Voorverkiezing Stuk van het Jaar 10: Hulde aan Willem II

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 10: een pentekening als huldeblijk aan Willem II.

In 1855 maakte Eduard Meijer een enorme pentekening van 82 x 66,5 cm. Onderwerp is een huldeblijk: Willem II wordt met deze prent hulde gebracht door de Vereniging Het Metalen Kruis.
Het is ongelofelijk fijn getekend en redelijk uniek in zijn soort! Het lijkt een gravure, iets wat te drukken is in een bepaalde oplage, maar het is een pentekening. Er is er dus maar één van. Dit is vrij uniek in deze afmeting.



Het is een weelderige tekening met aan de bovenzijde het portret van Willem II. Verder zijn er vele symbolische tekeningen van Gerechtigheid en Edelmoedigheid, medaillons, trofeeën, wapens, stralenbundels, engeltjes etcetera.

Het Metalen Kruis van 1830-1831 is een eenmalige Nederlandse onderscheiding die in 1831 werd toegekend aan degenen die aan de Tiendaagse Veldtocht (2 tot 12 augustus 1831) hadden deelgenomen. Er zijn er ongeveer duizend van gemaakt, niet van metaal, maar van brons.


Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Dit was het laatste stuks. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Paulus HBS, nu 2College Wandelbos

Bij onderwijsstad Tilburg hoort het verhaal van de oprichting van de Paulus HBS. Het middelbaar onderwijs komt in Tilburg moeizaam op gang in de negentiende eeuw. Pas in 1858 is er sprake van een Latijnse school en in 1866 start de HBS in het paleisje van koning Willem II.  Katholieke Tilburgers, vaak uit de wat betere milieus, kwamen veelal terecht bij het kleinseminarie Beekvliet in Sint-Michielsgestel of voor het handelsonderwijs op het jongensinternaat De Ruwenberg aldaar. In 1901 startte een volwaardig gymnasium, onderdeel van de Fraters van Tilburg, dat samen in 1917 met een nieuwe katholieke HBS-afdeling de basis werd van het St.-Odulphuslyceum. Voor meisjes kwam er vanaf 1926 de Theresia HBS, later het Theresialyceum.

Na de Tweede Wereldoorlog groeide het leerlingenaantal aan het Odulphus enorm. Niet elke leerling kon meer aan de Lange Schijfstraat worden gehuisvest. In het najaar van 1950 ontstonden er plannen voor een tweede katholieke HBS. Twee jaar later werd aan het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen de toestemming gevraagd  of met het ontwerp van een nieuw gebouw  kon worden begonnen. De minister ging hiermee akkoord in juni 1952 en snel daarna werd in het uitbreidingsplan De Hasselt grond gereserveerd voor een nieuwe HBS. Architect C.H. de Bever uit Eindhoven werd uitgekozen om de nieuwbouw te realiseren.



Directeur drs. J. Klinkhamer

Het gebouw was nog niet klaar toen de St. Paulus HBS in september 1954 al van start ging. Gekozen werd voor de Dalton-methode. Drie jaar later in 1957 deden de eerste meisjes hun intrede, een primeur in Tilburg. Drs. J. Klinkhamer, eerst leraar Duits aan het Odulphuslyceum, werd benoemd tot de nieuwe directeur. In 1972 werd hij opgevolgd door Gerard Jansen.  De geesteszorg was in handen van moderator P.H. Raaymakers. Noodgebouwen aan de Kwaadeindstraat deden dienst als klaslokalen. Er waren vier klassen met in totaal 118 leerlingen (Paulijnen) die als een soort bruidschat van het Odulphus waren overgenomen.

Pas op 28 april 1960 werd de nieuwbouw geopend aan de Wandelboslaan 1. De inzegeningshandeling verrichtte mgr. W. Bekkers. Met name de kapel en de inrichting was bijzonder te noemen, Bijdragen hiervoor leverden kunstenaars als Niel Steenbergen (altaarzuil, kruis en Maria- en Paulusbeelden) en Theo Elfrink (kruisweg).

