Als student Film- en Televisiewetenschap aan de Universiteit Utrecht doe ik voor mijn masterthesis onderzoek naar de bioscoopcultuur van Tilburg. De periode die hierbij centraal staat is 1899 (de eerste reizende bioscoop doet Tilburg aan) tot 1929 (de bioscopen sluiten door het bioscoopconflict tussen de Bioscoopbond en de Zuidelijke Nakeuring). Dit is niet de eerste keer dat ik onderzoek doe naar de bioscoopcultuur: twee jaar geleden heb ik dit gedaan met de stad Oss als middelpunt.
Gekozen is voor deze periode in de Tilburgse geschiedenis, omdat de bioscoop nog in haar kinderschoenen stond en het interessant is te onderzoeken hoe zij als amusement geaccepteerd werd in de zeer katholieke stad. Film was daarnaast in deze periode nog "stom": de geluidsfilm deed in Tilburg haar intrede eind 1929 in de Stadsschouwburg van Van der Waarden. Daarvoor werd film duidelijk gemaakt door explicateurs als Devenijns en begeleidt door orkestmuziek.
De nadruk in het onderzoek zal vooral liggen op de bemoeienis van de Geestelijke Overheid met de bioscoopcultuur en de reactie van de arbeiders-of volksklasse op deze bemoeienis. Waar de katholieke bestuurders bioscoop als onzedelijk zagen, was het voor de arbeiders een betaalbaar avondje uit: filmvoorstellingen konden in deze periode wel drie uur duren en er werd soms afgesloten met een dansavond. De bronnen die ik raadpleeg zijn de Nieuwe Tilburgsche Courant en de Tilburgsche Courant, welke via het intrnet beschikbaar gesteld zijn. Daarnaast duik ik het archief van het RAT in voor blauwdrukken van bioscooppanden, gemeenteraadsvergaderingen over de bioscopen, vergunningen die verstrekt zijn aan de exploiteurs en vergaderingen van de Tilburgse bioscoopcommissie plus de Zuidelijke Nakeuring. Ook heb ik al heel wat mooie foto's uit de periode gevonden waarop de bioscopen en haar bezoekers staan. Doormiddel van secundaire literatuur als boeken over de Tilburgse identiteit, probeer ik het gehele verhaal wat meer body te geven.Samantha van Kolck.
Bijgevoegde foto is een poster van de Amerikaanse film OM HET KIND, welke om haar moordscenes door het katholieke publiek geweerd werd in 1928. Echter, in het "Luxor-Theater" te Tilburg draaide zij wel en werd zij gezien als een "succesfilm". (NTC, 09-08-1928)
3 opmerkingen:
Wat leuk, onderzoek naar de bioscoopcultuur. De Zuidelijke Nakeuring, wat was dat precies?
Heel leuk!
De Zuidelijke Nakeuring was (kortweg) een samenwerking tussen 24 Brabantse en Limburgse gemeenten. Zij vonden de filmkeuring die de Bioscoopwet (1928) met zich meebracht niet voldoende voor hun katholieke gemeenten: zij waren heel bang dat er films door deze landelijke keuring heen kwamen die men onzedelijk voor het Zuiden achtte. In deze landelijke keuringscommissie zaten namelijk leden vanuit alle levensbeschouwingen en niet alleen katholieken. Zo onstond er een eigen, plaatselelijke katholieke nakeuring van film bovenop de landelijke keuring. Deze was echter enkel voor films die goedgeacht werden voor personen boven de achttien jaar.
In 1929 ontstond door een onenigheid tussen de Bioscoopbond (voorstander van enkel een landelijke en geen plaatselijke keuring) en de Zuidelijke Nakeuring het bioscoopconflict waardoor de bioscopen in Brabantse en Limburgse gemeenten sloten.
Een lang en ingewikkeld verhaal dus!
Groeten,
Samantha
Interessant! Ben héél benieuwd hoe de regels van die Zuidelijke Nakeuring eruitzagen. Zit dat ook ergens in het archief?
Ongelofelijk dat bioscopen sluiten (zo drastisch) door zo´n keuringsconflict. Wat zal er veel oproer zijn geweest onder bioscoopbezoekers.
Een reactie posten