Bijzondere cursus over Brabantse cultuur

Het hele jaar door geven we in het archief cursussen, maar er zijn uiteraard ook cursussen van andere instanties die we graag onder de aandacht brengen. Zo'n cursus buiten het archief is die over regionale geschiedenis bij de leerstoel ‘Cultuur in Brabant’.

Komend voorjaar wordt de cursus ‘Regionale geschiedenis in Brabant: een verkenning’ van de leerstoel ‘Cultuur in Brabant’ opnieuw gegeven op Tilburg University. De cursus wordt aangeboden door de Erfgoed Academie Brabant, het educatief netwerkcentrum voor cultureel erfgoed, geschiedenis, identiteit, streektaal en volkscultuur van Erfgoed Brabant.

Een van de docenten: prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld

De reeks van veertien hoorcolleges begint op maandag 20 januari 2014 en eindigt op 19 mei met een excursie. De colleges vinden wekelijks plaats tussen 10.45 en 12.30 uur en worden gegeven door drs. Jan van Oudheusden en prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld. Prof. dr. Jos Swanenberg verzorgt een gastcollege.
De cursus geeft een inleiding in de bestudering van het verleden van de regio en de regionale volkscultuur. Centraal staat de wisselwerking tussen de beeldvorming over het Brabantse verleden en de vormgeving van de hedendaagse Brabantse identiteit.

Het gebruikte cursusboek is van Jan van Oudheusden, 'Verhalen van Brabant. Geschiedenis en erfgoed in tien tijdvakken' (Zwolle: Uitgeverij Waanders). Het boek is inmiddels uitverkocht maar is bij de cursus verkrijgbaar voor € 20.
Deze cursus staat open voor studenten van Tilburg University, mensen uit de archief- en museumwereld, studenten van de Open Universiteit en heemkundigen. De deelnamekosten voor niet-studenten bedragen € 100 exclusief en € 120 inclusief de aanschaf van het boek van Jan van Oudheusden. Ook niet-studenten zijn dus van harte welkom, mits zij de hele cursus volgen en actief deelnemen in het lezen en bespreken van de literatuur. Het maximaal aantal deelnemers is 30.
De cursus vindt plaats op de campus van Tilburg University, in lokaal PZ10: Prisma Building, begane grond, lokaal 10.

Inschrijving kan tot 15 januari as. door het sturen van een e-mail naar  info@erfgoedbrabant.nl onder vermelding van:
- naam
- adres, postcode en woonplaats
- telefoonnummers (ook mobiel)
- e-mailadres
- aangeven: met of zonder cursusboek.
U krijgt dan een rekening thuisgestuurd van Erfgoed Brabant. Na betaling ontvangt u het collegerooster en nadere gegevens.

Voor degenen die deel gaan nemen: Veel plezier!

Openingstijden en chatten tijdens de feestdagen

Huiskamers worden knusser, de verwarming of haard gaat aan en de spelletjes worden uit de kasten getrokken...de feestdagen komen er weer aan!

Terwijl iedereen zich voorbereidt op de komende festiviteiten blijven de medewerkers van Regionaal Archief Tilburg druk bezig op het archief. Maar omdat ook wij gaan genieten van de Sint, kerst en oud en nieuw hebben we een aangepast rooster.

Aangepaste openingstijden studiezaal:
25 en 26 december gesloten, 1 januari gesloten
24 en 31 december geopend tot 16:00
Aangepaste aanwezigheid chat:
Er zal geen chat zijn op de volgende dagen
5 december, 19 december, 24, 25 en 26 december, 31 december, 1 januari

Wij wensen iedereen alvast geweldige feestdagen toe!

