(Digitale) schoolborden

Vanmiddag gingen collega Technische Dienst en ik op pad voor de aanschaf van een nieuw digitaal schoolbord ofwel een touch screen computer voor onder andere educatief gebruik. Oriënterend op het gebruik van zo’n apparaat, vraag je je af wat dat ding moet ‘kunnen’. Kortom, waarvoor hebben we het nodig?

De huidige stand van zaken is dat we in de educatieruimte van Regionaal Archief Tilburg gebruik maken van een beamer, laptop, scherm en een flap-over. Dat laatste instrument volstaat nog steeds, hoewel ik laatst bij het geven van een cursus al over ging tot het digitaal schrijven met de laptop en projectie op het scherm.
Maar wist u dat aan het begin van de 19e eeuw – met de schoolwet(ten) van begin 1800 – de schoolborden werden ingevoerd? Het getuigde van modern beleid wanneer een school beschikte over zwarte borden, waarop met krijt getekend en geschreven kon worden. Het schoollokaal werd daarop ingericht: frontaal onderwijs. De leraar voor de klas en de kinderen in rijen opgesteld. Alle neuzen één kant op, richting schoolbord. De plaats van het schoolbord was altijd zodanig, dat het licht links naar binnen viel in verband met het schrijven van de rechtshandigen.

De borden begonnen zoals gezegd, zwart met wit krijt. Op foto’s uit het archief zien we zwarte platen omlijst met een houten rand. Staande op één of drie poten. Later hingen de borden aan de wand. Er kwamen te draaien elementen in, dus voor- en achterkant en hoofd- en zijbord. In de notulen van de gemeenteraad van Geertruidenberg, lezen we dat er zelfs glazen borden werden aangeschaft:

‘De heer Seters stelt voor de ƒ 100,- die zijn ingehouden wegens onvoldoende kwaliteit van de geleverde schoolborden te gebruiken voor de aankoop van glazen schoolborden. Aangehouden voor onderzoek (12 april 1883, folio 118v)’. Gemeentebestuur Tilburg maakt vooral in de jaren ’20 en ’30 melding van aan te schaffen schoolborden voor diverse Tilburgse scholen.
Het schoolbord is een instrument, bedoeld om informatie over te brengen, te verduidelijken en om het onderwijs aanschouwelijk te maken. Vele leraren leerden op de kweek zelfs schrijven en tekenen op het schoolbord. Een andere methode om beelden over te brengen aan de kinderen, waren de wandplaten en de sfeertafels.
Vandaag de dag moet alles digitaal, dus ook het schoolbord . Ik zal eens gaan kijken, wat het ding allemaal ‘kan’. Wordt vervolgd.

Digitaal dossier Peerke Donders

Het onderwijs beschikt meer en meer over digitale schoolborden. Daarnaast wordt het leren steeds individueler en minder klassikaal. Reden voor ons als archief- en museummensen eens te gaan kijken hoe we daar digitaal op kunnen inspelen.

Zoals u allen via de media hebt kunnen zien en horen, is in Tilburg het Peerke Donders Paviljoen geopend. Een geheel nieuw museum op de plaats waar ook het geboortehuisje, een kapel, een kruisweg en een horecagelegenheid is. Een inspirerende, meditatieve plek. Prachtig!

In het paviljoen zijn vier thema's te bezichtigen: 'Gouden Peerkes', hedendaagse weldoeners, een fototentoonstelling van Fraters in het onderwijs in de West, de biografie van Peerke en de zeven werken van Barmhartigheid. Voor de generatie die geboren is ten tijde van het Rijke Roomse Leven allemaal herkenbaar en prachtig. Maar hoe verkopen we dit aan de jeugd? Weten zij nog wat een pater is? Kennen zij de werken van Barmhartigheid?

Toch willen we dat 'de jeugd hiervan kennis neemt'. En dan komt mijn educatieve taak: ik moet die leerlingen het verhaal vertellen. Van Peerke, van de tijd van de kerken, van de missiewerken en de voormalige kolonie in Suriname. En dat we bezig zijn om Peerke heilig te verklaren. En dat daarvoor een wonder moet geschieden.....Een wonder...zouden de leerlingen dat geloven?

Om in te spelen op de in de eerste alinea genoemde ontwikkeling, ben ik bezig met de opbouw van een digitaal dossier. Drie hoofdstukken en een 'tagcloud' (Ja, ja, voor de generatie Rijke Roomse Leven is dit wellicht onbegrijpbaar jargon). Enfin, de docenten en de leerlingen kunnen naar believen door het blog heen zappen. Het dossier is nog niet compleet, maar langzaam aan voegen we nieuwe bronnen toe. Eens kijken hoe dit ontvangen gaat worden.

Digitale revolutie in de basisschool

Zoals we op dit filmpje van Brabants Dagblad (11 april 2009) zien, is het groot nieuws dat het klassieke krijtbord vervangen gaat worden door een digitaal bord. We hebben het hier over het basisonderwijs weliswaar. Ik heb het idee dat de VO's en HBO's al langer gebruik maken van deze faciliteiten. Het basisonderwijs was zo ver nog niet; in vele scholen waar ik kom, staan nog twee oudbakken apparaten achter in de klas. Om de beurt mogen de leerlingen dan op de computer, zelfs pas als ze klaar zijn met rekenen of taal. Hieruit mag duidelijk zijn dat het digitale onderwijs in de basischool nog lang zover niet is, als wij educatoren soms denken.

Maar het digitaal schoolbord biedt perspectief. Vaak blijkt het moeilijk of lastig om die groepen kinderen in je archief te ontvangen. Met het digitale schoolbord kun je alsnog je website onder de aandacht brengen. Ook tools zoals 'onze' Agent 0013 en de Tilburgse Tijdmachine kunnen in de klas bekeken en doorlopen worden. Ze hoeven er niet voor naar het archief te komen. 'Dat is makkelijk', hoor ik de leerkrachten al zeggen. Geen gedoe met vervoer, geen schreeuwende kinderen die ze in bedwang moeten houden op een ander.

Mijn bedenking bij de digitale revolutie is echter wel de aanschouwelijkheid van het onderwijs. Authenticiteit, echtheid en historische sensatie worden niet bereikt via de digitale snelweg. De setting van het klaslokaal, de uitleg van de eigen docent en het niet kunnen aanraken zijn wat mij betreft minpunten. Een ander 'gevaar' is dat de scholen hun budgetten voor kunst en cultuur mede gaan inzetten voor de aanschaf van deze dure leerinstrumenten.....

Het digitaal schoolbord is enorm handig voor zowel de scholen als voor ons als instellingen. Maar laten we als bewaarders van ons cultureel erfgoed de authenticiteit bewaken. Daar kan namelijk geen digitale ervaring tegenop!!