Merovingische grafvelden en nederzettingen rond Tilburg

Merovingische beugelfibula met
vogelkoppen

Van 2 tot 5 juli werd er in het Leidse Rijksmuseum van Oudheden (RMO) het tweede –internationale- Dorestadcongres gehouden, The early-medieval Netherlands in an international framework. Het congres werd georganiseerd naar aanleiding van de tentoonstelling Gouden Middeleeuwen, ook te zien in het RMO, over de Nederlanden gedurende de Merovingische tijd. Uit deze periode (400-700 nChr.) zijn vrijwel geen geschreven bronnen beschikbaar. Voor informatie zijn wetenschappers afhankelijk van archeologische opgravingen. De opzet van het congres met veel korte presentatie gaf ruimte om verschillende invalshoeken te benaderen.

Voor een verbreding van kennis is het goed om bij aanverwante disciplines – zoals archeologie- te kijken en contacten te leggen. Ook archeologie houdt zich bezig met digitale duurzaamheid en de ontwikkeling van een e-depot, net als het archiefwezen. In het kader van het faciliteren en bevorderen van cultuurhistorisch onderzoek is het interessant om niet alleen geschiedenisstudenten aan te trekken, maar ook studenten uit andere disciplines. Archiefonderzoek hoeft namelijk niet alleen maar historisch te zijn, maar kan zich bewegen op een kruispunt van verschillende disciplines.

Het congres gaf een ander beeld van de periode die gewoonlijk wordt aangeduid als de ‘donkere middeleeuwen’, een tijd waarin de Romeinse beschaving helemaal verdwenen zou zijn en de bevolking onderdompelde in een periode van onwetendheid, armoede en onkunde. Het tegendeel was waar: juist de Merovingische periode was een tijd van bloei, rust en welvaart. Mensen waren gezonder en leefden langer dan in de periode daarvoor en daarna. Men was in staat om operaties uit te voeren en over grote afstanden zijn dezelfde soort kostbaarheden gevonden (munten, fibulae, kralen, juwelen, glas etc.) wat wijst op een bloeiende handel tussen verschillende gebieden. De inwerkingtreding van het Verdrag van Malta heeft een schat aan nieuwe informatie opgeleverd.

Detail kaart Merovingisch Nederland. (Annemarieke
Willemsen, 'Gouden middeleeuwen' p. 198)

In Brabant - ook in de omgeving van Tilburg- zijn Merovingische grafvelden en nederzettingen geweest: in Berkel-Enschot, Gilze, Goirle, Alphen-Kerkakkers en Alphen-Molenbaan. Dat levert een interessant en aanvullend beeld op van onze regionale geschiedenis.

Op de tentoonstelling is ook de in Oegstgeest gevonden Merovingenschaal te bewonderen.