Inmiddels is de Paulus HBS na een aantal tussenstappen opgegaan in het 2College Wandelbos. Van de zoon van de directeur Wim Klinkhamer ontving het Archief documenten en foto's van de Paulus HBS. Ze zijn een welkome aanvulling om het verhaal van Tilburg als onderwijsstad te vertellen.

Wim Klinkhamer overleed in november 2013.

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 9: Lijk in de boterhal

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 9: een brief over een riekend lijk in de boterhal.

Op 17 juli 1929 schreef de Veilingvereniging Tilburg een brief aan de gemeente. De inhoud van deze brief: de vraag om het weghalen van een ‘riekend lijk’ dat een zeer nare lucht in de boterhal verspreide en de kopers ervan weerhield de bessen te kopen.

De boterhal was het veilinggebouw in Tilburg van 1919 tot de sloop in 1959. gelegen aan de Oude Markt in het centrum van Tilburg werden hier iedere dinsdag en donderdag groenten, fruit en bloemen geveild. Op de plek waar eens dit riekende lijk een hoop overlast bezorgde kan men nu genieten van een hapje en een drankje in een van de cafés die daar gevestigd zijn.


En wie dat lijk nou was of wat er met het lijk gebeurd is, dat heeft schrijver en columnist Ed Schilders onderzocht. Lees er meer over in Brabants Dagblad.


Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Er volgt nog 1 stuk in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 8: Maria Gorettihuis

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 8: een film van het Maria Gorettihuis.



In het kinderhuis Maria Goretti in Tilburg kwamen de "verlate kènder" terecht. Dat klinkt best stigmatiserend, en dat was het in die tijd (jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw) ook al. Toch laten de beelden onbezorgde kinderen (tot 18 jaar) zien, die op stap gingen. Er wordt verteld dat er altijd genoeg sponsorgeld was voor uitstapjes met de bus naar het strand, naar Rotterdam of naar Schiphol. Heel veel daarvan staat op film.

Mirjam Heijs (medewerker Beeld en Geluid bij Regionaal Archief Tilburg) sprak de organisator van een reünie van medewerkers en bewoners van het Maria Gorettihuis. Ze vertelt: “Een aantal films van het huis uit die tijd werden daar vertoond. Het was een emotionele bijeenkomst. Veel van de kinderen van destijds hebben geen enkele foto van zichzelf van vroeger! Iedereen die in de jaren ’50 jong was heeft toch wel jeugdfoto's waarmee je herinneringen warm kunt houden. Je kunt je nu niet meer voorstellen dat geen foto van jezelf als kind te hebben. Deze mannen en vrouwen van een jaar of 60 zagen voor het eerst zichzelf als kind terug. En dan nog wel spelend, rennend, blij kijkend, achter een boom schuilend voor de camera. Geweldig toch!”

Meer over Maria Gorettihuis in de TilburgWiki, weblog uit 2010, weblog uit 2012

Ooit nonnen in vol ornaat in de zee gezien? Kijk vanaf minuut 14.17.




Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Er volgen nog 2 stukken in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 7: dagboek van Helga Deen

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 7: het dagboek van Helga Deen.

Helga Deen was de dochter van Willy Deen uit Tilburg en dr. Käthe Wolff uit Neurenberg. Dit joodse echtpaar woonde in Berlijn en vertrok in 1923 naar Stettin (Polen). Daar werd in 1925 de jonge Helga geboren.

In 1933 vertrok het gezin, inmiddels uitgebreid met zoon Klaus, naar Tilburg.
Helga bezocht de Openbare lagere school aan de Korte Schijfstraat (1933-1937) en de Rijks-HBS Koning Willem II (1937-1941). Daar leerde zij haar vriendin Hanneke Gerritsen en diens vriend Gérard van Kalmthout kennen. Door de anti-joodse maatregelen van de bezetter moesten Helga en Klaus naar het speciaal opgerichte Joods Lyceum in Den Bosch (1941-1943). In die tijd werd Helga verliefd op Kees van den Berg.

