Volkstellings- of bevolkingsregister?

Bevolkingsregisters zijn pas ontstaan in 1850. Vóór dat jaar zijn er sinds 1810 volkstellingen geweest. De volkstellingsregisters zijn momentopnamen. Bij de bevolkingsregisters was het de bedoeling dat daarin de veranderingen in de bevolking voor een periode van tien jaar werden bijgehouden (geboorte, huwelijk, overlijden, vertrek, binnenkomst). De praktijk wees echter anders uit, zoals bijvoorbeeld het register van 1825-1839 van Loon op Zand ons leert.
In één register zijn de gegevens van twee volkstellingen opgenomen, waarbij in het register van 1825 soms veranderingen zijn bijgehouden, terwijl het register van 1839 een echt volkstellingsregister is.
Kuiper Joseph van Vught oud 46 jaar woonde met zijn gezin in 1825 in de Kerkstraat 1 en vertrok in 1834 naar Tilburg (inv. nr. 6):

In 1839 woonde hij weer met zijn gezin in Loon op Zand (linksboven staat het jaartal 1839 vermeld). Joseph van Vught is dan 61 jaar en woont nu aan de Kerkstraat 2:

Waarschijnlijk is dit hetzelfde huis als waar hij in 1825 woonde, hoewel het huisnummer anders is. Als we aannemen dat burgemeester Pieter van den Hummel zowel in 1825 als in 1839 in hetzelfde huis woonde blijkt dat er inderdaad een omnummering heeft plaatsgehad. In 1825 woonde Pieter van den Hummel oud 44 jaar aan de Kerkstraat 20 (inv. nr. 6):

In 1839 is hij 58 jaar en woont hij aan de Kerkstraat 26:

Voor de registers van Loon op Zand over de jaren 1825-1839 geldt dus, dat als er linksboven geen jaartal is vermeld, het de telling van 1825 betreft, en dat is wel belangrijk om te weten bij de bepaling van een doopdatum!

Een voorbeeld waarbij het bevolkingsregister niet goed is bijgehouden levert Tilburg ons. In het register van 1870-1880 van Tilburg deel 1 pagina 2 wordt het gezin van Johannes Hamers en Rosalia Jonkers vermeld:

Hun kinderen zijn in de jaren 1852-1865 te Tilburg geboren. Hetzelfde gezin wordt vermeld in het bevolkingsregister van 1860-1870 deel 12 blad 319:

In dat register worden alleen die kinderen vermeld die in de jaren 1852-1858 zijn geboren, die uit de jaren 1860-1870 ontbreken.

Let dus bij raadpleging van volkstellings- en bevolkingsregisters of een bepaalde persoon  meer dan eens wordt vermeld in een bepaalde periode, dan is er meestal sprake van een bevolkingsregister, maar dat hoeft niet, zoals het register van Loon op Zand leert.

Minder microfiches in het onderzoekerscentrum

Vanaf 21 juni verdwijnt een deel van de microfiches uit het Onderzoekerscentrum. Regionaal Archief Tilburg werkt al jaren aan het digitaliseren van gegevens uit het bevolkingsregister, de doop-, trouw- en begraafboeken en de Burgerlijke Stand. Onnodig om daarvan alle microfiches te bewaren! Het betreft hier dus alleen microfiches waarvan de originelen zijn gedigitaliseerd en op onze website staan.

Uiteraard is nog niet alles gedigitaliseerd.Wat dus wel op microfiche bewaard blijft zijn delen van de notariële archieven, schepenbank, kranten en het kadaster.

De voorouders van Barbara en Olivier Brouwers

Afgelopen vrijdag 14 juni ontving ik de heer Frans Brouwers in het archief. Hij had eerder die week telefonisch contact gezocht met de mededeling dat hij een kwartierstaat had uitgegeven en die wilde hij aan mij aanbieden voor de bibliotheek van Regionaal Archief Tilburg.

De heer Brouwers begon zijn onderzoek in de tijd van archivaris Schurink. Hij was toen nog student en mocht zelfs af en toe een vraag stellen aan het genealogische genie van die tijd, Jos Van Dijk. Diens genealogische collectie bevindt zich nog steeds in onze depots.
Jaren later was de heer Brouwers actief in de ambassade in Angola en wanneer hij wat vrije tijd had pakte hij zijn onderzoek weer op. Per brief. Zo ging dat in die tijd. Ik was net begonnen bij het Gemeentearchief Tilburg en kreeg zijn brieven in handen ter beantwoording. Dat hebben we zo een aantal jaren volgehouden.
Uiteindelijk vond hij na zijn pensionering de noodzakelijke tijd om zijn onderzoek af te ronden en tot een publicatie om te zetten. De genoemde Barbara en Olivier zijn zijn kinderen.

