Afsluitende bijeenkomst van de Charterbank Oisterwijk



Vrijwilligers van de Charterbank Oisterwijk

Ter gelegenheid van het jubileumjaar Oisterwijk 800 hebben 21 enthousiaste vrijwilligers zich het hele jaar 2012 ingezet om de oudste geschreven bronnen van de gemeente Oisterwijk toegankelijk te maken voor een breed publiek. Het gaat om de charters van de drie kernen Oisterwijk, Moergestel en Heukelom.

Op zaterdag 16 februari werd dit project feestelijk afgesloten met een bijeenkomst in het oude Raadhuis te Oisterwijk waarbij de vrijwilligers extra in het zonnetje werden gezet door de burgemeester van Oisterwijk.

Om 14.00 begon de bijeenkomst met een welkomstwoord van burgemeester Hans Janssen. Daarna werden de resultaten van het project gepresenteerd door de projectleider. Vervolgens hield prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld een boeiende lezing over het gebruik van charters in de Middeleeuwen. De vrijwilligers werden door de burgemeester nog bedankt met een 'Oisterwijk800-pakketje', bestaande uit  een fles speciaal gebrouwen bier met bijpassend glas. Na het officiele gedeelte was er nog een borrel. De bijeenkomst werd afgesloten met een stadswandeling door het historische centrum van Oisterwijk.

De charters van Oisterwijk staan gescand en voorzien van beschrijving en transcriptie in de Charterbank.
Foto's van de bijeenkomst zijn hier te zien.

Geschiedenis van Oisterwijk vastgelegd

Vrijdag 23 november vond de presentatie plaats van het nieuwe boek over de geschiedenis van Oisterwijk getiteld: Oisterwijk, een geschiedenis van meer dan 800 jaar. Als locatie was gekozen voor het oude Raadhuis op de Lind. Een mooie historische plek om een dergelijke geschiedkundig werk aan het volk te tonen. Een select gezelschap was aanwezig en hoorde voorzitter Irene Maris-Kroon van stichting Het Kwartier van Oisterwijk de middag aan elkaar praten.

Een van de schrijvers, Jan Franken (uit Berkel-Enschot), sprak over de tot standkoming van het boek, dat hij samen met Wim de Bakker en Ad van den Oord schreef. Jan Franken nam de oude geschiedenis (1212-1794) voor zijn rekening terwijl Ad van den Oord de moderne tijd (1794-2012) beschreef. Franken vertelde beeldend over de strijd die het maken van een dergelijk boek steeds weer is.

Het eerste exemplaar van dit omvangrijke boek ging naar burgemeester Hans Janssen. Het jubeljaar voor Oisterwijk kreeg zo weer een parel van formaat aan de ketting geregen. Bestuurslid Kees van Dongen van de stichting Oisterwijk 800, die het hele herdenkingsjaarjaar 2012 de activiteiten coördineert, sprak zijn waardering uit voor deze formidabele prestatie.

Het boek telt 400 pagina's en daarbij wordt ook nog een CD geleverd waarop een keur aan aanvullende bronnen staat. De integrale tekst van het boek in pdf staat er ook op. Dat vergemakkelijkt het zoeken aanmerkelijk en maakt een register overbodig. Het boek heeft een uitgebreid notenapparaat en lijst met bronvermelding van de illustraties. Op het omslag ontbreekt de foto van de oude linde niet.

Regionaal Archief Tilburg heeft dit boek vanzelfsprekend aangeschaft en toegevoegd aan de bibliotheek. Het zal binnenkort in de studiezaal te raadplegen zijn.

De archieven van Oisterwijk in de picture

Een archief saai? Of is het een begin van verhalen?

Regionaal Archief Tilburg besteedt in 2012 aandacht aan het feit dat de gemeente Oisterwijk 800 jaar stadsrechten heeft. De archieven van Oisterwijk worden bewaard in het gebouw aan Kazernehof 75 in Tilburg. Bezoekers van het archief kunnen in de hal kleine presentaties bekijken van bijzonder archiefmateriaal uit Oisterwijk, Moergestel en Heukelom.

'Aan den burgemeester der Gemeente Oosterwijk'

Verloting van een sprei
De gemeente Oisterwijk heeft haar archieven altijd goed bewaard en is er zorgvuldig mee om gegaan. Daardoor is er nog erg veel en is alles vrij volledig. Bij een gemeentearchief wordt vaak gedacht aan saaie notulen en droge rapporten. Dat het ook anders kan, is te zien in de getoonde selectie die iedere zes weken wordt gewisseld. Veel archiefstukken blijken bij bestudering het begin te zijn van een verhaal. Kijk je verder dan de inventarislijsten en zoek je op een diep niveau, dan vind je bijzondere meldingen die de fantasie prikkelen. Zo is te zien dat een mevrouw Reeringh in 1869 toestemming vraagt om een zelfgemaakt sprei te verloten. De opbrengst wil ze gebruiken voor het ondersteunen van haar moeder. Hierachter schuilt vermoedelijk een verhaal van armoede. De gemeente bekijkt haar aanvraag en besluit dat het hier niet om een 'zuivere liefdadigheid' gaat. De dochter zal namelijk mee profiteren van de opbrengst en dus wordt de aanvraag afgewezen! In een ander archiefstuk, één uit 1920, vraagt iemand een jachtvergunning aan in Oisterwijk. Uit de stukken blijkt echter dat deze persoon eerder een jachtopziener heeft dood geschoten! De aanvraag wordt dus niet geaccepteerd. Welk spannend verhaal ligt hierachter?