In 1942 begon de deportatie van de joden. Die van de familie Deen werd vanwege hun werkzaamheden voor de Joodse Raad uitgesteld tot 1 juni 1943. Zij werden overgebracht naar Kamp Vught. Al vanaf de eerste dag hield Helga daar een dagboek bij, een aangrijpende en ontroerende getuigenis van het dagelijks leven in een concentratiekamp. Op 2 juli 1943 werd de familie Deen getransporteerd naar Westerbork. Op 13 juli werden vanuit Westerbork 2417 joden afgevoerd naar Sobibór, onder hen Willy, Käthe, Helga en Klaus. Op vrijdag 16 juli 1943 werden ze vermoord.

In 2005 zijn het dagboek en enkele brieven, die door de zoon van Kees van den Berg (1923-2001) waren ondergebracht in Regionaal Archief Tilburg, openbaar gemaakt. In 2007 volgden de publicatie 'Dit is om nooit meer te vergeten: Dagboek en brieven van Helga Deen 1943', en een Duitse en Italiaanse (2008) vertaling. Het boek werd een groot succes en kreeg internationaal veel aandacht van de pers.

(tekst uit TilburgWiki)




Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Er volgen nog 3 stukken in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Raamsdonk in de negentiende eeuw

Tot aan 1815 behoorde Raamsdonk, net als de nabijgelegen dorpen Baardwijk, Besoijen, ’s Gravenmoer, Sprang-Capelle en Waspik tot het baljuwschap Zuid-Holland van het gewest Holland. Van oudsher een zuiver agrarische gemeenschap. In 1796 werd Raamsdonk van het gewest Holland losgemaakt en na diverse herindelingen bij verschillende departementen in de Bataafse en Franse tijd in 1814 definitief bij de provincie Noord-Brabant gevoegd. Met de gemeentelijke herindeling in 1997 werd het dorp gevoegd bij de stad Geertruidenberg. Raamsdonk heeft drie kernen, Raamsdonk, Raamsdonksveer en het Keizersveer. Raamsdonksveer ontstaat in de tweede helft van de 16e eeuw, gelegen tegenover de vesting Geertruidenberg op de zuidelijke oever van de Donge. Tegenwoordig is Raamsdonksveer het grootste kerkdorp van de oude gemeente Raamsdonk. Het dankt zijn naam aan de veerdienst tussen Geertruidenberg en de Oostelijke Langstraat.

Raamsdonk heeft ook omvangrijke archieven nagelaten, waaronder het gemeentebestuur Raamsdonk 1815-1929, meer dan 60 meter. Theo van Herwijnen heeft afgelopen jaren het archief toegankelijk gemaakt en hierdoor kan het verleden van Raamsdonk beter bestudeerd worden. Vanaf 1851 ! waren daar voortdurend pogingen toe ondernomen, maar nu is het dan eindelijk gelukt !



Het zoeken en vinden van informatie in archieven is niet eenvoudig. Maar alleen al door de inventaris te bestuderen komen we al veel te weten over Raamsdonk. In 1908 werden de straten bepaald in de wijken A t/m I. De bijlage in de inventaris bevat een precieze opgave van alle straten. De archieven werden destijds ingedeeld in rubrieken, je kunt per onderwerp variërend van armenzorg, krankzinnigenzorg, onderwijs en drankwet de archieven raadplegen. Uiteraard zijn er ook 'algemene' series zoals verslagen en notulen om door te nemen. Ook het wapendiploma van Raamsdonk met de twee kenmerkende handen uit 1817 is nu weer traceerbaar.

Met dit sluitstuk is weer een belangrijke stap gezet in het toegankelijk maken van de archieven van de voormalige stad Geertruidenberg en dorp Raamsdonk.

Arm zijn in Loon op Zand

Arm zijn in deze tijd is erg, maar vroeger was de positie van armen nog veel erger. Totdat de Algemene Bijstandswet in werking trad in 1965 was het krijgen van hulp niet vanzelfsprekend. Vooral de eerste vrouwelijke minister Marga Klompé speelde bij het tot stand komen van de bijstandswet een cruciale rol. Haar credo 'Van genade naar recht' omschrijft in vier woorden de transitie van caritas. Caritas werd vaak als vernederend ervaren. De nieuwe bijstandswet veranderde de positie van veel mensen. Zo konden vrouwen scheiden en verbeterde de bejaarden- en wezenzorg.