Het boek bevat de kwartierstaat van zijn kinderen. De familie Brouwers waren fabrikanten in Tilburg tot eind jaren 50. De vrouw van Frans Brouwers was Marga de Beer, met diepe Tilburgse roots. Enkele andere fabrikantenfamilies passeren de revue in het boek: Eras, Mathijssen en Janssen. De lijnen van de kwartierstaat waaieren ver uit tot in Duitsland en uiteindelijk is er ook een link met Karel de Grote. De recente kwartieren hebben foto's en foto's van schilderijen als illustratie. In die kringen liet men zich graag portretteren op de oude manier.

Er staan ook verhalen in het boek, maar het grootste deel bevat de kwartieren van 39 generaties. Uitputtend onderzocht en een monnikenwerk. Kwartierstaten die zich tot ver over de landsgrenzen uitstrekken zijn waanzinnig moeilijk te vullen. Er zijn vele mensuren voor modig geweest om dit tot een goed einde te brengen.

Voor mij was het leuk om de man te ontmoeten met wie ik enkele jaren via de post in contact heb gestaan en die mijn verzameling munten heeft uitgebreid met exotische maar waardeloze exemplaren.

Hopelijk zullen veel stamboomonderzoekers van dit werk gebruik gaan maken.

Bevolkingsregisters Gilze en Rijen online

Vanaf vandaag zijn de bevolkingsregisters van Gilze en Rijen online beschikbaar gekomen. Dat waren ze al eerder voor korte tijd maar toen bleek dat de koppeling tussen de indexen van persoonsnamen en de gescande registers niet klopte. Dat maakte raadpleging buitengewoon lastig en onpraktisch.

Nu is deze koppeling hersteld en wordt het zoeken en vinden van de juiste gezinsbladen in de bevolkingsregisters een stuk makkelijker.

Zegt het voort!

Directe link naar het overzicht van de bevolkingsregister van Gilze en Rijen.

Wandelen en dwalen langs de Oisterwijkse vennen

Oisterwijk is van oudsher een toeristische trekpleister. Het wandelen langs de vennen in de natuurgebieden was en is een geliefde vrijetijdsbesteding, zoals prachtig verwoord in de uitgave 'Ge wordt geïnviteerd naar Oisterwijk' te komen. Het Archief ontving onlangs twee oude wandelkaarten uit 1933 en een uit 1941.

Fragment van de kaart uit 1933

De wandelkaart uit 1933 (link) bevat ook promotie. Routes naar het Kolkven, Voorste Goorven, Witven, Van Escheven, Staalbergven, Belversven zijn duidelijk aangegeven.

De reclame uit die tijd op de achterzijde van de kaart is illustratief voor die tijd. Pension Lissabon aan de Heisteeg naast het Essche Ven heeft een uitstekende keuken. Hotel café restaurant De Nederlander op de hoek Stationsstraat/ Lind van uitbater M. van Velthuijsen heeft een autogarage. Winkelier Fassaert aan De Lind verkoopt naast fijne bonbons ook medicinale wateren. Hotel Adriaan Poirters aan de Dorpsstraat 37 heeft een gezellige keuken. Groot Speyck is ook geschikt voor grote gezelschappen.

Suikerzakje Adriaan Poirters

Vrijwel tegelijkertijd bereikte ons een kaart uit jaar 1941, vervaardigd door Drukkerij en Boekhandel Oisterwijk.

Fragment van de kaart uit 1941

Deze kaart beperkt zich tot de topografie, zonder reclame van de pensions. Zelfs de Israëlitische begraafplaats wordt in 1941 nog vermeld. Om de kaart in het geheel te zien kunt u op deze link klikken.

Veel is in vijfenzeventig jaar veranderd in het 800 jarige Oisterwijk, maar niet de schoonheid van de vennen in de natuur.

Beroepen van bruiden vóór 1811

Sinds november 1796 vermeldden de schepenen van Tilburg de beroepen van de bruidegoms in de trouwinschrijvingen. Tot en met januari 1797 werd soms ook het beroep van de bruid vermeld. Van zes bruiden weten we daardoor het beroep dat zij hadden bij hun huwelijk. Johanna Maria van Hest was bij haar ondertrouw op 19 november 1796 van beroep wolspinster (DTB 51 Tilburg):

Jennemaria Janssens ging op dezelfde dag in ondertrouw en was ook van beroep wolspinster:

Hendrica van Iersel was bij haar ondertrouw op 10 december 1796 van beroep spinster:

Geertruijda Maas was op 31 december 1796 van beroep dienstmaagd:

Allegonda van den Broek kwam op 21 januari 1797 de dag door met uit wassen gaan en spinnen: 

Johanna Maria van den Dries was op 21 januari 1797 van beroep spinster én naaister:

Bevolkingsregister Terheijden online

Afgelopen weekend zijn de bevolkingsregisters van Terheijden online beschikbaar gekomen. Dat waren ze al eerder voor korte tijd maar toen bleek dat de koppeling tussen de indexen van persoonsnamen en de gescande registers niet klopte. Dat maakte raadpleging buitengewoon lastig en onpraktisch.

Nu is deze koppeling hersteld en wordt het zoeken en vinden van de juiste gezinsbladen in de bevolkingsregisters een stuk makkelijker.

Zegt het voort!

Directe link naar het overzicht van de bevolkingsregister van Terheijden.

PS: er zitten nog een paar schoonheidsfoutjes in, maar die zijn na de update van komend weekend verholpen.

Bijna blote Jango Edwards schreef historie in Hilvarenbeek

Op 23 en 24 juni vond het Festival Elastiek in Hilvarenbeek plaats met het Vrijthof als centrum van het gebeuren. Beek kent een traditie op het gebied van culturele evenementen zoals de Groot-Kempische Cultuurdagen en de Bikse Fiste oftewel de Beekse Feesten. De toegang was en is altijd gratis !!!

We schrijven het jaar 1979 wanneer het Vrijthof bij de kerktoren van Sint Petrus zich vult met bezoekers. De Vrijthof in Hilvarenbeek is van oudsher een cultureel trefpunt. In het vroegere jongerencentrum Lieve Hemel werd het initiatief geboren voor dit open lucht gebeuren. De legendarische RK Veulpoepers BV waren vaste gasten, maar ook Doe Maar trad er op. Naast optredens waren daar natuurlijk de kraampjes die vooral uit de linkse hoek afkomstig waren. Buiten het Vrijthof kon men genieten van straattheater en volksmuziek.

Een artiest, die een schok bij het publiek teweeg bracht, wil ik u niet onthouden. Vrijwel naakt trad Jango Edwards in 1979 de bühne op, de edele delen slechts verhuld met een kleine schaamlap. Tussen het publiek stond ik ook als jongere in die tijd. Maar pas nu met de foto die we onlangs hebben gekregen kan de andere kant bekeken worden, het Vrijthof vol met mensen en enthousiast klappend met de muziek van Edwards.

Wat een tijd en een idealisme. Voor de organisatoren van de Bikse Fiste werd het steeds moeilijker het jaarlijkse event te herhalen. Na vijf jaar was het afgelopen met de Bikse Fiste...

Maar dit weekend kunt u nog genieten van Elastiek, dat zonder de Bikse Fiste misschien niet had bestaan.

Twee kinderen elk twee keer rooms-katholiek gedoopt

In het jaar 1700 deed zich in Loon op Zand het merkwaardige feit voor, dat twee kinderen twee keer zijn gedoopt. Er zal waarschijnlijk iets mis zijn gegaan met de doopinschrijvingen. Op 4 juli 1700 werd Hubertus de zoon van Cornelius Bastiaens Suethout en Maria Aerts Vrint gedoopt (DTB 5):

Op 18 juli 1700 werd gedoopt: Jacoba de dochter van Dominicus Janse Dominicus en Cornelia Janse:

Op 15 september 1700 werden beide kinderen nogmaals gedoopt, als we het doopboek mogen geloven:

Als we datum 15 september vergelijken met die van eerdere en latere inschrijvingen dan blijkt er iets mis te zijn met de chronologische volgorde van de data:

De volgorde van de doopinschrijvingen is 12,19,15 en 19 september. Wat kan er gebeurd zijn? Ik vermoed dat de dopen van de twee genoemde kinderen aanvankelijk op een los briefje zijn genoteerd. De data zijn in juli in het doopboek ingeschreven. De pastoor heeft vergeten het briefje weg te gooien. Op 19 september is de pastoor tussen  twee dopen op die dag het briefje weer tegengekomen en heeft toen de twee dopen weer genoteerd met een gefingeerde doopdatum 15 september. 

OnsDNA maakt wegwijs in de Nederlandse archieven.

Hoe heette mijn moeders moeder?  Wie woonden er vroeger in mijn huis? Hoe zag mijn straat er honderd jaar geleden uit? De antwoorden op deze en talloze andere vragen zijn te vinden in de Nederlandse archieven. Die beheren een schat aan historische informatie: honderden kilometers documenten, honderdduizenden foto’s, oude affiches, landkaarten en nog veel meer. De nieuwe website OnsDNA.nl laat zien wat er zoal te doen en te vinden is in archieven. Het maakt beginnende archiefgebruikers wegwijs.