Boeken november

 Een lijstje nieuwe boeken in de bibliotheek:

Op weg naar bevrijd gebied : de vlucht van de familie De Vries in de Tweede Wereldoorlog van het bezette Dordrecht naar bevrijd gebied in Noord-Brabant en de belevenissen van vader Jan de Vries in de Biesbosch, juni - november 1944 / Jan Kolpa. - [Zoetermeer] : [s.n.], [2013].
D 916

Bewonersgeschiedenis Terover te Alphen NB : een overzicht van meer dan vijf eeuwen woningeigenaren / E.A.A.M. de Swart. - [Alphen] : [eigen beheer], [2013].
F ALPH 29

De schonste taol van 't laand : de mooiste Tilburgse woorden / tekst: Ed Schilders. - Tilburg : Gianotten, 2013.
F TILB 1466

Eenvoudige woorden, simpele gebaren : 100 Tilburgers over liefde van alle dagen / Redactie: Halima Özen , Theo van de Kerkhof, Ralf Bodelier. - [Tilburg] : Uitgeverij Wereldpodium, 2013
F TILB 1467

1969 - Opstand in het zuiden / Frans Godfroy, Paul Kuypers, Rob Vermijs. - Utrecht : Uitgeverij IJzer, 2013.
F TILB 1468

Het Smidspad in Tilburg : kerkepad, winkelstraat, woonstraat / Louis Donders. - Tilburg : MundiService, 2013.
F TILB 1469

Een jongensdroom / Paul Bogaers. - Tilburg : teleXpress, 2013.
F TILB 1471

Quiet : inclusief de verhalen achter de cijfers / [naar een idee van A.H.J. Dautzenberg ; teksten: Auke Blauwbroek ... et al.]. - Tilburg : teleXpress, 2013.
STUDIE F TILB 83

Boeken besteld via Livius, Nieuwlandstraat 56 te Tilburg.
Kijk hier voor meer boeken over stad en streek:
http://www.boekhandellivius.nl/pagina/stad%20en%20streek

Ook de kleintjes vieren feest.

Een van de kleinste kernen uit ons werkgebied, Hulten, heeft een bewogen jaar achter de rug.
Het is het jaar dat het 100 jarig bestaan  van de Parochie H. Gerardus Majella is gevierd. Maar enkele weken later werd de kerk aan de eredienst onttrokken. Deze kerk, die in vroegere jaren bekend stond als genadeoord en waar pelgrims uit de hele regio op 16 oktober naar toe kwamen op bedevaart werd in juni gesloten.
Dit jaar werd  werd ook het 75-jarig jubileum gevierd van Belangenvereeniging Hulten.
In 1938 werd deze opgericht om de belangen van de bewoners van wijk D van de gemeente Gilze en Rijen te behartigen. Voorheen gebeurde dit door de Belangenvereniging “Gilze Vooruit” . Maar met instemming van pastoor Brouwers, die de eerste vergadering voorzat, kwam het kleine Hulten voortaan voor zichzelf op.
Maar dezelfde pastoor  en burgemeester Sweens waren er fel tegen gekant dat Hulten bij de eerst volgende gemeenteraadsverkiezingen  probeerde een vertegenwoordiging in de raad te krijgen. Door deze heren werd bepaald dat politiek in Hulten alleen bedreven mocht worden door de Boerenbond.
Deze informatie en nog veel meer over de recente geschiedenis is terug te lezen in een uitgave die ter bij gelegenheid van dit jubileum verschenen is.
Voorzien van veel foto’s verhaalt het over allerlei aktiviteiten, feesten en gebeurtenissen in dit kleine Brabants dorpje.
Voor inwoners en oud-inwoners een feest van herkenning, voor andere die Hulten alleen als passant op weg naar Breda kennen misschien een eye-opener. Bijna onzichtbaar gaat er achter de naam Hulten een zeer  levendige gemeenschap schuil.
Het boekje is opgenomen in onze bibliotheek. Om een exemplaar te bestellen klik hier.

Tweehonderd jaar Koninkrijk en Tilburg

Zaterdag 30 november 2013 startte de herdenking van tweehonderd jaar Koninkrijk (link).  Twee eeuwen eerder op 30 november 1813 komt erfprins Willem Frederik uit ballingschap terug op Nederlandse bodem.  In september 1815 wordt hij in Brussel ingehuldigd tot koning Willem I.

Met de zoon van Willem I heeft de stad Tilburg een bijzondere band, dat is geen nieuwsfeit. Een bekende uitspraak van Willem II is: “Hier adem ik vrij en voel ik mij gelukkig”.  Koning Willem II (1792-1849) werd tot militair opgeleid in Pruisen. Hij vocht mee onder andere bij Waterloo en raakte daar gewond aan de linkerschouder.  Zijn vrouw Anna Paulowna, kleindochter van Katharina de Grote, kwam uit Rusland. De liefde voor Tilburg ontstond tijdens de jaren 1831-1839 toen het hoofdkwartier van het Noord-Nederlandse leger in Tilburg was gevestigd. Vriendschapsbanden werden onderhouden met parochiepastoor Joannes Zwijsen, al bleef hij kerken bij dominee G.D.J. Schotel. Hij heeft lang moeten wachten op de troon, in 1840 werd hij ingehuldigd tot koning.