Tot 1965, eigenlijk nog niet zo lang geleden, speelde het plaatselijke armbestuur een rol bij de ondersteuning van armen. Het Burgerlijk Armbestuur was tot die tijd belast met de ondersteuning van de behoeftigen op grond van de Armenwet. De eerste armenwet werd in 1854 ingevoerd en in 1912 aangepast. De besturen werden ook wel besturen van weldadigheid genoemd.

Voor wie verder wil lezen over de armen in Loon op Zand, John Boeren heeft in het jaarboek van de heemkundekring Loon op 't Sandt diverse artikelen geschreven en Tom de Booij over woonwagenbewoners (link).
Maar het is natuurlijk zeer aantrekkelijk om het archief eens in te duiken. Tot voor kort was dat moeilijk omdat er geen toegang beschikbaar was. Het archief is niet alleen een rijke bron voor onderzoekers naar de plaatselijke geschiedenis. Het bevat staten van armen 1830-1850 en de prijzen over broden (broodzetting). Voor genealogen vormt het archief ook een prachtige bron. Zo zijn er enkele ontlastbrieven opgenomen.

Verwante blogs:

Armenzorg in Geertuidenberg (link)
Charitas in Oisterwijk (link)

Onderzoek naar evenementen bij Regionaal Archief Tilburg

De afgelopen maanden liep Alexandra Alberts stage in Regionaal Archief Tilburg. In dit blog doet zij verslag.

Voor mijn opleiding Communicatie- International Evenement, Music and Entertainment Studies (CO-iemes) aan Fontys, ben ik verplicht om als laatste onderdeel een onderzoekstage te doen. Dit houdt in dat je bij een bedrijf dat in deze branche past een onderzoek doet. Mijn stage was bij Regionaal Archief Tilburg. Dit is misschien niet het eerste bedrijf waar je aan denkt als het gaat om evenementen, muziek of entertainment. Maar toch organiseert Regionaal Archief Tilburg geregeld leuke evenementen. Hier steken zij veel tijd en energie in. Regelmatig komen mensen die het archief al kennen op deze evenementen af. Het archief vindt het een uitdaging om ook nieuw publiek te trekken. Om te achterhalen hoe dat bereikt kan worden, ben ik ingeschakeld. Via literatuur- en veldonderzoek heb ik geprobeerd te vinden welke factoren de bezoekersintentie kan maximaliseren.

Alexandra tijdens het onderzoek

Uit literatuuronderzoek is gebleken dat het vooral gaat om je doelgroep goed kennen en daarop inspelen. Pas het programma en marketing aan op de wensen van de doelgroep. Zorg dat er vooraf een stukje cocreatie (dialoog tussen potentiële bezoekers en de organisatie) plaatsvindt. Hierdoor krijgen potentiële bezoekers het idee dat zij erbij betrokken zijn en het evenement een klein beetje van henzelf wordt.

Wat tijdens het evenement erg belangrijk is dat het één en al beleving is voor de bezoekers. Zorg dat de bezoekers meteen in de sfeer van het evenement komen. Dit kan ook al worden toegepast in de marketing voorafgaand aan het evenement.

Het veldonderzoek bestond uit twee delen. Als eerste interviewde ik vier andere archieven in Nederland. In dit interview ging het er vooral om hoe zij handelen op het gebied van evenementen en de communicatie rondom evenementen. Hieruit is gebleken dat zij werken met een vast evenementen-format met elk jaar een nieuw thema. Dit scheelt enorm in organisatietijd. Ook gaven zij aan dat zij gebruik maken van Touchpoints, dit houdt in dat de communicatie in drie fases plaatsvindt. Vooraf, tijdens en naderhand. Ook gebruiken zij zowel traditionele media als nieuwe media. Dus van kranten tot Facebook. Wat deze archieven doen en Regionaal Archief Tilburg nog niet, is samenwerken met andere bedrijven tijdens evenementen en faciliteren van ruimtes in het gebouw. Hierdoor komen ook andere bezoekers tijdens het evenement.

