Van Delft's kinderwagens

Op de tentoonstelling van het Verhaal van Brabant in het Noordbrabants Museum is een kinderwagen te zien, vervaardigd door de firma Van Delft uit Tilburg. Ook in het Rijksmuseum Paleis Het Loo is een kinderwagen van Van Delft te bekijken en wel een heel bijzonder exemplaar uit 1909, die van de latere koningin Juliana. Fotograaf Schmidlin legde destijds de schenking van de Tilburgse kinderwagen door de provincie Zeeland aan de koninklijke familie op de gevoelige plaat vast. En de Tilburgse firma Van Delft werd hiermee een hofleverancier.

Het fenomeen kinderwagen heeft in de twintigste eeuw een hele transformatie doorgemaakt. In Tilburg werd de rijtuig- en kinderwagenfabriek reeds in 1870 opgericht door Lambertus W. van Delft (1841-1919), later ondersteund door zijn zonen runde Henricus A.W. van Delft (1877-1943) en Adrianus A. W. van Delft (1882-1925). De fabriek was toen in de Poststraat gevestigd. In 1914 liet de firma een nieuwe fabriek bouwen aan de Telegraafstraat. De architect was C.H. van Hoof en er werd in een Art Déco stijl gebouwd.

De modellen uit de genoemde musea dateren van voor 1940. Van Herman van Tilburg ontving het Regionaal Archief Tilburg een reclamefolder uit 1949, met wat meer moderne modellen. Op Marktplaats zijn deze modellen nog steeds populair. De nieuwste vinding uit 1949 heet de til-op, een kinderwagen die ook gebruikt kon worden als reiswieg. In de tijden van woningnood was de bak ook eenvoudig mee naar de bovenverdieping te nemen en voor de wat meer gefortuneerden achterin de auto.

Naar aanleiding van deze blog kregen we van Quinta de Vries een folder met nog nieuwere modellen, De Delfio-Bovenligger, die u hier op de afbeelding ziet.

links Joke van den Broek-Hobbelen met baby Hanneke Simons

Slechts een deel van de fabriek, die in 1975 werd gesloten, staat er nog. Sinds 2013 kent Van Delft ook een eigen straatnaam, het Van Delfthof.


De aanwinsten zijn opgenomen is de collectie documentatie Tilburg (399).


Link naar Historie Tilburg lemma Van Delft.

Een uil aan tafel

De Digitale Archivaris attendeerde ons erop dat het British Pathé maar liefst 85.000 historische beeldfragmenten op YouTube heeft gezet. Het gaat om filmpjes die vroeger in de bioscoopjournaals werden gebruikt, zoals het Polygoon-journaal dat in Nederland deed. Een prachtige verzameling die het bekijken meer dan waard is. Veel beelden in de collectie werden nooit eerder gebruikt en zijn dan ook nauwelijks voorzien van een beschrijving. Aan ons allemaal de taak om gegevens toe te voegen. Waar is dit, wie zijn dit, wat gebeurt hier.
De NOS selecteerde al wat beelden van  gebeurtenissen in Nederland, want de weg vinden in 85.000 filmpjes is nog een hele klus!

Overigens zijn ook veel beelden van het vroegere Polygoonjournaal terug te zien op de website van Open Beelden . Neem gerust de tijd op een regenachtige dag. Veel plezier en laat u verrassen.
Voor vandaag alvast een voorproefje:

 

en nog eentje... bewegende beelden van de zes huwelijken uit de families de Kort en Bertens uit Heukelom!

Het verhaal achter een oorlogsmonument

In mei en oktober/november herdenken we in Noord-Brabant onze oorlogsslachtoffers. Veel oorlogsmonumenten zijn geplaatst, zo ook voor dienstplichtig soldaat Adriaan Mallens in de Kerkstraat in Goirle. Zo maar een monument, dat u wellicht voorbij loopt zonder het verhaal van zijn tragedie te kennen. Een tragedie, die met hulp van het archief, kan worden verteld. Een verhaal, dat we kunnen vertellen, omdat Regionaal Archief Tilburg via bemiddeling van Gerrit Kobes het archief van de familie Mallens kreeg geschonken.

