Jaaroverzicht 2014, boordevol activiteiten

Op donderdagavond 16 januari was Regionaal Archief Tilburg uitgenodigd om een avond te vullen bij de Oudheidkundige KringGeertruydenberghe. Astrid de Beer vertelde over de Charterbank Geertruidenberg en Raamsdonk.

Elke twee jaar doen we mee aan een onderzoek om de tevredenheid onder onze gebruikers te meten. Begin januari was de uitslag vanhet onderzoek uit 2013 bekend. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: we scoorden hoog, een 8,2, hoger dan het landelijk gemiddelde van 7,7!

Luud kwam met het idee of we niet wat konden met #Shelfies in archieven. Een twittercampagne onder archieven, zoals al gaande was onder bibliotheken. Die twitterden foto’s van boekenplanken met #LibraryShelfie. Dat moest onder archieven ook lukken, toch? Het werd een enorm internationaal succes.

Vrijdag 21 februari 2014 vierden we feest. Het bijzondere archief van Geertruidenberg-deskundige Bas Zijlmans werd overgedragen. Kaarten, foto's, studies, brieven, documenten, allemaal netjes gerubriceerd in categorieën. In totaal ruim 20 meter. Zoiets krijgen we niet elke dag door een particuliere schenking!

In april bereikten we op Facebook 2000 volgers. Gesloten testamenten werden na jaren geopend. We waren partner in de manifestatie Open Joodse Huizen en we vroegen vele vrijwilligers om te helpen gegevens van Belgische vluchtelingen toegankelijk te maken. Daarmee kwam het tweede gedeelte van de database met de namen van Belgische vluchtelingen  online te staan! Bezoekers kunnen zoeken in 10582 namen van Belgische vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog.

We gingen nauw samenwerken met het BHIC om ’s avonds te chatten met onze webbezoekers.

En we leverden materiaal voor de manifestatie Grenzeloos Tilburg 1914-1918.

Steeds meer archieven van Regionaal Archief Tilburg worden gedigitaliseerd en vanaf 13 mei 2014 is daar weer een nieuwe digitale bron bijgekomen. Na de registers van de Burgerlijke stand, doop-, trouw- en begraafboeken, bevolkingsregisters, notariële archieven, rechterlijke archieven en gemeentebesturen kun je nu ook een dorpsbestuur als bron digitaal inzien.

We werkten samen met de Bibliotheek Midden Brabant voor het vullen van de Heritage browser en we besteedden aandacht aan kaarten en straatnamen.

Regionaal Archief Tilburg bezit een aanzienlijk aantal muurkranten. Deze verschenen tussen 1978 en 1995 met pakkende koppen en gericht tegen de gevestigde orde. Ze werden geplakt op Tilburgse muren op in het oog springende plaatsen. Hoog tijd om wat meer te gaan doen met deze bijzondere bron!

We introduceerden Stef Uijens van de faculteit Boekwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doet onderzoek in ons archief.

En nog een belangrijk iemand om te introduceren: heel gelukkig waren we met de komst van Gert-Jan de Graaf als nieuw hoofd van ons archief!

Er brak een rumoerige zomer aan: tien weken gingen we dicht voor een interne verbouwing. De medewerkers werkten door tussen stof, bouwvakkersradios, lekkages en bouwmaterialen. De ontwikkeling leest als een soap. Jean-Paul blogde er wekelijks over.

Om de verbouwingsboel even te ontvluchten, trok een aantal medewerkers in het roze verkleed over de Tilburgse Kermis om stemmers te winnen voor ons Stuk van het Jaar.

Eind augustus stelde Regionaal Archief Tilburg de genealogische data zoals die in de database zit beschikbaar als Open Data. We streven er naar het komende jaar meer van de informatie als open data beschikbaar te stellen.

11 september was het groot feest, toen heropenden we op officiële wijze het gebouw. Wethouder Marcelle Hendrickx zette bij wijze van officiële handeling haar handtekening op een digitaal scherm en op een muur. Die middag lanceerden we ook ons nieuwe logo.

We trokken honderden bezoekers tijdens Open Monumentendag en we werden 10^e in de landelijke verkiezing Stuk van het Jaar, waarvoor Omroep Brabant een tv-item maakte.

Achter de schermen werd en wordt druk gewerkt aan een nieuwe website. De huidige website en vormgeving hebben we sinds 2010 en we vinden dat het beter kan. Webgebruikers veranderen, manieren van zoeken veranderen. Het is tijd dat onze website daarin mee verandert.  