Het tweede onderdeel van het veldonderzoek bestond uit het enquêteren van inwoners van Tilburg. De belangrijkste vraag was wat ze prikkelt om naar een evenement te gaan waarbij geschiedenis centraal staat. Hier kwamen de volgende antwoorden op terug:
1. Persoonlijke geschiedenis
2. Interactie
3. Interessante spreker
4. Beleving
Een andere belangrijke vraag voor dit onderzoek was welke communicatiemiddelen zij gebruiken om informatie over evenementen op te doen. De antwoorden op deze vragen zijn als volgt:
1. Facebook
2. Nieuwsbrief/ mail
3. Google
4. Mond-tot-mondreclame

Alexandra tijdens eindpresentatie van haar stage

Alle bovengenoemde factoren zijn doorgevoerd in het eerst volgende evenement van het archief. Ik hielp mee in het bedenken, plannen, voorbereiden en uitwerken.  Het evenement ‘Kom op de thee bij Willen II’, vindt plaats op 15 september 2013.
Iedereen is van harte welkom!!

Tekst Alexandra Alberts

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 6: Foto van 'Onnozele kinderen'

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 6: een foto van kinderen verkleed als 'Onnozele kinderen'.

Twee aandoenlijke kinderen hebben zich verkleed voor het volksfeest Onnozele kinderen. Een prachtige foto, als tip voor Stuk van het Jaar aangedragen door onze foto-specialist Jim van Nieuwenhuijzen!

Volksfeest van de Onnozele kinderen? Wel eens van gehoord? Het werd gevierd op 28 december. In de tijd dat Jezus is geboren, gaf Koning Herodus bevel om in Betlehem en omgeving alle jongetjes van twee jaar en jonger te vermoorden. Op deze dag wordt dat herdacht. Het woord onnozel staat voor onschuldig. In sommige families was het wel gebruik, dat het jongste kind het een dag voor het zeggen had. Dat kwam dan neer op het kiezen van een lievelingsgerecht en een half uur later naar bed.

Soms gingen de kinderen verkleed als volwassenen langs de deuren om te zingen en om snoep te bedelen.



Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Er volgen nog 4 stukken in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 5: 'De Sjoelbak'

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 5: Een charter die bekend staat als 'De Sjoelbak'.

Een van de topstukken uit de collectie van Regionaal Archief is een reglement -gildekaart- uit van het Tilburgse voetbooggilde Sint-Joris. In het archief is dit stuk bekend als ‘de Sjoelbak’.

Dit reglement – ook wel een gildekaart genoemd-  is omstreeks 1515 verleend aan het Sint-Jorisgilde door Robbrecht van Malsen en zijn vrouw Margriet van Haestrecht, heer en vrouwe van Tilburg en Goirle. De oude kaart omvat 35 artikelen, o.a. ‘over den papegaey schieten’ en ‘dat juwel van de koning’.
Op Sint-Jorisdag moest men jaarlijks aanwezig zijn bij het ‘altaer van Sint Jorijs in der kercke’. Mogelijk is deze kaart niet de oudste kaart van
het gilde maar is door de nieuwe heer van Tilburg een eerdere tekst vernieuwd. Hij schenkt hierbij aan de schutters vele ‘vrijheyden’ maar ‘begheert dat een yeghelyck schutter hem bijstant doen sal in synre noot’.
Tot die vrijheden behoorde dat men vrij mocht verblijven binnen de heerlijkheid van Tilburg en Goirle op de vijf vergaderdagen, ‘den Omganckdag’, Sacramentsdag, ‘Versworen Maendach’, Schietdag en Sint-Jorisdag. Ook mochten de schutsbroeders kwaadwillende personen aanhouden en aan de heer overleveren.

