Doodsoorzaken in begraafregisters

In begraafregisters van vóór 1811 worden meestal geen doodsoorzaken vermeld. Als ze al vermeld worden, gaat het meestal om verdrinkingen. