365 openbaarheidsdagen

“Openbaarheid, dat is de groote, algemeene school van politieke opvoeding. Waar zij bestaat is de vorming van een afzonderlijken stand voor het staatsbestuur over het algemeen niet nodig”

Johan Rudolph Thorbecke

De staatsman Thorbecke was de man van de openbaarheid, een democratisch principe dat in Nederland zeer wordt gekoesterd. In Nederland kennen we dan ook heel wat wetten op het gebied van de openbaarheid van overheidsarchieven. Zo is er de Archiefwet 1995, die bepaalt dat een gemeente de overheidsarchieven ouder dan 20 jaar in beheer overdraagt aan de gemeentearchivaris. Hierdoor kan een ieder de archieven inzien en dat is zelfs kosteloos.

Bij het Regionaal Archief Tilburg vieren we 365 dagen per jaar dat archieven openbaar zijn en dat wij alle bijbehorende werkzaamheden voor u mogen verrichten.

Maar... bepaalde bescheiden kunnen wij niet zo maar aan een ieder ter inzage geven. Dat heeft te maken met de privacywetgeving in Nederland. Daarom wordt soms een beperkende termijn gesteld. Onder bepaalde voorwaarden wordt toestemming verleend om die toch te mogen inzien.

En zelfs die termijn gaat voorbij en zo zijn er in 2015 verschillende archiefstukken geheel openbaar geworden. En dat geldt niet alleen voor de overheidsarchieven van gemeenten, ook voor bijvoorbeeld kerkarchieven.

Bijzonder is het nu openbare persoonsdossier van de geliefde Tilburgse burgemeester Jan van de Mortel, die zo'n bijzondere rol heeft gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een zoon Joost van de Mortel werd gefusilleerd, een andere zoon Jan zou vroeg overlijden als gevolg van de gevangenschap in diverse kampen. (484. Gemeentebestuur Tilburg, inv.nr. 2202).

Voor wie verder wil zoeken naar alle geopenbaarde inventarisnummers, volgt hierna een overzicht:

Archiefnaam	Inventarisnummers
Raad van Commissarissen van de textielververij "de Koningshoeven n.v."	38
Gemeentepolitie Tilburg	4-5 / 10/ 510 / 561-572 / 1144-1145 / 1199-1200 / 1205 - 1219 / 1265-1269.
O.L. Vrouw van de Allerheiligste Rozenkrans van de R.K. parochie Hasselt Tilburg.	20
Bijzondere raad van de St. Vincentiusvereniging Tilburg	39 / 151
Gemeentebestuur Tilburg (deel 3)	2200/ 2202/ 2392/ 3127-3128 / 5725 /5728
Koninklijke Willem 2 College	8
Hervormde gemeente Hilvarenbeek, Diessen en Hooge en Lage Mierde	76
Gemeentebestuur Goirle	181 / 297-298 / 301-303 / 1693-1694 / 1793 / 1854 / 2003 / 2013-2014 / 2118 / 2201 / 2205 / 2360 / 2400 / 2463 / 2593
Vincentiusvereniging Parochie H.Laurentius Dongen	10 / 24
Gemeentebestuur Berkel-Enschot	536
Gemeentebestuur Hilvarenbeek	1341 / 1345
Vereniging van Tilburgsche Fabrikanten Wollenstoffen Tilburg	31
Rooms-Katholieke parochie van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes Tilburg	1 / 3
Gemeentebestuur Udenhout	708
Rooms-Katholieke parochie H. Laurentius Dongen	3-4 / 11 / 16 / 19 / 27-31 / 63 / 71 / 76 / 95 / 97 / 102 / 104 / 106 / 235 / 245-246 / 278 / 287-288 / 332 / 360 /363 / 389 / 392 / 466
Caritas te Dongen	555
Aktie-comité parochiebijdragen Parochie H. Laurentius Dongen	674
Rooms-Katholieke Parochie St. Petrus Hilvarenbeek	21 / 562
Bestuursdienst gemeente Tilburg	675- 676 / 709 / 712 / 1175
Dienst Algemene zaken Tilburg	190 -196-197
Welzijnsdienst Gemeente Tilburg	903
Gemeentebestuur Dongen	174-189 / 303-369 / 445-447
Gemeentebestuur van Made en Drimmelen	624
Gemeentebestuur Geertruidenberg	561 / 694
Gemeentebestuur Raamsdonk	1189
Gemeentebestuur Gilze en Rijen	964