De reden waarom deze gildekaart bekend staat als de ‘sjoelbak’ is de langwerpige houten kist waarin de kaart bewaard wordt. En ja, deze kist lijkt inderdaad op een sjoelbak, alleen wat kleiner. De kaart bestaat uit drie aan elkaar genaaide stukken perkament. De lengte van het stuk is 123 cm en heeft een breedte van 25,5 cm.
De kaart verkeert in vrij slechte staat: het perkament is op verschillende plaatsen gebarsten, door slijtage en inktvraat is de tekst op sommige stukken vrijwel onleesbaar.

Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Er volgen nog 5 stukken in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 4: Muurkranten

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 4: de muurkranten.

Eind jaren '70 brak in Tilburg de revolutie uit! De Katholieke Hogeschool (nu UvT) werd in 1969 bezet en korte tijd omgedoopt tot Karl Marx-Universiteit. Het was het begin van een totale metamorfose van de stad. Tilburg was decennia lang een centrum van het rijke roomse leven geweest, met een bevolking die voor het grootste gedeelte werkte of afhankelijk was van de textielindustrie. Deze twee steunberen van de Tilburgse gemeenschap brokkelden in de jaren 70 en 80 in hoog tempo af. Gevolgen waren groot verschil tussen arm en rijk, werkloosheid, armoede, achterstandswijken en onzekerheid.

In de jaren '80 ging het bruisen en gonzen van de "akties en aktiviteiten", de stad veranderde in het centrum van protest en actie van het zuiden. Jongeren uit de omliggende dorpen kwamen in Tilburg wonen, initieerden allerlei activiteiten of sloten zich daarbij aan. Het was "de roep om een rechtvaardige, democratische maatschappij, kritiek omzetten in alternatieven, en het onderzoeken van nieuwe samenlevingsvormen en werkverhoudingen". Arbeidersbeweging, wijkopbouw, stadsvernieuwing, woningnood, feminisme, antimilitarisme: allemaal onderwerpen waarover zwaar gediscussieerd werd en die noopten tot actie. De Muurkrant wilde de Tilburgse bevolking wakker schudden. De redactie van de krant ging de strijd aan met het CDA (toen nog oppermachtig in Tilburg en volgens hen de grote boosdoener), speculanten en "het bedrijfsleven". Van 1978 tot 1995 schreven, drukten, plakten en bezorgd vele vrijwilligers uit het actiecircuit de krant. Met name het plakken was niet zonder risico: de politie had opdracht de (opruiende) kranten zo snel mogelijk te verwijderen en plakkers moesten minstens een nacht doorbrengen in de politiecel.

Bijzonder dat wij dit materiaal (nog) hebben: het dunne, goedkope en kwetsbare papier dat voor de tijdelijkheid geschreven werd. Nu levert het ons een belangrijke ingang in de gebeurtenissen van die jaren van actie en protest: de andere kant van de medaille.

Meer info



Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Er volgen nog 6 stukken in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Prenten Geertruidenberg online te bekijken

In 2012 besloten we om een begin te maken met de digitalisering van prenten van Geertruidenberg. Aanleiding hiervoor was het jubileumjaar van Geertruidenberg (800 jaar stadsrechten). Maar ook wilden we graag onbekende schatten van het archief boven water te halen.

De prenten van Geertruidenberg zaten wel in ons depot, maar een inventarisatie was nooit gemaakt dus wisten we ook niet precies wat we in huis hadden. Inmiddels is daar verandering in gekomen, want door ze te inventariseren zijn ze nu toegankelijk voor iedereen. Vervolgens hebben we een gedeelte van de prentencollectie gedigitaliseerd, zodat deze te zien is op onze website.

De materiële staat van de prenten was echter zodanig dat dit als eerste onder handen genomen moest worden. Samen met restauratieatelier De Tiendschuur werden de prenten gevlakt, gerestaureerd en geconserveerd. Bij terugkomst werden de prenten uit hun lijsten gehaald en gingen ze voor digitalisering naar Picturae. In totaal gaat het om 67 prenten, die nu in goede staat verpakt zijn in zuurvrije dozen en veilig in het depot van Regionaal Archief Tilburg zijn opgeborgen.