Iedere inwoner van Nederland laat administratieve sporen achter. Geboorten, huwelijken, overlijden: alles wordt geregistreerd door de gemeente. Als je een huis koopt ligt dat vast in het Kadaster en in een akte bij de notaris. De archiefinstellingen van Nederland bewaren deze documenten. Sporen van ieders bestaan liggen in De Nederlandse Archieven (DNA), te wachten om gevonden te worden. Iedereen heeft zijn eigen geschiedenis. Niemand heeft hetzelfde verhaal. De Nederlandse Archieven helpen je het verhaal te ontdekken van je familie, van het huis, de straat en de buurt waar je woont of van de stad waar je werd geboren.


Enthousiaste archiefgebruikers vertellen op OnsDNA.nl wat zij in de Nederlandse Archieven zochten en vonden. Allemaal verhalen over hoe bijzonder het is om een stuk van je eigen geschiedenis terug te vinden en de documenten daarover zelf in handen te krijgen. Zo vertelt Esther van de prachtige afdruk van een oude foto van haar buurt voor boven de bank 

Handig is het kaartje met de locaties per provincie. Zo kun je redelijk eenvoudig achterhalen waar de archieven van jouw gemeente te vinden zijn. Leuk detail: de gegevens hiervoor komen uit de ArchiefWiki

Bekijk het eens: www.onsdna.nl. We zijn benieuwd wat onze lezers ervan vinden!

Ga mee op reis door Brabant

Op zaterdag 9 juni hield Hans van den Eeden (journalist en auteur) een lezing in de Tiliander in Oisterwijk. In ongeveer twee uur nam Van den Eeden de luisteraars mee op een tocht door Brabant anno 1809, van Grave naar Tholen, precies langs de route die Koning Lodewijk Napoleon 200 jaar geleden aflegde.



Elke bezochte plek werd verduidelijkt door afbeeldingen van de plaatsen in vroeger tijden en met hedendaagse foto´s. De luisteraars kregen een zeer levendig beeld van de modderpaden waarover het gevolg van circa 150 man/vrouw trok. Lodewijk Napoleon wilde

Lodewijkskerkje in Oisterwijk

dit gedeelte van zijn koninkrijk leren kennen, praten met de bevolking, horen wat er speelde, welke problemen er waren. Hij deed zijn best zo Nederlands mogelijk te zijn, presenteerde in zijn paleis Deventer koek aan de gasten, wisselde de Franse hofhouding voor een Nederlandse. Uit deze tijd komt ook de beroemde zin: "Ick ben konijn van Olland".

Al snel werd hem de strijd tussen protestanten en katholieken duidelijk. In veel dorpen hadden kleine groepjes protestanten de grootste kerken in gebruik, terwijl de katholieken in kleine schuilkerken samen kwamen. Lodewijk Napoleon zorgde er in veel plaatsen voor dat de grote kerkgebouwen terug gegeven werden aan de katholieken en liet voor de protestanten mooie, kleine kerkjes bouwen, nu vaak nog bekend als Lodewijkskerkjes.

In Oisterwijk ging de Petruskerk van de prostestanten naar de katholieken. Op 4 mei 1809 besloot Napoleon 7000 gulden te geven voor de bouw van een protestants kerkje dat we nu nog kennen als het Lodewijkskerkje in de Kerkstraat. De architect was L. van Heijst.

De Hondsbergen in Oisterwijk

Lodewijk Napoleon sliep vaak in kasteeltjes, waarvan er een aantal bewaard is gebleven. Tot de verbeelding spreken de kastelen van Croy en Nieuw Herlaer.

Kasteel van Croy in Aarle-Rixtel

Kasteel Nieuw Herlaer in St. Michielsgestel

Heikese Kerk 1657

Van den Eeden publiceerde in 2009 het boek 'Leven de Koning! Lodewijk Napoleon op reis door Brabant en Zeeland'. Geïnteresseerden in het boek zullen nog even moeten wachten om het te kunnen kopen. Op dit moment is het boek uitverkocht, maar de herdruk verschijnt zeer binnenkort. Wilt u bericht ontvangen bij het verschijnen van de herdruk? Stuur dan een mail naar de uitgever.
In het boek is de reis stap voor stap te volgen. De lezing inspireerde om zelf door het Brabantse land te trekken en deze reis ook te maken. Het boek is een prima gids!


De zaal werd belangeloos ter beschikking gesteld door De Tiliander.