Op 1 december hadden we burgemeester Noordanus op bezoek bij de overdracht van de 100^e editie van Magazine De T en in december kwamen de DTB’s van Tilburg, Oisterwijk en Berkel-Enschot online beschikbaar.

Al met al een jaar waarin veel is gebeurd! Hier lees je maar een gedeelte van onze drukke bezigheden.

In een aparte lijst geeft Yvonne nog een overzicht van de aanwinsten die we in 2014 binnenkregen. En Luud blogt nog over de statistieken.

We kunnen terugkijken op een succesvol jaar. Op naar een nieuw, vol, bruisend jaar! We wensen iedereen een goed en gezond 2015.

De relatie tussen Rusland en Nederland

Net Nationaal Archief heeft via hun website www.gahetna.nl een nieuwe toegang beschikbaar gesteld. Deze zgn. nadere toegang heeft betrekking op archiefbronnen over de relatie tussen Nederland en Rusland in Nederlandse archieven in de periode 1200-1991.

Nederland heeft als handelsnatie eeuwenlang (handels)betrekkingen met Rusland. Op politiek vlak is de relatie relatief beperkt gebleven. Er is altijd veel aandacht geweest voor het bezoek van tsaar Peter de Grote aan Nederland in de 17de eeuw. Bij dat bezoek stelde hij zich voornamelijk op de hoogte van de scheepsbouw en alles wat daarmee verband hield.

Voor Tilburg is het huwelijk in 1816 tussen kroonprins Willem met Anna Paulowna, dochter van de Russische tsaar Paul I, een bekend gegeven. Willem II vertoefde met enige regelmaat in Tilburg en liet hier ook een paleis bouwen. Zijn vrouw, later koningin, was daarom ook met enige regelmaat in Tilburg te vinden. Toen in de jaren 60 van de negentiende eeuw de Koningswei werd aangelegd kreeg een van de straten de naam van Anna Paulowna. De Anna Paulownastraat verdween bij de sloop van de Koningswei in de jaren 60 van de 20ste eeuw. In 1987 kwam daar de Anna Paulownahof voor terug.

In de online collectie van het Nationaal Archief zit een hele lijst met bronnen uit het werkgebied van Regionaal Archief Tilburg. Voor wie onderzoek doet naar de relatie met Rusland is deze online toegang een handig hulpmiddel.

Dichters wensen een poetisch 2015, ook in ons archief!

Tien dichters schreven op verzoek van de Tilburgse stadsdichter Jasper Mikkers een nieuwjaarsgedicht. Hun zeer gevarieerde voordrachten werden verfilmd door studenten van de Tilburgse Academy for Creative Industries.

Dichter en tekst zullen een week voor en een week na 1 januari 2015 voor iedereen zichtbaar zijn! Hun filmpjes worden vertoond op tv-schermen en monitoren in winkels, op pleinen en in etalages in het centrum, en in gebouwen van culturele instellingen zoals Regionaal Archief Tilburg, de schouwburg en Nwe Vorst.
Mikkers hoopt zo eenieder rondom de jaarwisseling originele nieuwjaarsgedachten en –wensen mee te geven.

Wie de tien gedichten bekijkt zal opmerken dat na elk gedicht een letter in beeld wordt gebracht. Samen vormen die letters een woord. Doe je best om dit woord te achterhalen en stuur je oplossing op naar Jasper Mikkers (jaspermikkers@home.nl). De eerste tien inzendingen van hen die dit tien-letterwoord weten te achterhalen, ontvangen een unieke fles wijn. Op elk etiket is een van de gedichten afgedrukt dat bovendien door de betreffende dichter is gesigneerd.

De nieuwjaarsgedichten zullen ook als geïllustreerde kaarten in de plaatselijke boekhandels te koop zijn als setje.

Tijdens openingsdagen zijn de gedichten in de hal van het archief te zien en te horen van 23 december tot en met 6 januari.

Pianohandel Simons

Een vijftal foto's met hierop onbekende mensen werden geschonken aan het Regionaal Archief Tilburg. De enige aanknopingspunten waren de piano op de foto en het feit dat de foto's in Tilburg waren genomen. Om de foto te plaatsen in de rubriek Weerzien van het Brabants Dagblad heeft voor dit soort oude foto's geen zin, niemand van die generatie is meer in leven om de mensen nog te kunnen herkennen.

Het zoektalent van Jef van Gils leidde uiteindelijk tot de naam van de man op deze foto: organist Josephus Wilhelmus Simons, geboren in Helvoirt op 17 maart 1866 en in Tilburg overleden op 31 oktober 1967. Zijn roepnaam was Jos en hij trouwde in 1917 met Petronella Lucia Joanna Appels (1893-1970).