Vandaag de dag is dit mooie materiaal dus online te bewonderen via de website van Regionaal Archief Tilburg. Je kunt alle prenten terugvinden in Beeldonline. Het betreft hier de fotonummers 650982 tot en met 651048. Bij iedere prent is een korte omschrijving te vinden. Hiermee is opnieuw een bijdrage geleverd aan het bewaren van het erfgoed van Geertruidenberg.

Tekst door Mark van Hogeloon

NB. Nog meer prenten zien? Het archief heeft het boek 'Beeldig Geertruidenberg, een stad in de kaart gekeken' in de bibliotheekollectie, met prenten van Geertruidenberg uit verschillende collecties.

Yvonne Welings blogde al eerder over prenten uit Geertruidenberg, in 2010 en in  2013.
In de fotodatabank zijn op de nummers 054988 tot en met 054992 bijzondere kaarten van Geertruidenberg te zien.

Omroep Brabant kwam Tilburgse Stukken van het Jaar filmen

Woensdag 7 augustus 2013 waren op Omroep Brabant een paar stukken te zien uit onze voorverkiezing voor Stuk van het Jaar. De Lias, het reisdagboek en een bijzondere pentekening als hulde aan Willem II werden op film gezet. De hele maand augustus loopt via Facebook een verkiezing. Om de paar dagen komt een nieuw stuk online, tien stukken in totaal. Het stuk met de meeste 'likes' sturen we op naar de landelijke verkiezing in oktober.

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 3: Lias

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 3: de Lias.


We horen je denken: wat is dit? Uit het Rechterlijk archief (het schepenbank van Tilburg en Goirle, 1492 tot 1810) komt deze bundel papier. Het is een verzameling rekeningen van de schepenbank, bij elkaar gehouden door een touw. Inhoudelijk niet het meest spannend, maar wel heel mooi! Wat fijn dat er nu archiefmappen, -dozen en -kasten zijn!

Jojanneke van Zandwijk legt meer uit over de Lias op Omroep Brabant.

Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook. Er volgen nog 7 stukken in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Het Notarieel Archief van Tilburg staat online

Na ruim twee jaar voorbereiden, digitaliseren en publiceren staat sinds juni 2013 het complete Notarieel Archief Tilburg van ruim 54 meter online. Dat betekent 260.000 scans verdeeld over 914 dossiers.

Begin 2011 vonden de eerste voorbereidingen plaats, waarbij het gehele archief nagekeken werd op materiële staat en toegankelijkheid. Want dat zijn de voorwaarden van Regionaal Archief Tilburg voordat er überhaupt gedigitaliseerd mag worden. Zo moesten de omslagen en archiefdozen zuurvrij van aard zijn om het behoud van het materiaal te waarborgen en daarnaast werd er ook gecontroleerd op touwtjes, nietjes, plastic, etc.

Volgende stappen waren het beschrijven van de bijlagen, controle op de volgorde van de aktes, op gesloten testamenten en of de tekst niet te dicht bij de rug van een boek zat. Als dat laatste het geval was, moesten we de band van het boek laten losmaken door het restauratieatelier (De Tiendschuur), zodat er optimaal gedigitaliseerd kon worden. Door alles wat we tegenkwamen moesten we tenslotte ook de inventaris bijwerken.

Kortom, er komt heel wat bij kijken voordat we over kunnen gaan tot het daadwerkelijke digitaliseren. Daarvoor speciale dank aan onze vrijwilligers, de inventarisator en behoudsmedewerker, want zonder hen was het niet gelukt om het allemaal scanklaar te maken.

Alles gebeurde in fases. Dus zodra er een gedeelte van het archief scanklaar was, kon het digitaliseringsbedrijf (Picturae) het ophalen om het te digitaliseren. In totaal ging het om 8 zendingen gedurende twee jaar, met als resultaat voor elke zending een harde schijf vol scans.

Maar dan staan de digitale beelden nog niet op de website. Daarvoor dienen de digitale beelden geupload te worden in het systeem waarin we onze digitale beelden opslaan. Vervolgens worden ze daar gekoppeld en dan staan de beelden op de website. Ook dit gebeurde in fases. Dit allemaal werd uitgevoerd door onze eigen digitaliseringsmedewerker.

