Studenten doen onderzoek naar muurkranten en actiecultuur in Tilburg

muurkrant nr. 39 (1979)

De komende maanden gaan zes vierdejaarsstudenten van de lerarenopleiding geschiedenis van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) zich bezighouden met het onderwerp Muurkranten en Actiecultuur in Tilburg, 1978-1995.

Als primaire bron wordt de collectie muurkranten gebruikt die sinds kort online te bekijken is. Tussen 1978-1995 verschenen met grote regelmaat zeefdrukaffiches met pakkende koppen en gericht tegen de gevestigde orde op de Tilburgse muren. Deze muurkranten hingen op in het oog springende plaatsen zoals fabriekspoorten, bushaltes, brievenbussen, bij ingangen van openbare gebouwen of in drukke winkelstraten. De groep van de Tilburgse muurkrant bestond uit mensen van divers progressief links pluimage. Zij kenden elkaar van acties, zoals de bijeenkomsten voor El Salvador, Nicaragua, tegen kernenergie, Woensdrecht, de krakersbeweging en de munitietrein. Muurkant en actiecultuur zijn dan ook onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Rondleiding door het depot

De muurkrant opereerde in de sfeer van anonimiteit. Waar de krant gedrukt werd bleef geheim en wie de medewerkers  van de muurkrant waren en wat ze deden, viel ook niet te achterhalen. Deze geheimzinnigheid was nodig vanwege de te verwachten tegenacties van de autoriteiten en andere ‘slachtoffers’ van de muurkrant. Wie contact wilde of geschikte onderwerpen had voor in de muurkrant, kon een briefje schrijven naar postbus 814. Atoombewapening, milieuvervuiling en corrupte politici waren regelmatig terugkerende thema’s net zoals de voortdurende woningnood in combinatie met huisjesmelken.

muurkrant nr. 187 (1986)

Op 9 maart was er bij Regionaal Archief Tilburg een bijeenkomst waarbij de studenten de muurkranten en aanverwante archieven konden bekijken en zich een beeld konden vormen van de actiecultuur in die periode.
Het is de bedoeling dat de resultaten van dit onderzoek een link hebben met de onderwijspraktijk, zoals bijvoorbeeld een lessenserie of educatief materiaal voor het voortgezet onderwijs.

Wordt vervolgd!

Studentenvereniging Sint Leonardus

De eerste jaarstudenten gaan aanstonds aan de studie en staan dan voor de keuze bij welke studentenvereniging aan te sluiten. De oudste studentenvereniging in Tilburg is die van de R.K. leergangen, Sint Leonardusvereniging ook wel Leendert genoemd. Net als de katholieke leergangen is de studentenvereniging opgehouden te bestaan.
De vereniging was van Rooms-katholieke signatuur en werd in 1918 opgericht. De andere studentenvereniging in Tilburg was Sint Olof. Deze bestaat nog steeds.

Frans Siemer met hondje Pépé

Van Theo Schouw kregen we een notulenboek van de Tilburgse studentenvereniging Sint Leonardus vanaf 1938-1941. Met veel humor zijn in 1938-1939 de belevenissen van Leendert vastgelegd. Steevast wordt er in stamkroeg l'Industrie aan de Heuvel "vergaderd". De politieke voorkeur was de R.K. staatspartij (nu CDA). De lezingen hadden een divers karakter, de filosofie van de liefde of vrijmetselarij. Architect Jan Donders hield een lezing over de schilder Goya. Muziek werd er gemaakt, Kees Mandos zong met Joris Bedaux aan de piano. Niet alleen serieuze zaken kwamen aan bod, de notulen spreken ook: En toen schonk men weer bier.

Ook op 11 mei 1940 stonden 'gezellige' plannen op het program. Bijeenkomen werd steeds moeilijker. In het invalsjaar 1940 wordt gekozen bijeen te komen in de kleine zaal van huize Engelina Voskens, dochter van waard Voskens. Het papier werd zelfs schaars om te kunnen notuleren, in juli 1941 eindigt het notulenboek.

Het notulenboek geeft een uniek inkijkje in het Tilburgse studentenleven uit die tijd.

Via oud wethouder Jan Timmermans ontvingen we in januari 2014 uit de nalatenschap van Ton Rooijmans (1938-2013)verschillende documenten van Leendert. Hierin bevindt zich een brief van Frans Siemer, waarin hij vertelt over zijn verkoudheid met een klein zelfportret.

Bont Gezelschap

Hoewel Carnaval al weer een aantal dagen achter de rug is hebben we vandaag toch “bont” gezelschap in de studiezaal.
Het zijn een aantal leden van de studentenvereniging Iktinos, studenten HBO Bouwkunde op Avans Hogeschool.
Dit weekend is het ontgroening en hopelijk veranderd hun status na dit weekend  van aspirant naar volwaardig lid van deze studentenvereniging. Als onderdeel moeten er vragen over de stad beantwoord worden.
En hoe kun je een stad nu beter leren kennen dan via onderzoek in het archief?
We wensen deze studenten een mooi weekend en hopen ze zeker terug te zien om nog meer onderzoek te doen in onze (bouw)archieven.

Nieuwe foto's uit 1943 van het Brabants Studentengilde

Wat in Brabant welig is blijven bloeien in schrale en rijke tijden, is de devotie tot Maria, de Hertogin van het oude land.

