Bels Lijntje en Koninklijke Verenigde Leder door leerlingen Odulphuslyceum Tilburg

De tijd van profielwerkstukken is blijkbaar aangebroken want deze week ontvingen we enkele mails van leerlingen van het Odulphuslyceum en Theresialyceum in Tilburg. Keurige aanvragen met een vriendelijk verzoek om toelichting op het archief. En of ze een afspraak mochten maken om langs te komen? Het Bels Lijntje en de Leerfabriek in Oisterwijk waren de vragen van vandaag. Odulphusleerlingen Thomas Dievelaar en Laura van Kruijl onderzoeken het Bels Lijntje en Sophie van Abeelen en Joerie Etienne de Koninklijke Verenigde Leder. Zelf nieuwsgierig geworden naar de onderwerpen, even een korte blik in onze archieven. Gelukkig is er van beide genoeg materiaal te vinden. Een korte beschrijving volgt hierbij:

Het Bels Lijntje

Op 1 oktober 1867 werd de spoorlijn Turnhout-Tilburg in gebruik genomen. Bels Lijntje werd de naam omdat zowel de aanleg als de exploitatie gebeurde door de Belgische Maatschappij “Grand Central Belge”. De lijn liep vanuit Turnhout via Weelde-Merksplas, Baarle-Nassau, Alphen en Riel naar Tilburg. In totaal waren er vier stations op de lijn: Weelde-Merksplas, Baarle-dorp, Alphen en Riel. In 1906 kwam daar een groot grensstation bij. Aanvankelijk reden er twee of drie personentreinen per dag, maar voor het goederenvervoer was de lijn belangrijker. Door de komst van een tramlijn tussen Turnhout en Tilburg, concurrentie van de lijn Antwerpen-Rotterdam over de Moerdijkbrug (1872), opkomst van bus en vrachtwagen ging de exploitatie langzaam maar zeker bergaf. Het grote grensstation werd een mislukking door onder meer de Eerste Wereldoorlog (1914-1918), de latere economische crisis en de niet tijdige aanpassing van de kopstations van Tilburg en Turnhout. Tussen1940 en1950 werd het grensstation in gedeelten gesloopt. De spoorlijn Tilburg-Turnhout werd zo een lokale lijn. Met het goederenvervoer ging het in de jaren dertig eveneens bergafwaarts. Na de Tweede Wereldoorlog ging het niet veel beter. Het station Baarle-Nassau-grens werd in 1959 gesloopt. Het goederenvervoer bleef verder teruglopen. De stations in Alphen en in Riel werden respectievelijk in 1968 en in 1966 gesloten. Op 1 juni 1973 reden de laatste goederentreinen.

Koninklijke Verenigde Leder

In 1916 werd de Lederfabriek Oisterwijk opgericht door O,J, van der Aa. Vier jaar later in 1920 werd de Lederfabriek Oisterwijk overgenomen door het concern van de familie Adler & Oppenheimer, die lederfabrieken exploiteerden in diverse Europese landen. Het bedrijf was gespecialiseerd in vervaardiging van kalfsleer, na de oorlog is het productieproces omgebouwd naar de fabricage van rundleer. In 1932 ontving de Lederfabriek het predikaat Koninklijk. Hagemeyer N.V. nam het bedrijf in 1966 over, in december 1970 gevolgd door de overname van de aandelen van de Koninklijke Chroomlederfabriek De Amstel in Waalwijk. Door samenvoeging van beide bedrijven is in 1974 de Koninklijke Verenigde Leder ontstaan. In februari 2002 is een deel van het bedrijfsarchief in beheer overgedragen aan het Regionaal Archief Tilburg. De bestanddelen zijn vooral van financiële en personele aard.

Aan de leerlingen uiteraard de taak om zelf te gaan graven. Aan de hand van hoofd- en deelvragen zal dat zeker moeten gaan lukken. De leerlingen waren in elk geval enthousiast: ´We hadden niet gedacht dat je hier zoveel informatie kon vinden. We komen volgende week weer terug.´