Milieutoezicht in Hilvarenbeek 1960-1979

Varkensfokkerijen, kalvermesterijen, kalverfokkerijen, runderveehouderijen, cafetaria's, kuikenbroedinrichtingen, benzinepompstations, zo maar een greep uit de nieuwe serie Hinderwetvergunningen van de gemeente Hilvarenbeek 1960-1979. Deze serie werd deze week in beheer overgenomen van de gemeente Hilvarenbeek en daarmee zijn de documenten openbaar en voor een ieder in te zien. De documenten reflecteren de agrarische samenleving, met name aan boeren/agrarische bedrijven werden de vergunningen in deze periode verleend. De vergunningen, die dateren van voor de gemeentelijke herindeling in 1997, hebben alleen betrekking op Hilvarenbeek en niet op Diessen.

De Hinderwet uit 1875 vormde de basis voor het afgeven van vergunningen aan (risico)bedrijven ten behoeve van een veilige leefomgeving voor mens en dier. Niet alleen werden de vergunningen verleend, maar ook gecontroleerd of de bedrijven zich wel aan de regels hielden. In 1993 werd deze wet vervangen door een nieuwe wet Milieubeheer, de vergunningen worden sinds die tijd milieuvergunningen genoemd.

Boerderij Rittman-Westveer aan de Tilburgseweg

Boerderij Rittman-Kempe aan de Tilburgseweg

Het toezicht op het milieu is nog steeds actueel. Wie herinnert zich niet de brand bij Chemie Pack bij Moerdijk in januari 2011 ?
De nieuwe regionale omgevingsdiensten moeten er voor zorgen dat de directe leefomgeving veilig is en dat het milieu wordt beschermd. Sinds 2012/2013 zijn er landelijk 29 regionale omgevingsdiensten in het leven geroepen. De Omgevingsdienst voor Midden- en Noord-Brabant, die gemeenten adviseert, is gevestigd aan de Spoorlaan in Tilburg.

U kunt de overzichten van de hinderwetvergunningen via deze link op de website raadplegen.

Eerdere blog over dit onderwerp:
Hinderwetvergunningen Diessen link

Openbaarheiddag Burgerlijke Stand

Het is een goede gewoonte om aan het begin van een nieuw jaar documenten te openbaren, die tot het afgelopen jaar wegens openbaarheid niet mochten worden ingezien.

Zo heeft het Regionaal Archief Tilburg openbare gescande registers van de Burgerlijke Stand van de volgende plaatsen en jaren online geplaatst:
· Nieuw beschikbare gescande registers:
Geboorteregisters
- Alphen en Riel: 1911, 1912, 1913
- Berkel-Enschot: 1911, 1912, 1913
- Chaam: 1911, 1912, 1913
- Diessen: 1907, 1910, 1911, 1912, 1913
- Dongen: 1913
- Gilze en Rijen: 1907, 1908, 1909,1910, 1911, 1912, 1913
- Hilvarenbeek 1913, 1914
- Moergestel: 1905, 1906, 1907, 1908, 1909, 1910, 1911, 1912, 1913
- Tilburg: 1908, 1909, 1910, 1911, 1912, 1913
- Udenhout: 1911, 1912, 1913


Huwelijk:
- Alphen en Riel: 1936, 1937, 1938
- Berkel-Enschot: 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938
- Chaam: 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938
- Diessen 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939
- Dongen: 1938
- Gilze en Rijen: 1936, 1937, 1938
- Hilvarenbeek 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939
- Tilburg: 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938
- Udenhout: 1935, 1936, 1937, 1938

Overlijdensregisters:
- Alphen en Riel: 1961, 1962, 1963
- Berkel-Enschot: 1961, 1962, 1963
- Chaam: 1961, 1962, 1963
- Diessen 1961, 1962, 1963, 1964
- Gilze en Rijen: 1961, 1962, 1963
- Hilvarenbeek 1961, 1962, 1963, 1964
- Oisterwijk:1960, 1961, 1962 en 1963
- Tilburg: 1958, 1959, 1960, 1961, 1962, 1963
- Udenhout: 1961, 1962,1963

Geboorteregisters kennen een beperking van 100 jaar, huwelijksregisters van 75 jaar en overlijdensregisters van 50 jaar. Maar niet alleen zijn ze online geplaatst, de registers worden ook op naam geïndiceerd opdat u makkelijker kunt zoeken.

Van welke gemeenten komen ook nieuwe scans beschikbaar ?Aan het einde van 2014 hopen we te hebben bereikt dat we u ook nieuwe registers online kunnen aanbieden van Baarle-Nassau, Goirle, Hilvarenbeek, Hooge en Lage Zwaluwe, Made en Drimmelen en Terheijden.

Van welke gemeenten niet op korte termijn ?
Nieuwe registers van Geertuidenberg, Loon op Zand, Oosterhout en Raamsdonk komen zoals het nu naar uitziet op korte termijn niet digitaal beschikbaar.

Wel gescand en nog niet op naam doorzoekbaar
De nieuwe registers zijn veelal nog niet op naam doorzoekbaar. Ook die klus moet nog geklaard worden. Maar u kunt wel de registers inzien door de volgende stappen te nemen:

• Ga naar het genealogie/ voorouders gedeelte op onze website (link).
• Rechts klikt u 'inzien van bronnen' aan (link).
• Kies de plaats en het type registratie en klik vervolgens op start zoeken (link).U hoeft geen periode in te vullen
•Na deze stap ziet u een overzicht van alle gedigitaliseerde registers (link).
• Door op 'bron' te klikken worden de scans op chronologische volgorde geplaatst en kunnen de gewenste registers worden ingezien (link).

Wow, gemeente Oosterhout draagt alweer archieven over

Burgemeester Bob Mater bij de opening van Arendshof

Regionaal Archief Tilburg heeft circa 65 meter recent archief van de gemeente Oosterhout in beheer gekregen. Het archief in Tilburg heeft een regionale functie en zorgt dus ook voor het bewaren en beheren van de gemeentelijke archieven van Oosterhout.  Hoe recent ook, deze meters archieven zijn prachtige bronnen voor historisch onderzoek. Neem de Hinderwetvergunningen, documenten iets vertellen over "inrichtingen, die gevaar, schade of hinder" kunnen veroorzaken. Nu worden dat milieuvergunningen genoemd. Er is bijvoorbeeld in te vinden dat Jamin in 1977 in de Arendshof een chocolaterie opent en in 1960 de fabriek aan het Wilhelminakanaal opende. Ook zijn er aanvragen te vinden van de multinational Philips voor de Bredaseweg. Per straat kan in één overzicht alle aanvragen bekeken worden, van de bakker, de boer en de Burgemeester en Wethouders. De bouwvergunningen verhuisden vorig jaar al richting Tilburg (link).

Het archief van het gemeentebestuur 1981-1990 bevat ook veel historische informatie. In die tijd was Bob Mater (1930-1991) burgemeester. Bestemmingsplannen, rioleringaanleg, grondaankoop, jaarrekeningen, vergaderingen van B. en W. en de Raad, sloopvergunningen, alle zaken waar een gemeente bemoeienis mee heeft op lokaal niveau zijn opgenomen. Tussen de regels door is de transitie te voelen naar een andere maatschappij. Ambtenaren kunnen ineens gebruik gaan maken van ouderschapsverlof en vrouwenemancipatie is nog echt een issue. Er worden brieven geschreven voor De Derde Wereld! Het personeel moet geschoold worden in computergebruik, nieuw in die tijd. De bouw van een islamitisch slachthuis wordt afgewezen, maar er komen wel nieuwe Turkse en Marokkaanse gebedsruimten, Ahmet Yesevi aan de Klappeystraat en Pieter Vreedestraat.

Jamin

Openbaarheid van overheidshandelen is een belangrijke voorwaarde voor een rechtsstaat. Dat is mede te danken aan een van onze belangrijke staatsmannen Johan Rudolph Thorbecke (1798-1872) met zijn bekende uitspraak ’Openbaarheid dat is de groote, algemeene school van politische opvoeding’.