(toevoeging in september 2015: er is nieuwe informatie opgedoken over deze foto. Bekijk op de nieuwe website)

1917 was ook het jaar, dat de nu nog bekende pianohandel Simons aan de Goirkestraat 125 in gebruik werd genomen. De huidige eigenaar en kleinzoon Geert Simons lijkt de genen van zijn opa te hebben geërfd. Van wie Jos Simons zijn muzikale genen had is niet bekend, zijn eigen vader was smid.

Behangselpapierfabriek Rath en Doodeheefver

Zelfs Gerrit Achterberg dichtte al over de behangselpapierfabriek Rath en Doodeheeverf:

Op het behang van Rath & Doodeheefver
Staan de figuren die gij hebt gekend:
een hart, een hand, een boomtak bloesemend
en kinderschommels die naar voren zweven.


Sinds 1998 stond de fabriek in Rijen leeg en in 2009 werd het pand gesloopt om ruimte te maken voor  nieuwbouw het appartement complex Goudsmit Hoff. Meneer Lens uit Rijen werkte jaren bij de fabriek en stuurde ons deze foto toe. Middenin zien we het appartement complex Goudsmit Hoff, genoemd naar de eerste naamgever van de fabriek. De bekende wielerploeg van de fabriek zien we rechtsboven.
In 1980 werd de fabriek overgenomen door Rath en Doodeheefver, 18 jaar later stopte de productie.

Gegevens uit DTB gedigitaliseerd en online beschikbaar

We zijn druk bezig met het digitaliseren van doop-, trouw- en begraafboeken. Van de gemeenten Tilburg, Berkel-Enschot en Oisterwijk zijn in de eerste helft van december 2014 verschillende doop-, trouw- en begraafboeken op de website geplaatst.
Lees voor meer achtergrondinformatie een blogpost van Yvonne Welings.

De scans zijn in te zien via genealogie -> inzien van bronnen en dan zoeken op betreffende plaatsnaam en aangeven DTB.
De volgende boeken zijn beschikbaar:

Berkel-Enschot
5. Doopboek 1753-1754, 1758-1771

Oisterwijk
37 Trouwboek. 1696-1718
38 Trouwboek. 1718-1810
39 Doopboek. 1765-1838

Tilburg
76 Doopboek 1648-1653, Ondertrouwboek 1652-1653
77. Doopboek 1705-1709
78. Doopboek 1709-1713
79. Doopboek 1713-1720
80. Doopboek 1721-1726
81. Doopboek 1726-1732
82. Doopboek (Heike) 1709-1722, Doopboek 1729-1737
83. Doopboek 1737-1744
84. Doopboek 1744-1749
85. Doopboek 1749-1754, Doopboek (Heike) 1749-1754
86. Doopboek 1754-1759
87. Doopboek 1759-1763
88. Doopboek 1763-1767
89. Doopboek 1767-1774
90. Doopboek 1774-1779
91. Doopboek 1779-1784
92. Doopboek 1784-1789, Doopboek (Heike)1754-1759
93. Doopboek 1789-1796
94. Doopboek 1796-1803
95. Doopboek 1803-1808
96. Doopboek 1808-1814

98. Doopboek 1821-1825
99. Doopboek 1826-1834
100. Doopboek 1835-1844
101. Doopboek 1845-1857
102. Doopboek 1864-1874

104. Trouwboek 1633-1667
105. Trouwboek 1668-1690
106. Trouwboek 1691-1722

108. Trouwboek 1762-1890
109. Trouwboek 1732-1743
110. Trouwboek 1758-1800
111. Trouwboek 1808-1840
112. Trouwboek 1841-1871
112a. Trouwboek 1872-1894
113. Doop, trouw- en begraafboek 1707-1709
114. Doop- en trouwboek1722-1732
115. Doopboek 1737-1744
116. Doopboek 1745-1749 en trouwboek 1836-1844
117. Doopboek 1759-1763
118. Trouwboek 1760-1796
119. Doopboek 1763-1774

Tentoonstelling Hubertuskerk Dongen

De Hubertuskerk in Dongense Vaart gaat in 2015 dicht. Het Godshuis, waar eens kinderen werden gedoopt, de communie werd gedaan, trouwbeloftes werden afgelegd om als allerlaatste onder de klanken van in paradisum naar het kerkhof te worden begeleid, sluit de deuren. In 2004 zijn de Josephkerk en de Pauluskerk ook al afgestoten door het parochiebestuur. De kosten, die een rijksmonument met zich meebrengen, konden niet meer worden betaald en ook het aantal vrijwilligers liep terug. Subsidie door de rijksdienst voor monumentenzorg werd niet verleend.