Overlijdensakte van koning Willem II in Tilburg

Dit lid van het koningshuis heeft geschiedenis in Tilburg achtergelaten. Er is een voetbalclub naar hem genoemd, een middelbare school, een gevangenis en een straat en de inmiddels verdwenen wijk Koningswei.In 1847 gaf Willem opdracht om een paleis te laten bouwen in Tilburg. Dat staat er nog steeds, weliswaar na vele verbouwingen. Ook werd een monument voor de koning opgericht.

Maar misschien wel het meest bijzondere archiefstuk van koning Willem II is te vinden bij het Regionaal Archief Tilburg, te weten zijn overlijdensakte in maart 1849. Koning Willem II overleed aan een hartstilstand. Hij was op 13 maart naar Tilburg gereisd mede om de bouw van het paleis  te bekijken. Maar een dag later kreeg hij hartklachten en zijn vrouw Anna Paulowna reisde hem naar Tilburg achterna. Op 17 maart 1849 overleed hij in een stoel. In het Tilburgse overlijdensregister 1849  is daarnaast een proces-verbaal opgenomen van 2 april over de bekisting van het lijk, dat daarna zou worden getransporteerd naar Delft.

• Link naar Stuk van het jaar: Hulde aan Willem II.
• Link naar Verdwenen stadsbeelden: Gedenknaald van koning Willem II.

Weer een nieuwe snoepwinkel geopend....

Tenminste, als je houdt van historisch bronnenmateriaal.

Delpher is er voor alle onderzoekers die historisch bronnenmateriaal gebruiken. Voor wetenschappers en journalisten die hun onderzoek een stap verder willen brengen. Voor genealogen die speuren naar onontdekte stukjes familiegeschiedenis. Voor studenten die werken aan hun scriptie. Via deze pagina heeft u toegang tot full text miljoenen pagina’s uit kranten, boeken en tijdschriften en is een goudmijn voor onderzoek en ontdekking. Dit is nog maar het begin. In de toekomst worden veel meer gedigitaliseerde pagina's toegevoegd en zullen de functionaliteiten worden uitgebreid.

Het  is het centrale toegangspunt tot Nederlandse historische teksten uit de digitale collecties van een groot aantal wetenschappelijke instellingen, bibliotheken en erfgoedinstellingen. Doorzoek met één opdracht ruim 90.000 boeken, ruim 1 miljoen kranten en ongeveer 1,5 miljoen pagina’s uit Nederlandse tijdschriften uit de 17e tot 20e eeuw. Het is is een goudmijn voor iedereen met een behoefte aan relevante informatie voor onderzoek. Van wetenschapper tot vrijetijdshistoricus, van student tot journalist. Het materiaal op Delpher kan in principe vrij worden gebruikt voor privé-toepassingen en eigen onderzoek.
Hier kunt u de smaak te pakken krijgen

Petra Robben wint Dialectprijs Brabant

Groot feest op woensdag 13 november! Petra Robben nam in Bergen op Zoom de Dialectprijs Brabant in ontvangst van gedeputeerde Brigitte van Haaften. Het project Taal van Tilburg viel in de prijzen vanwege veelzijdigheid, creativiteit en door de manier waarop niet alleen naar het Tilburgs dialect werd gekeken, maar breder naar de taal die nu in Tilburg gesproken wordt.