In Nederland kennen we de Archiefwet, die bepaalt dat overheidsarchieven ouder dan 20 jaar aan de gemeentearchivaris in beheer worden overgedragen. Dat is simpeler gezegd dan gedaan. De archieven moeten worden beschreven en op de juiste manier verpakt. Er moeten toegangen op gemaakt worden, zodat geïnteresseerden de inhoud kunnen doorzoeken en kunnen bekijken waar de archiefstukken over gaan. Een half jaar geleden heeft de Oosterhout hiertoe de opdracht gegeven aan het bedrijf K.B. en P. En de archieven staan nu in de archiefbewaarplaatsen, om precies te zijn:


• 3166 Gemeentepolitie Oosterhout, 1944-1993
• 3171 Gemeentebestuur van Oosterhout (1951) 1981-1990 (2008)
• 3172 Hinderwetvergunningen Oosterhout, 1933 – 1990
• 3173 Brandweer Oosterhout, (1976) 1981-1990

Informatiecentrum gemeentehuis met typemachines

In de nabije toekomst zal de gemeente Oosterhout steeds meer digitaal gaan werken en deze papieren archieven zullen straks ook niet meer worden gevormd. Weer een nieuw tijdperk met veel uitdagingen !

De toegangen op de archieven zijn te raadplegen via http://www.regionaalarchieftilburg.nl/zoeken-in-databases/archieven-a-inventarissen.

Maandag Verhuisdag: Drimmelen

Vandaag werden een vijftigtal meters overheidsarchieven van de gemeente Drimmelen geplaatst in de Tilburgse archiefbewaarplaats. De gemeente Drimmelen kent gemeentelijke herindelingen en is gevormd uit de voormalige gemeenten Hooge en lage Zwaluwe, Made, Terheijden, Made en Drimmelen. In de Archiefwet is bepaald dat overheidsinstellingen verplicht zijn om archieven na twintig jaar over te brengen naar een archiefbewaarplaats.

Het zijn de archieven van de voormalige gemeentebesturen Hooge en Lage Zwaluwe 1981-1996, Made en Drimmelen 1974-1996 en aanvullingen op de Hinderwetvergunningen Made en Drimmelen 1947-1996, Terheijden, 1933-1996 en Hooge en Lage Zwaluwe, 1934-1996. Het archief van het gemeentebestuur Terheijden verwachten we volgend jaar. De archieven zijn in opdracht van de gemeente Drimmelen bewerkt door archiefbewerkingsbureau Allbidigit, de !GO Groep Oosterhout tekende voor de materiële verzorging.

Op het archief berusten enkele openbaarheidbeperkingen wegens privacybescherming. De archieven kunnen tijdens de openingstijden van het Onderzoekerscentrum worden geraadpleegd.

Familiearchief Van Spaendonck Revisited

Bij het Regionaal Archief Tilburg wordt een zeer omvangrijk familiearchief bewaard van de familie Van Spaendonck. De familienaam beperkt zich niet alleen tot Tilburg, maar leden hebben wel een belangrijke bijdrage rol in de stad gespeeld.
De oorsprong van de naamgever ligt niet ver van Tilburg. De familie Van Spaendonck ontleent haar naam aan een complex grasland in het gehucht Haghorst, op de grens van Diessen en Moergestel. De familie heeft in 1993 de Joannes Antonius van Spaendonck Stichting opgericht die onder andere zich tot doel stelt om het in bewaring nemen en conserveren van archivalia van en betreffende de familie Van Spaendonck alsmede het sluiten van overeenkomsten daartoe met derden. . Die derde is in dit geval het Regionaal Archief Tilburg.

Een van de initiatiefnemers en drijvende kracht achter deze stichting is mr. dr. Barend Jan van Spaendonck. Hiernaast te zien op de foto tijdens het afscheid van burgemeester Letschert. . Zijn naam zal wel altijd geassocieerd worden met het Bureau Van Spaendonck, waar hij van 1960 tot 1987 aan verbonden was. Zijn vader dr. Barend Joseph van Spaendonck (1896-1967) was de oprichter van het Bureau, jarenlang werd de Kamer van Koophandel in één adem met het bureau genoemd. Het bureau ondersteunde de textielindustrie.

Vele leden van de familie waren actief in de Tilburgse textielindustrie. Gebroeders van Spaendonck was een Tilburgse textielfabriek eind 19e eeuw , later overgenomen door Van den Bergh en André van Spaendonck , ook wel bekend onder de naam Spandon, had in de hoogtijdagen meer dan 600 man personeel in dienst.

Er zijn nog meer bekende voorouders zoals de schilder Cornelis van Spaendonck (1756-1839) en de verzetsman Rob van Spaendonck (1916-1944).

Het afgelopen jaar is het familiearchief geheel opnieuw beschreven. Met de familie zijn nieuwe afspraken gemaakt over de openbaarheid, welke stukken mogen met of zonder toestemming van de familie worden ingezien. Reden om er eens een blik in te werpen ?