 

 

Twee gebroeders Van den Noort maakten zich in 1865 sterk om een eigen kerk en parochie in de Dongsense Vaart op te richten. Ervaren werd dat te ver lopen was naar de Laurentiuskerk en dat hierdoor de zielenzorg in gevaar kwam. En om dit te realiseren had de familie Van den Noort best wat over nl. grond en in totaal 30.000 florijnen ! Ze maakten hun voornemen kenbaar aan het bisdom: Er moet in Klein Dongen en Dongen-Vaart een parochie worden gesticht en hiervoor moet ook een eigen kerk worden gebouwd. Op 19 februari 1868 wordt de parochie opgericht en in maart van dat jaar start de bouw van de Hubertuskerk. De kerk in neogotische stijl werd gebouwd op grond van een ontwerp van architect Petrus Soffers.  De bouwpastoor was Adrianus van den Dooren. De inwijding vond op 3 novbember 1868 plaats. In de kerk is nog een gedenksteen aanwezig met de volgende inscriptie: "TWEEDE STEEN GELEGD/ DOOR A.A.H. V.D. NOORT/ ANNO 1868"

Vanwege de voorgenomen sluiting is er vanaf 14 december 2014 tot 23 februari 2015 een tentoonstelling te bezichtigen in de Hubertuskerk. De tentoonstelling heet een groeitentoonstelling te zijn rondom de thema's van de Hubertuskerk, die tot de sluiting in juli 2015 zal duren. Een unieke gelegenheid om het Godshuis te bezoeken.
Tot 23 februari 2015 zijn twee archiefstukken van het Regionaal Archief Tilburg  te zien uit het archief: het  originele liber status animarum anno 1869, het bevolkingsregister van de parochie en een lijst met weldoeners voor de zielenzorg.

Gelukkig zijn de Dongense parochiearchieven een paar jaar geleden met steun van de gemeente Dongen ondergebracht bij het Regionaal Archief Tilburg. Dit belangrijk deel van ons erfgoed kunnen we behouden voor toekomstige generaties.


Waar: Hubertuskerk, Vaartweg 108, Dongen
Wanneer: 14 december 2014 - 23 februari 2015

Nieuwe genealogie Van Spaendonk

Voorkant van het boek


 

Via wortels zoeken naar het BEGIN

Kijk door het raam de toekomst in.

Nel van Spaendonk-van Opstal





Nel van Spaendonk-van Opstal is een goede bekende van het Regionaal Archief Tilburg. Jarenlang op de maandagmiddag maakte ze naamindexen op de oude schepenbankprotocollen van Tilburg. Ze beheerste het oude schrift alsof ze de gedrukte krant las. Ook haar man Ad en drager van de naam Van Spaendonk maakte zich zeer verdienstelijk voor de genealogische database. Dagelijks plukken mensen de vruchten van hun noeste arbeid.


Nel van Spaendonk heeft al een paar jaar geleden moeten besluiten het vrijwilligerswerk op het Archief stop te zetten. Gelukkig voor ons heeft ze haar onderzoek over de familie Van Spaendonk gepubliceerd en wel op 6 december 2014. Op dezelfde dag, 6 december 2014 was het echtpaar Van Spaendonk-van Opstal 60 jaar getrouwd, een memorabel feit een diamanten bruiloft. Het naslagwerk behandelt de mannelijke lijn van de tak Van Spaendonk vanaf Hendrick Jan van Spaendonk tot aan de 12e generatie. Let op de spelling, het is Van Spaendonk zonder c ! Deze Hendrick Jan is rond 1330 geboren en woonde in Esbeek. Achterin de uitgave zijn handige grafische overzichten opgenomen evenals persoonsindices.

Het boek wordt opgenomen in de bibliotheek, maar niet zonder dat we Nel en ook Ad hebben gefeliciteerd met deze prachtige uitgave.