De jury verwoordt het op deze manier: 'De Taal van Tilburg is enorm veelzijdig in zijn aanpak: het heeft een grote educatie-component, er is een tentoonstelling samengesteld, er is een boek gepubliceerd, er is onderzoek gedaan, bronnen werden gedigitaliseerd … te veel om op te noemen werkelijk. De Taal van Tilburg was sterk gericht op participatie: op allerlei manieren werden verschillende groepen van de Tilburgse bevolking betrokken bij of in aanraking gebracht met een van de deelprojecten. Daarmee is meteen ook gezegd dat het publieksbereik heel breed geweest is, zodat De Taal van Tilburg ook mensen die niets met dialect hebben gedwongen heeft toch eens stil te staan bij de waarde van de taal van de stad. De Taal van Tilburg is zeer vernieuwend; er is in nieuwe vormen gewerkt (ik denk o.a. aan het twitter-onderzoek, en het werk van rapper Timmietex) op een creatieve wijze die als voorbeeld kan dienen voor andere plaatsen in Brabant en daarbuiten. Tot slot, en dat maakt de Taal van Tilburg ook heel bijzonder, is het project niet zo maar gericht geweest op het behoud van dialect. Dat klinkt misschien raar, als we het over een dialectprijs hebben, maar de Taal van Tilburg heeft het Tilburgse dialect behandeld als onderdeel van de taal van Tilburg, als onderdeel van taalvariatie, als onderdeel van de meertalige samenleving die Tilburg als grote stad in Brabant nu eenmaal is. Daarmee geeft de Taal van Tilburg het dialect een kans voor de toekomst, als onderdeel van onze cultureel diverse samenleving.'

De pers besteedde er veel aandacht aan, Omroep Brabant bracht Petra live op de radio, BN De Stem plaatste een artikel, Brabants Dagblad schreef erover, en als klapper op de vuurpijl was Petra donderdagochtend bij Giel Beelen live op 3FM. Hij maakte er een prachtig radio-interview van, waarin een rap van Timmietex en het dialect van Roy Donders voorbij kwamen.



Nog eens terugkijken naar het mooie project? Ga naar Taal van Tilburg.

Regionaal Archief Tilburg was één van de partners in dit project.

De Oude Warande, geschiedenis en beleving

Heemkundekring Tilborch organiseert op donderdag 21 november een lezing, waarin onder andere de Kaart van Zijnen aan bod komt! Tilborch houdt maandelijks een lezing en deze keer staat de Oude Warande centraal. Dit sterrenbos heeft een geschiedenis van meer dan 300 jaar.

In 1712 koopt prins Willem van Hessen-Kassel een groot stuk hei ten noorden van de Bredaseweg. Deze heer van Tilburg en Goirle verzoekt het stadsbestuur om de grond te mogen ontginnen “tot desselfs playsier en gebruyk”. Een paar jaar later was de aanleg van de warande bijna voltooid en op de Kaart van Zijnen uit 1760 wordt de plattegrond fraai aangegeven. Tussen 1757 en 1906 wisselt het bos een aantal keren van eigenaar, om uiteindelijk in 1952 in handen te komen van de gemeente Tilburg.


Jan van Summeren vertelt over de geschiedenis van de Oude Warande en de pogingen om het sterrenbos in zijn oorspronkelijke opzet terug te brengen. Bernard Verbunt verhaalt over de beleving. Hij doet dit uit eigen ervaring, want vroeger heeft hij er gewoond.

Donderdag 21 november, 20.00 uur. ‘Boerke Mutsaers’, Vijverlaan 2 in Tilburg, kosten voor niet-leden € 4,-

De winnaar van de verkiezing Stuk van het Jaar is bekend

Het toegangskaartje voor de Europacupfinale Feyenoord-Celtic uit 1970 van het Stadsarchief Rotterdam is met 2.275 stemmen gekozen als hét Stuk van het Jaar 2013. Hans Goedkoop, presentator van tv-programma’s als ‘Andere Tijden’ en ‘De Gouden Eeuw’, maakte vrijdagmiddag, 1 november 2013, in het Stadsarchief Amsterdam de winnaar bekend. Een tekening van een Siamese tweeling (Stadsarchief Vlaardingen) en een briefje met bloedspatten van Willem Frederik van Nassau (Tresoar) eindigden op de tweede, en derde plaats.

Hans Goedkoop met de drie winnaars in Stadsarchief Amsterdam

Oud-verzorger en clubicoon van Feyenoord Gerard Meijer (rechts op de foto) nam namens het archief de prijs in ontvangst: een speciaal ontworpen schaal 'Stuk van het Jaar' van de Rotterdamse kunstenares Niki Murphy. Alle drie de archieven ontvingen ook een vergrote foto van hun stuk.