'Bedronken inwoners' veroorzaakten overlast

Bezoekers worden van harte uitgenodigd de presentaties te bekijken tijdens de openingsdagen van het archief. Bij de presentaties hoort een beschrijving, waarin de getoonde archiefstukken worden beschreven. 
De presentaties wisselen iedere zes weken. In de agenda op de website wordt vermeld welke stukken getoond worden.

Regionaal Archief Tilburg
Kazernehof 75
5017 EV Tilburg
Open: dinsdag en vrijdag van 9.30 to 17.00 uur, eerste zaterdag van de maand van 9.30 tot 16.00 uur

Deelnemers Charterbank Oisterwijk gezocht

Regionaal Archief Tilburg beheert met trots een verzameling Oisterwijkse charters van de Middeleeuwen tot de achttiende eeuw. Bijzonder materiaal! Charters spreken tot de verbeelding door het mooie handschrift, het zegel en het broze perkament. Deze documenten zijn echter vrij onbekend bij het publiek en bij onderzoekers. Tijd om dat te veranderen en ze onder de aandacht te brengen.

Wat zijn charters?
Charters werden van de Middeleeuwen tot in de achttiende eeuw gebruikt om officiële berichten mee te verkondigen. Het zijn handgeschreven documenten, op perkament, vaak met een zegel van rode of groene was eraan vastgemaakt. In een charter staat bijvoorbeeld dat de vorst een bepaald privilege verleent, of dat een stuk grond aan de armen gegeven wordt.


Het Charter-project
In januari 2012 start Regionaal Archief Tilburg met een onderzoeksproject rondom om een verzameling charters uit de huidige gemeente Oisterwijk. Eerder rondde Regionaal Archief Tilburg al de charterbank van Geertruidenberg en Raamsdonk af. Onderzoekers die zich als vrijwilliger hadden gemeld ‘vertaalden’ de teksten van 189 charters. Door de oude schrijfwijze zijn veel charters moeilijk te lezen. De bedoeling is dat elke charter getranscribeerd wordt: omgezet van oud schrift naar hedendaags schrift. Na invoer in een databank zijn de teksten voor iedereen te lezen. Op deze manier komt voorheen ontoegankelijk en onbekend bronnenmateriaal beschikbaar voor een veel groter publiek en kan er ook een stuk -tot nu toe- onbekende lokale geschiedenis ontsloten worden. De charterbank sluit hiermee naadloos aan bij de filosofie van Regionaal Archief Tilburg: het ontsluiten en gebruiken van digitale bronnen door bezoekers.

Charterbank van Oisterwijk
In totaal gaat het om 226 charters uit Oisterwijk, Moergestel en Heukelom. Daar zitten ook hele speciale bij! Kleine en grote, sommige niet meer dan een driehoekig stukje perkament, anderen geheel volgeschreven met vele zegels eraan. De inhoud varieert van akten van mandement, testamenten, beloften van betaling van een jaarlijkse rente, overdrachtsakten en akten van de raad en leenhof van Brabant.
Regionaal Archief Tilburg heeft alle charters van Oisterwijk geïnventariseerd, gerestaureerd, geconserveerd en gedigitaliseerd. Nu nog de vrijwilligers vinden die de teksten transcriberen! Bent u geïnteresseerd in de geschiedenis van Oisterwijk en vindt u het leuk om te puzzelen met oud schrift, meldt u zich dan aan als vrijwilliger voor de Charterbank van Oisterwijk. Dat kan via info@regionaalarchieftilburg.nl ter attentie van Astrid de Beer. Het werk voor de Charterbank van Oisterwijk gaat op zaterdag 14 januari 2012 van start en duurt tot eind 2012.

Op deze manier draagt Regionaal Archief Tilburg, als bewaarplaats van het papieren en perkamenten erfgoed van Oisterwijk, een steentje bij aan het bijzondere jubileum van 800 jaar stadsrechten in Oisterwijk.

Extra informatie
Aanmelden tot uiterlijk 31 december 2011 via info@regionaalarchieftilburg.nl
Start project: 14 januari 2011 in Regionaal Archief Tilburg
Projectleiding: Astrid de Beer
Einde project: najaar 2012
Meer informatie