Zoals zo vele jonge mannen moest Adriaan Mallens in 1939 voor zijn nummer opkomen. Hij werd ingedeeld bij het 6e Regiment Infanterie, 3e Grensbataljon Jagers. Hij werd geboren in 1911 te Tilburg en groeide op in Goirle. In 1935 trouwt hij met Cornelia Klijnenbreugel en wanneer de oorlog uitbreekt in mei 1940 is hij vader van twee zoontjes Huub en Jos. De mobilisatietijd weet hij vlak bij huis, aan de Belgische grens, door te brengen. Zijn verlofuren kon hij hierdoor nog thuis bij zijn gezin doorbrengen.

Door een ongelukkig toeval, hij ruilde een dienst met Anton Doorakkers, moest hij samen met de andere vijf grenswachten naar Duinkerken vluchten. In Duinkerken waren veel meer Nederlandse soldaten gestrand, in totaal zo'n 1.500. De Franse legerleiding besloot de gestrande soldaten op een kleine vrachtboot naar Cherbourg over te laten brengen. Op de avond van 20 mei 1940 scheepte Adriaan Mallens in op de Pavon, een vrachtboot. Echter Duitse vliegtuigen ontdekten de boot en startten tot vier keer toe de aanval. Resultaat, 80 doden en 50 zwaar gewonden, onder hen onze Adriaan Mallens uit Goirle, 29 jaar oud.

Het verlies en de onbekendheid van het lot van de echtgenoot en vader veroorzaakte een onbeschrijflijk verdriet in het gezin. Huub Mallens (1935-2009) was vier toen zijn vader in 1940 vermist raakte: “Mijn vader is jaren later gevonden, herbegraven en ik wist het niet”. De gepensioneerde textielarbeider uit Goirle, in 2009 overleden, kon zich er altijd boos over maken. Hij was nog een kleuter toen hij zijn vader voor het laatst zag. “Hij droeg mij op de arm voor ons huisje in Goirle. Mijn moeder huilde. Hij heeft toen afscheid genomen, heb ik achteraf begrepen. Hij zat bij een grensdetachement. Na de capitulatie moest het hele bataljon op de fiets naar Antwerpen. Van daaruit is hij in Duinkerken met duizenden militairen aan boord van het vrachtschip de Pavon gegaan. Op weg naar Engeland is het schip in de nacht van 20 op 21 mei door de Duitsers gebombardeerd en bij Calais aan de grond gelopen. Daarna hoorde mijn moeder niets meer”.

Pas in september 1965 kon de familie, samen met pastoor Van Riel, voor het eerst het graf bezoeken. Mallens was door een fout als onbekende soldaat begraven.

Het archief van de familie Mallens is afkomstig van de weduwe van Huub Mallens, mevrouw M.E.H. Mallens – van der Woude te Goirle. Zij heeft het archief geschonken.
Het archief, met nummer 1567, bestaat uit de inventarisnummers 1-17 en heeft een omvang van 0.125m.

Link naar de website Goirle Riel 1940-1945.
Link naar de oorlogsmonumenten.
Link naar Historisch Nieuwsblad.

De Regenboog

Trots prijken de familienamen van de oprichters van De Regenboog Janssen en Bierens op het affiche, dat we onlangs ontvingen. Het affiche toont naast de frisse en aantrekkelijke reclamekleur ook de omvang van het fabriekscomplex aan de Bredaseweg.

Het waren Henricus D. Janssen, August H.V. Janssen en Daniël Fr. Bierens, die op 1 januari 1891 de ververij Janssen &  Bierens oprichtten. Pas in 1898 veranderde de naam in De Regenboog, stoomververij en chemische wasserij, toen nog als wasscherij geschreven. Medeoprichter Bierens, van huis uit verver, overleed reeds in 1900. De grote bloei van het bedrijf maakte hij niet mee.

Het bedrijf breidde zich snel buiten Tilburg uit. Zo had De Regenboog filialen in de Eindstraat te Breda, in Amsterdam in de Vijzelstraat, Linnaeusstraat, Meeuwenlaan, De Clerqstraat en in Den Haag in Heulstraat, Valeriusstraat, Bezuidenhout en de Laan van Meerdervoort. Op 2 december 1930 vierde het bedrijf het 40 jarig jubileum. In 1961 fuseerde het bedrijf met Palthe, een naam, die nu nog wel bekend is.


De chemische wasserij aan de Bredaseweg staat er niet meer, de naam van De Regenboogstraat herinnert ons nog aan dit bedrijf in de stad. Het bedrijf zorgde naast werkgelegenheid ook voor veel overlast voor de bewoners. In 1977 publiceerde het bewonerscomité de Regenboog het stankboek oftewel : de overlast van de Regenboog in geuren en kleuren aan. Het negentiende eeuwse fabrieksconcept paste niet meer in de woonwijk. Palthe ging in 1993 failliet (link) , mede vanwege de hoge kosten om de vervuilde terreinen van De Regenboog te saneren. In 1996 sloot De Regenboog definitief na een mislukte doorstart (link) en er werden woningen gebouwd met het Regenboogpark.