Vermelding van beroepen bij trouwinschrijvingen vóór 1811

Beroepen worden vóór 1811 slechts zelden bij trouwinschrijvingen vermeld. In het werkgebied van RAT is dat slechts gebeurd te Tilburg bij schepenhuwelijken van 1796-1810. De eerste maal gebeurde dat op 19 november 1796 toen Wilhelmus Boenders in ondertrouw ging, hij was van beroep schrobbelaar (DTB 51):

Niet geheel toevallig had zijn beroep alles te maken met de textielindustrie. Vele bruidegoms hadden een beroep dat ook aan die industrie gelieerd was, zoals spinder, wever, wolkammer, volder en droogscheerder. Ook het beroep van boer komt vaak voor. Antony Jan Bekkers had dat beroep, toen hij op 31 december 1796 in ondertrouw ging (DTB 51): 

Er zijn ook beroepen, die niet zo vaak vermeld worden.Gerardus Francis van Hest was bij zijn ondertrouw op 4 februari 1797 van beroep klapwaker (DTB 51);

Adriaan Stalpers was bij zijn ondertrouw op 6 mei 1797 van beroep mandemaker (DTB 51):

In het trouwboek van 1801-1810 (DTB 52) worden de volgende inschrijvingen vermeld. Gerard Jan Drabben was schoolmeester toen hij op 30 januari 1802 in ondertrouw ging:

Francis van den Meijdenberg was toen hij ondertrouwde op 13 februari 1802 van beroep koperslager:

We besluiten met Johannes Zoethout, bij zijn ondertrouw op 17 oktober 1807 van beroep hovenier:

Druk weekend bij Regionaal Archief Tilburg

Een lezing, een presentatie én de mogelijkheid voor het doen van eigen onderzoek! Het archief bruist van de activiteiten dit weekend. Het programma even kort op een rijtje:

Lezing: De reis van Lodewijk Napoleon door Brabant
door Hans van den Eeden
Tiliander, Spoorlaan 82C, 5061 HD Oisterwijk
Zaterdag 9 juni van 13.30 tot 15.30 uur
Inloop vanaf 13.00 uur, toegang gratis
Deze lezing organiseert Regionaal Archief Tilburg speciaal voor het jubileumjaar Oisterwijk 800. Oisterwijk en Moergestel krijgen in het verhaal van Hans van den Eeden dan ook extra aandacht.
Lees meer

Presentatie: Panden van de Bredaseweg in de TilburgWiki
door de Heemkundekring Tilborgh
Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75, Tilburg
Zaterdag 9 juni van 13.00 tot 15.00 uur
Toegang gratis
Leden van Heemkundekring Tilborgh hebben de afgelopen maanden de panden van de Bredaseweg beschreven in de TilburgWiki. Zij presenteren het resultaat.
Lees meer

Studiezaal geopend
Zoals iedere tweede zaterdag van de maand is de studiezaal open voor eigen onderzoek van 10.00 tot 16.00 uur. U bent van harte welkom!



.

Brieven van kinderen uit Oisterwijk bewaard voor de toekomst

Op dinsdag 5 juni 2012 sloot een aantal scholen in Oisterwijk een brievenproject af. Leerlingen van ongeveer acht basisscholen hadden brieven geschreven voor de toekomst. Ze beschreven erin hoe zij denken dat het er over 50 jaar uitziet. Hoe leven we dan? Bellen we dan nog met elkaar met een telefoon? Hoe ziet een auto er tegen die tijd uit? Wat voor kleding dragen we dan?



Burgemeester Hans Janssen en Hertog Hendrik ontvingen op 5 juni een enorme berg brieven op de Lind. Alle kinderen waren daarbij aanwezig, van wie er veel verkleed waren in middeleeuwse kleding. De Hertog deponeerde de brieven in een grote kist, waarna de burgemeester deze afsloot. Yvonne Welings was erbij aanwezig als gemeentearchivaris van Oisterwijk. Regionaal Archief Tilburg gaat de brieven bewaren en digitaliseren.





Na het officiële deel zwermden de kinderen uit over de Lind om allerlei spelletjes te doen, naar munten te zoeken als een archeoloog, zwaandel te zwaaien, oude dansen te leren, en nog veel meer. Mooi te zien wat er voor de kinderen in het kader van Oisterwijk800 was georganiseerd.




Na verloop van een lange tijd zullen ze in overleg gepubliceerd gaan worden. De kinderen van nu, die de brieven hebben geschreven, hebben tegen die tijd zelf misschien al wel kinderen. Zullen ze zich dan nog herinneren wat zel zelf voor toekomstbeeld van hebben geschetst in hun Brief aan de Toekomst?