Het waren schrale tijden in 1943, midden in de Tweede Wereldoorlog, ook voor studenten. Het studentenleven werd in maart 1943 extra bemoeilijkt doordat iedere student een loyaliteitsverklaring moest ondertekenen. In die verklaring moesten zij beloven dat ze zich zouden 'onthouden van iedere tegen het Duitse Rijk [...] gerichte handeling'. De verklaring werd door de Duitse bezetter op 13 maart 1943 ingevoerd, de studenten hadden tot 10 april de tijd om de verklaring te ondertekenen. Wie niet tekende, mocht geen college meer lopen en liepen de kans ingezet te worden voor de arbeitseinsatz. In Tilburg tekende slechts 2,2 % van alle studenten. Dit leidde ertoe dat de Economische Hogeschool in Tilburg, de voorloper van de huidige universiteit, haar deuren sloot wegens het gebrek aan studenten. Verschillende studenten besloten onder te duiken.

Op het landgoed Moerle aan de Gilzerbaan in Tilburg stond een huisje, waar vier studenten leefden en sliepen. Het was gelegen midden in de bossen en slechts bereikbaar via onverharde zandwegen. Verschillende onderduikers wisten de weg naar Moerle te vinden. De studenten en onderduikers verveelden zich niet. Overdag werd er meegewerkt bij de boeren in de omtrek, wat het voordeel met zich meebracht dat er gegeten kon worden ! Het toevluchtsoord werd snel bekend onder de naam Duikbasis Moerle.

De meeste studenten waren lid van het Brabants Studenten Gilde. Ieder jaar organiseerde het studentengilde een studiekamp in een plaats in Noord-Brabant. Tijdens zo'n zomerkamp werd een Mariakapel gebouwd. Tussen 1933 en 1959 bouwde het gilde 23 kapelletjes (link). In het oorlogsjaar 1943 kwam het Brabants Studenten Gilde in traditiegetrouw weer bijeen, dit keer op het buitengoed Moerle. Voor het ontwerp van de Mariakapel tekende de later bekende Goirlese architect Jos Bedaux. De kapel kreeg de passende de kapel van Maria van de Goede Duik. Het materiaal bestond dit keer uit rondhout en een zadeldakje van pannen. Het gipsen beeld is gemaakt door Frans Siemer. De bouw van de kapel werd afgesloten met een Landdag. Uit handen van Hein van Nunen, kleinzoon van de apotheker op de Heuvel, ontving het Regionaal Archief Tilburg unieke foto’s van die landdag uit 1943 midden in de Tilburgse bossen. De familie Van Nunen was in het bezit van het landgoed.

De kapel bestaat niet meer, maar de foto's en documenten kunnen nu het verhaal voort vertellen.

Wilt u meer lezen over de foto's, lees dan het nieuwe nummer van het tijdschrift  inBrabant link van december 2012 waarin nog meer achtergrondinformatie wordt gegeven.

Onderzoek naar bioscoopcultuur van Tilburg



Als student Film- en Televisiewetenschap aan de Universiteit Utrecht doe ik voor mijn masterthesis onderzoek naar de bioscoopcultuur van Tilburg. De periode die hierbij centraal staat is 1899 (de eerste reizende bioscoop doet Tilburg aan) tot 1929 (de bioscopen sluiten door het bioscoopconflict tussen de Bioscoopbond en de Zuidelijke Nakeuring). Dit is niet de eerste keer dat ik onderzoek doe naar de bioscoopcultuur: twee jaar geleden heb ik dit gedaan met de stad Oss als middelpunt.

Gekozen is voor deze periode in de Tilburgse geschiedenis, omdat de bioscoop nog in haar kinderschoenen stond en het interessant is te onderzoeken hoe zij als amusement geaccepteerd werd in de zeer katholieke stad. Film was daarnaast in deze periode nog "stom": de geluidsfilm deed in Tilburg haar intrede eind 1929 in de Stadsschouwburg van Van der Waarden. Daarvoor werd film duidelijk gemaakt door explicateurs als Devenijns en begeleidt door orkestmuziek.

De nadruk in het onderzoek zal vooral liggen op de bemoeienis van de Geestelijke Overheid met de bioscoopcultuur en de reactie van de arbeiders-of volksklasse op deze bemoeienis. Waar de katholieke bestuurders bioscoop als onzedelijk zagen, was het voor de arbeiders een betaalbaar avondje uit: filmvoorstellingen konden in deze periode wel drie uur duren en er werd soms afgesloten met een dansavond.  De bronnen die ik raadpleeg zijn de Nieuwe Tilburgsche Courant en de Tilburgsche Courant, welke via het intrnet beschikbaar gesteld zijn. Daarnaast duik ik het archief van het RAT in voor blauwdrukken van bioscooppanden, gemeenteraadsvergaderingen over de bioscopen, vergunningen die verstrekt zijn aan de exploiteurs en vergaderingen van de Tilburgse bioscoopcommissie plus de Zuidelijke Nakeuring. Ook heb ik al heel wat mooie foto's uit de periode gevonden waarop de bioscopen en haar bezoekers staan. Doormiddel van secundaire literatuur als boeken over de Tilburgse identiteit, probeer ik het gehele verhaal wat meer body te geven.

Samantha van Kolck.

Bijgevoegde foto is een poster van de Amerikaanse film OM HET KIND, welke om haar moordscenes door het katholieke publiek geweerd werd in 1928. Echter, in het "Luxor-Theater" te Tilburg draaide zij wel en werd zij gezien als een "succesfilm". (NTC, 09-08-1928)

Studenten Fontys Journalistiek onderzoeken moord op Marietje Kessels

Studenten van Fontys Hogescholen Journalistiek zitten momenteel in de studiezaal van Regionaal Archief Tilburg voor een onderzoek naar de moord op Marietje Kessels.