Het Regionaal Archief Tilburg beschikt over vele foto's, films, archief en documentatie over dit ooit zeer bloeiende bedrijf. De afgebeelde folder zal in het bedrijfsarchief worden opgenomen.

2000 bijzondere vrienden

Al enkele jaren is Regionaal Archief Tilburg bezig met social media, waaronder het actief bijhouden van een Facebook pagina. We besteden hier met zeer veel plezier tijd aan en het blijft bijzonder hoe betrokken onze vrienden zijn. Er worden vragen gesteld "Hebben jullie die ene foto van die ene straat?", tips gegeven "Denk eens aan dit of dit onderwerp." en in sommige gevallen worden er zelfs archiefstukken aangevraagd via de chat optie van Facebook.

En wat blijkt nu? Sinds vandaag hebben we 2000 vrienden. Sommige zijn actief aanwezig, anderen wat passiever. Plaatjes kijken, herinneringen ophalen, oude bekenden 'ontmoeten'; we voelen ons vereerd deze rol te kunnen vervullen.

Alles heeft een begin en iedere Facebook-account begint met 1 vriend. Daarom willen wij graag zowel onze 1e, 45e, 318e, 899e, 1645e en 2000e vriend bedanken voor hun interesse en betrokkenheid. En natuurlijk iedereen die daar tussenin zit!

Chat en de komende feestdagen

De komende tijd staan er weer een aantal feestdagen op de agenda. Dit heeft gevolgen voor onze chat-openingstijden. Op de volgende dagen zijn wij niet op de chat te bereiken:
- 21 april (2e Paasdag)
- 5 mei (bevrijdingsdag)
- 29 mei (Hemelvaartsdag)
- 9 juni (2e Pinksterdag)
Op de andere dagen is de chat gewoon beschikbaar zoals u dat van ons gewend bent.  

Gesloten testamenten echtpaar Schotel - De Leeuw

Het Regionaal Archief Tilburg is voornemens de notariële archieven van Chaam te digitaliseren en er werden drie gesloten testamenten aangetroffen. Het komt niet dagelijks voor dat er gesloten testamenten geopend worden en het is altijd spannend wat het geheim achter het zegel is.

Dit keer bieden de twee testamenten van 26 juli 1843 weer een verrassende ontdekking. Het zijn namelijk de gesloten testamenten van Gilles Dionysius Jacobus Schotel (1807-1892) en zijn echtgenote Catharina Leonora Johanna de Leeuw (1810-1877). Het echtpaar trouwde in Breda in januari 1835.

Schotel is vooral bekend geworden door zijn bijzondere relatie met koning Willem II. Op voorspraak van deze vorst werd hij in 1846 beroepen als predikant in Tilburg. Hij was aanwezig bij het sterfbed van de koning in Tilburg. Schotel deelde zijn gemeenschappelijke belangstelling voor cultuur. Zijn vader was de bekende zeeschilder Johannes Christianus Schotel en ook zijn broer Petrus Johannes was als kunstschilder werkzaam.
Minder bekend is dat hij tussen 1841 en 1846 werkzaam was als predikant te Chaam. Hij werd op voordracht van de koning benoemd. Noord-Brabant had niet zijn voorkeur. Als doctor in de letteren schreef hij veel en beschikte over een uitgebreide bibliotheek. In de Evangelische Kerkbode van 1844 heeft Schotel een artikel gepubliceerd over de Hervormde gemeente in Chaam, die in die tijd slecht 87 leden telde. De verhouding tussen protestanten en katholieken was goed te noemen.

Het bestaan van dit testament was tot dusver niet bekend. De aanleiding om deze testamenten op te maken was zeer verdrietig. De dochtertjes Johanna , toen 7 jaar, en Leonarda, 2 jaar oud, overleden op 4 en 14 juli 1843. De meisjes zijn na elkaar in het overlijdensregister van de Burgerlijke Stand ingeschreven, nummers 10 en 11. De doodsoorzaak zou het gebrek aan geneeskundige hulp zijn geweest. De testamenten zijn in dezelfde maand opgesteld en spreken over erfgenamen mits het echtpaar kinderloos zou overlijden. Het echtpaar werd niet veel later op 4 augustus verblijd met de geboorte van een zoon Johannes.

