in de Tilburgse archiefbewaarplaats. De gemeente Drimmelen kent gemeentelijke herindelingen en is gevormd uit de voormalige gemeenten Hooge en lage Zwaluwe, Made, Terheijden, Made en Drimmelen. In de Archiefwet is bepaald dat overheidsinstellingen verplicht zijn om archieven na twintig jaar over te brengen naar een archiefbewaarplaats.

Het zijn de archieven van de voormalige gemeentebesturen Hooge en Lage Zwaluwe 1981-1996, Made en Drimmelen 1974-1996 en aanvullingen op de Hinderwetvergunningen Made en Drimmelen 1947-1996, Terheijden, 1933-1996 en Hooge en Lage Zwaluwe, 1934-1996. Het archief van het gemeentebestuur Terheijden verwachten we volgend jaar. De archieven zijn in opdracht van de gemeente Drimmelen bewerkt door archiefbewerkingsbureau Allbidigit, de !GO Groep Oosterhout tekende voor de materiële verzorging.

Op het archief berusten enkele openbaarheidbeperkingen wegens privacybescherming. De archieven kunnen tijdens de openingstijden van het Onderzoekerscentrum worden geraadpleegd.

De gemeente Gilze en Rijen maakt haar archieven openbaar !

De archiefvorming van overheidsorganisaties is onderhevig aan de Archiefwet 1995. Dit betekent dat het politiek en bestuurlijk handelen moet kunnen worden verantwoord naar de burger en samenleving, ook achteraf. Daarnaast mag de burger van de overheid verlangen dat deze correcte informatie verstrekt. Dit kan alleen maar wanneer de archiefdocumenten in een goede, geordende en toegankelijke staat worden beheerd. Later neemt het belang voor de actuele bedrijfsvoering af en is slechts een deel ten behoeve van deze bestuurlijke verantwoording van permanent belang. Het beheer van deze documenten wordt dan overgedragen aan de gemeentearchivaris en krijgt dan vooral een cultuurhistorisch karakter en wordt daardoor onderdeel van het gemeentelijk cultureel erfgoed. Het archief wordt dan ingevolge de Archiefwet - veelal na twintig jaar - volledig openbaar en raadpleegbaar. De Archiefwet is vooral ook een openbaarheidwet en draagt in sterke mate bij aan het democratische fundamenten van onze samenleving.

De gemeente Gilze en Rijen heeft twee jaar geleden het bewerkingsbureau AOB de opdracht verstrekt om enkele archieven toegankelijk te maken en materieel te verzorgen opdat ze konden worden overgebracht naar de archiefbewaarplaats.De archieven bestaande uit het gemeentebestuur Gilze en Rijen 1981-1990, het Weekblad van Gilze en Rijen, 1981-1990, HinderWetvergunningen, 1981-1990 en grondtransacties, 1981-1990 zijn vanaf dinsdag 27 april te raadplegen in het Onderzoekerscentrum van het Regionaal Archief Tilburg