Dit alles is een grote stap voor dit notariële archief, dat eerst alleen via het Onderzoekerscentrum van Regionaal Archief Tilburg was in te zien m.b.v. microfiches. Nu komt het via de website de huiskamers binnen waardoor onderzoek nu ook vanuit thuis kan plaatsvinden. Al eerder stond het notariële archief van Berkel-Enschot en Gilze en Rijen online. Op dit moment zijn we bezig met het digitaliseren van notarieel archief Dongen waarvan een gedeelte al op onze website is te bekijken. In de loop van dit jaar volgt het andere gedeelte, waardoor het compleet wordt. Neem eens een kijkje in de digitale wereld van de notariële archieven.

Tekst en foto's: Jeroen van Nispen en Mark van Hogeloon

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 2: Reisdagboek

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 2: het reisdagboek van Agnes de Bruijn.


Op maandag 12 augustus 1901 vertrok een dertienjarige meisje, Agnes Theodora de Bruijn, vanuit Scheveningen naar Wiesbaden en Frankfurt am Main. Het meisje ging op vakantie samen met haar familie, eigenaren van een goedlopende wijnhandel in Geertruidenberg.

Van deze vakantie hield Agnes een reisverslag bij in ansichtkaarten. Agnes kocht -of kreeg- ansichten van de plaatsen en bezienswaardigheden die ze bezocht. Op deze kaarten schreef ze elke dag wat ze die dag had gedaan of gezien. Zo maakte ze een heel 'Postkarten-Album'. Dat album is bewaard gebleven en vele decennia later terecht gekomen bij Regionaal Archief Tilburg. Het vormt een onderdeel van de collectie De Bruijn te Geertruidenberg.

Vakantie en een reis naar het buitenland was aan het begin van de twintigste eeuw alleen weggelegd voor het rijke deel van de bevolking. De familie De Bruijn behoorde tot deze bevoorrechte minderheid. Deze reisbeschrijving geeft een prachtig beeld van een familie op vakantie, gezien door de ogen van een dertienjarig meisje.

In 2011 publiceerden we van 12 tot en met 28 augustus op iedere dag de ansichtkaarten van die dag. Teruglezen kan op het weblog van Kletskoppen en Zwarte Inkt. Alle ansichtkaarten zijn te zien op Flickr.


Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Er volgen nog 8 stukken in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!

Voorverkiezing Stuk van het Jaar 1: Kaart van Zijnen

In de maand augustus houdt Regionaal Archief Tilburg een verkiezing onder de collectiestukken. Hier stuk 1: de Kaart van Zijnen.



In 1760 tekende Diederik Zijnen (1730-1768) de Kaart van de Heerlijkheid Tilburg en Goirle. Dit is waarschijnlijk de eerste kaart die van Tilburg en omgeving gemaakt is. Graaf Van Hogendorp, die destijds heer van Tilburg en Goirle was, gaf opdracht voor deze plattegrond. Deze heer wilde graag weten hoe groot zijn grondbezit was en er mee pronken. De kaart hing in het kasteel in de Hasselt in Tilburg.

De afmetingen zijn enorm: meer dan drie bij vier meter. Het is het grootste archiefstuk van Regionaal Archief Tilburg en wellicht de grootste 18e eeuwse kaart van de wereld. Op de kaart zijn duidelijk de diverse driehoekige woonkernen, de akker- en weilanden, en de uitgestrekte heidevelden met vennetjes te zien.
Vlak na 1858 kwam de kaart in de collectie van Regionaal Archief Tilburg. Door het formaat konden bezoekers de kaart niet bekijken en een goede reproductie bestond er niet. De kaart is van groot historisch belang en daarom is in 2011 de kaart gedigitaliseerd en geconserveerd. Bestudering is nu tot op het fijnste detail mogelijk via Tilburgopdekaart

Meer over de Kaart van Zijnen


Is dit je favoriete archiefstuk? Laat het ons weten via het reactieformulier hieronder of via Facebook
Er volgen nog 9 stukken in de maand augustus. Je kunt stemmen op verschillende stukken!