De Brabantse archieven
Regionaal Archief Tilburg behaalde een mooie achtste plaats in de einduitslag. In totaal staan er drie Brabantse archieven in de top 10 met Gemeentearchief Roosendaal op 6, Tilburg op 8 en Gemeentearchief Gemert-Bakel op 10.
Vanuit Brabant kunnen we trots zijn op dit resultaat. Zo wie zo deden er relatief veel Brabantse archieven mee. Reden voor het tijdschrift In Brabant om al die Brabantse stukken samen te presenteren in hun tijdschrift.

Het initiatief en de organisatie van de gehele verkiezing werd gedragen door Rens Frommé van Brain, Jan van der Meer van Rabobank Bedrijfshistorie, Margot America van het BHIC, Vanessa Jolink van Gemeentearchief Gemert-Bakel en Jojanneke van Zandwijk van Regionaal Archief Tilburg.

v.l.n.r.: Jan van der Meer, Vanessa Jolink, Hans Goedkoop, Margot America, Rens Frommé, Jojanneke van Zandwijk

Tijdens de prijsuitreiking hield Vanessa Jolink een presentatie in Storify over de hele opstart, ontwikkeling en uitvoering van de verkiezing, met veel creatieve voorbeelden van de invulling per archief. Van Gemert-Bakel vertelde ze bijvoorbeeld over een fotoshoot bij een biologische varkensboer, het inschakelen van varkensboeren en zo het verhogen van het aantal stemmen op hun stuk over een varkensloterij. Op deze manier kan een gemeente met 'maar' 30.000 inwoners eindigen in de top 10 (van in totaal 41 deelnemers).

Het was vaak dus een kwestie van slim aanpakken. Stadsarchief Rotterdam blonk daarin uit, met een koppeling met Feyenoord. Massaal hebben Feyenoorders gestemd op het voetbalkaartje. Maar daarnaast schakelde Rotterdam Facebook op een slimme manier in, zette vele mensen met een ansichtkaart van het voetbalkaartje op de foto, strikte zelfs burgemeester Aboutaleb, Lee Towers en photoshopte de promo-foto van Hans Goedkoop (onze 'poster-boy', zoals Hans het zelf noemde). Creativiteit en enthousiasme ten top, daar bleek uiteindelijk geen enkel archief of archiefstuk tegen opgewassen! Een terechte winnaar!

Nederlandse archieven op de kaart
De Nederlandse archieven hebben met deze verkiezingsactie laten zien welke interessante, vreemde, mooie, spannende en bijzondere archiefstukken zich in hun depots bevinden. Een maand lang, tijdens de Maand van de Geschiedenis, maar ook tijdens voorverkiezingen in de aanloop daar naar toe, hebben archieven aandacht gevraagd voor hún topstuk door middel van sociale media, een tentoonstelling, een verkiezingsavond, regionale media in de vorm van radio en tv of bladen. Met het Stuk van het Jaar hebben de Nederlandse archieven zich gezamenlijk op de kaart gezet en het stof definitief van zich afgeschud. Opmerkingen als ‘Beautycontest onder archiefstukken’ (Met het oog op morgen), of tweets als: “archiefmarketing” of “ben ‘vreemd’ gegaan, heb na worsteling toch gestemd op Ede!” werden via Twitter verspreid. Naast veel aandacht in de lokale en regionale pers was er ook publiciteit in verschillende landelijke media: de Volkskrant, NRC, Algemeen Dagblad, RTL Boulevard, Tijd voor Max en Met het Oog op Morgen. De organisatie overweegt om aan deze landelijke publieksactiviteit een jaarlijks vervolg te geven.

Regionaal Archief Tilburg dankt de vele stemmers op de Kaart van Zijnen. De voorverkiezing via Facebook was een feestje, de aandacht vanuit Omroep Brabant, Brabants Dagblad en andere pers was prachtig en we mogen trots zijn op de uiteindelijke 8e plaats met in totaal 352 stemmen. Veel dank!

Alle reuring rondom Stuk van het Jaar nog eens nakijken? Ga dan naar Scoop.it.

De landelijke publieksactiviteit ‘Stuk van het Jaar’ is een initiatief van BRAIN (Branchevereniging Archiefinstellingen Nederland), Bedrijfshistorie Rabobank, Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), Gemeentearchief Gemert-Bakel, Regionaal Archief Tilburg en partners.