Vormenfabriek Tilburg




Sint Ceciliastraat

Het logo van de Vormenfabriek Tilburg lijkt in ons collectief geheugen geprent, wie kende de fabriek in de Sint Ceciliastraat nu niet ? Waar ooit de fabriek stond, komt een geheel nieuw wijkje met  appartementen (33), kleine en grote eengezinswoningen (125) en mogelijk een medisch centrum en speelterrein.  De gebouwen zijn afgebroken en de grond is al gesaneerd.

De vormenfabriek vestigde zich in 1927 in Tilburg. De eigenaar Cornelis Pieter van Battum (1887-1975) verplaatste zijn bedrijf vanuit Delft naar de Hoevense Kanaaldijk, omdat hier de energieprijzen veel lager waren. Het water werd uit het Wilhelmakanaal gehaald. Het gebouw stond in die tijd bekend als het 'witte gebouw'. Voor die tijd was bierbrouwerij De Kroon in dit gebouw gevestigd. Het idee dat de vormenfabriek zijn productie geheel richtte op het maken van vormen voor chocoladefabrieken is niet geheel waar. In 1928 werd bijvoorbeeld gestart met de productie van petroleumkannen, maar ook knopen voor het Nederlandse leger. De crisisjaren uit de jaren dertig werden met ups en downs overleefd. In juni 1931 brak een brand uit, de schade bleef beperkt.

Hoevense Kanaaldijk

In oktober 1937 werd een nieuw bedrijventerrein betrokken aan de Sint Ceciliastraat. Voorheen had hier een schoenfabriek gezeten. De volgende crisis diende zich al snel aan, de Tweede Wereldoorlog. Veel mannelijke medewerkers moesten deelnemen aan de Arbeitseinsatz. Chocoladevormen werden er tijdens de bezetting weinig vervaardigd, naar petroleumvergassers en legermaterieel was meer vraag.

Hoewel de Vormenfabriek Tilburg een oud Tilburgs bedrijf is, nu op de Gesworenhoekseweg, hadden we weinig foto's van het bedrijf.  Josephus Joannes Wilhelmus Theodorus (Sjef) de Kanter (1916-2005) startte in maart 1932 als leerling-stempelmaker bij het bedrijf. Hij wist goed op te klimmen, vanaf januari 1940 had hij samen met A.W. Hurald de leiding over de stempelmakerij- stamperij en massaproductie en vanaf november 1944 werd hij bedrijfsleider. Hij was het ook die de petroleumvergasser bedacht, waarmee de productie na de oorlog werd opgestart.  Na reeds vanaf eind 1941 als leraar werkzaam te zijn op de R.K. Avondnijverheidsschool, volgde op 1 januari 1947 een benoeming aan de 1e Technische School Tilburg (ambachtsschool) aan de Spoorlaan waar hij in 1981 als directeur van de 1e LTS afscheid nam van het onderwijs.




Sjef de Kanter

   

Uit zijn nalatenschap kwam een fotoboek over het bedrijf te voorschijn, dat een mooi beeld geeft over de geschiedenis. Zijn zoon Frans de Kanter, inmiddels niet meer in Brabant woonachtig,  verblijdde het Archief met de aanwinst. Over de opa, die werkzaam was bij weverij Donders, is deze bijdrage gepubliceerd (link).




   

En voor wie verder wil lezen is dit boek zeer lezenswaardig:

Jeroen Verhoog en Hans Warmerdam, B.V. Vormenfabriek Tilburg 1921-1996. 75 jaar specialist in chocoladevormen. Specialist in chocolate moulds for 75 years (Noordwijk, Van Speijk, 1996) ISBN 90-74640-12-5.