Schotel zou ook uit Tilburg vertrekken, legde zich toe op het schrijverschap en overleed te Leiden op 9 december 1892.

Testament

Enveloppe

Voor deze blog is gebruik gemaakt van het boek van Bram Vroon, Vier eeuwen protestantisme in het zuidoosten van de Baronie ven Breda : de geschiedenis van de protestantse gemeente te Chaam c.a. (Delft 2006).

Beelden van de Groot-Kempische Cultuurdagen

Nog niet zo lang geleden zijn er twee films uit het gemeentehuis van Hilvarenbeek in beheer overgenomen. Ze zijn in zwart-wit gefilmd en hebben geen geluid. Mirjam Heijs heeft ervoor gezorgd dat de films op youtube zijn geplaatst.

Het blijken juweeltjes van beelden te zijn over de Groot Kempische Cultuurdagen in Hilvarenbeek in de zomer van 1961. De eerste film is gemaakt op zaterdag 21 juli en de tweede op zondag 22 juli. Centrale figuur in beide films is de Beekse burgemeester J.P.M. Meuwese. Bekenaar Jan Naaijkens, ook hier en daar op de films te zien, draagt bij aan de activiteiten.

Zaterdag 21 juli start de dag met de ontvangst van de gasten op het gemeentehuis. Daarna volgt de opening van de tentoonstelling Kunstschatten uit Kempische Abdijen, die werd geopend door de toenmalige KVP minister Jo Cals. Aan het einde van de dag kondigt het Antwerps Trompetterkorps de befaamde Brabantse koffietafel op het Vrijthof aan. De toen bekende toneelspeler Albert van Dalsum trad die zaterdag op en is veelvuldig op de film te zien.

De tweede film op zondag 22 juli begint met de gang naar de hoogmis in de parochiekerk St. Petrus Banden om half tien. Hierbij is mgr. W. Bekkers, bisschop van 's-Hertogenbosch aanwezig, begeleid door de gilden St. Joris en St. Sebastiaan. Een half uur later wordt de kerkdienst in de Hervormde Gemeente gehouden. Tijdens de middag zijn er optredens, een concert met het Brabants Kamerorkest en het toneelstuk Fanfarella, een komedie van Jan Naaijkens.

Herkent u mensen uit de film, wilt u dat dan ons laten weten ?

Expositie Joodse Tilburgsers zoekt donateurs

Stel je voor: 170 dubbelportretten, foto's met twee portretten: een portret van een Joodse Tilburger en een portret van zijn of haar huis. Elke foto vertelt zijn eigen verhaal. De Joodse Tilburger vertelt ons wie hij was, hoe oud, man of vrouw, jong of oud. Hij vertelt ons dat hij een mens was, een heel gewoon mens, een Joods mens. Noodgedwongen moest hij zijn huis verlaten, de plek waar hij zich veilig voelde, waar hij woonde, soms met man of vrouw en kinderen. Hij moest vluchten, onderduiken of op transport gesteld. Zonder ooit terug te keren.

Fotografe Jardena Gil is mede-organisator van Open Joodse Huizen, een initiatief van het Joods Historisch Museum in Amsterdam. In 2013 sloot Tilburg voor het eerst aan bij Open Joodse Huizen, met groot succes. In 2014 wordt het programma uitgebreid met o.a. de fototentoonstelling die Jardena als fotografe samenstelde. Ze vertelt hier zelf over: "Ik wil tijdens Open Joodse Huizen een expositie houden van de 170 dubbelportretten. Zodat wij niet alleen over de Joodse Tilburgers praten, maar ze ook kunnen zien. De Joodse Tilburger met zijn Tilburgse huis. Om deze expositie mogelijk te maken heb ik Uw hulp nodig. Met een donatie adopteert U een dubbelportret en kunt u de naam en het levensverhaal van een Joodse Tilburger levend houden. Met een donatie brengt U de expositie een stap dichterbij. "


Dubbelportret from voordekunst on Vimeo.

Via www.voordekunst.nl kunnen geïnteresseerden het project ondersteunen met een financiële bijdrage. Elke bijdrage levert iets op: een boekje met een aantal van de foto's (beperkte oplage), een wandeling met Jardena langs de huizen uit de expo, een afdruk van een portret van je eigen huis en nog veel meer.

Regionaal Archief Tilburg en Stadsmuseum Tilburg zijn partners van Open Joodse Huizen.