Sinterklaasgedicht

Het zijn er niet veel, maar als je zoekt in de database op trefwoord 'sinterklaasgedicht' dan krijg je toch wel enkele treffers. In het archief van de Joannes Antonius van Spaendonck Stichting (archief 659) zijn enkele sinterklaasgedichten te vinden. Hieronder een gedicht van 5 december 1925, uit inventarisnummer 375:
Stil was ’t en de nacht was donker
Toen Sinterklaas reed onder ’t stergeflonker
En Pieterman hupte er achteraan
Onder de vroolijk lachende halve maan
Plots staan ze verstijfd, wat hooren ze daar?
Het was ’t geronk en gesnor van een man al te waar
Sinterklaas van zijn paard
Hij bromt in zijn baard
En kijkt naar de rook van de haard
Dan vliegt hij in een sprong omhoog

Terwijl Pieterman nog in z’n handen spoog
En hij schiet in de schoorsteen omlaag
Naer ’t geluid van die krijschende zaag
Daar lag me een maan
Met z’n pietsjama an
Te snorken te zoemen
Als 20 vliegmachines alleen kunnen hoemen
Terwijl zich zijn buik, een meter hoog verrees
Boven z/n bed
Als ’s chocolade taart van Nunen op z’n lichaam
Gezet
Sinterklaas staat verstomd en zegt tot
Z’n knecht
Hier komt een buik band wis en zeker te recht
Dat schrijft Pieterman op in ’t groote boek
Een band voor de buik met dubbel elastieken in de

Hoek
Sinterklaas fluistert hem toe, 2 meter vijftig
Omtrek!
En Pieterman schreeuwt van verbazing
Verrek!
Dan sluipen ze henen
Als muizen op hun teenen
En zoo ziet ge hier
Een buikband voor Barends plezier

Afbeeldingen uit Beeldonline, collectie Regionaal Archief Tilburg

100 edities MagazineDeT naar Regionaal Archief Tilburg

Op maandag 1 december droeg burgemeester Noordanus de eerste 100 edities van MagazineDeT over aan Regionaal Archief Tilburg. Daarmee blijft het enige echte Cultuur- en Uitgaansmagazine van Tilburg langdurig bewaard voor toekomstige generaties.

MagazineDeT is sinds 2007 hét gratis Cultuur en Uitgaansmagazine van de regio Tilburg en verschijnt maandelijks in een oplage van 10.000 exemplaren op 600 locaties. De T biedt elke maand een breed scala aan leuke verhalen, features, specials, columns en interviews, waaronder het zeer gewaardeerde onderdeel CultureShock. Na 8 jaar zijn 100 nummers gemaakt. Burgemeester Noordanus nam ze graag in ontvangst en is nu al benieuwd naar de komende 100 nummers. Daarin gaan we vast veel lezen over het vernieuwde 013, de nieuwe horeca in de Spoorzone, het spektakel The Passion wat naar Tilburg is gehaald (we hoorden hem zelfs zeggen dat Tilburg de vaste locatie wordt voor The Passion, jaja!).



   

Burgermeester Noordanus van Tilburg droeg de eerste 100 edities van MagazineDeT over aan Regionaal Archief Tilburg. Hoofd archief, Gert-Jan de Graaf nam ze in ontvangst. Gemeente-archivaris Yvonne Welings gaf daarna nog een korte rondleiding door het depot, waarbij één van de oudste vermeldingen van Tilburg (op een landkaart) bekeken werd.

De komende tijd zijn de digitale edities van De T op de computers in de studiezaal te bekijken en zijn de 100 fysieke magazines door te bladeren.Wil je een 100e exemplaar bemachtigen? Ze liggen vanaf 1 december op de bekende plekken. In de studiezaal zijn ze ook te krijgen, zolang de voorraad strekt!

Meer foto's van de bijeenkomst vind je op Facebook.

Belgische Vluchtelingen op Landgoed De Utrecht

Tekening van de Polderkeet op het Landgoed De Utrecht 1911
Regionaal Archief Tilburg, Bouwvergunningen Hilvarenbeek (1318) nr. 70.

Het kan bijna niemand in Nederland zijn ontgaan, in 2014 is het precies honderd jaar geleden dat in 1914 vele Belgen hun toevlucht zochten in Nederland.

In samenwerking met de werkgroep werkgroep heemkunde Esbeek, Ioannes Goropius Becanus, Ton de Jong, Jef van Gils, Jan van Helvoirt en John Meulenbroeks is een tentoonstelling georganiseerd over de Belgische vluchtelingen in Esbeek en Hilvarenbeek tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Ter gelegenheid van de tentoonstelling is de bovenstaande bouwtekening te zien van de Polderkeet op het Landgoed De Utrecht, waar in 1914 vluchtelingen werden gehuisvest.

Waar:  Museum Andreas Schotel in de Dorpshuiskamer te Esbeek.
Wanneer: 12, 13 en 14 december 2014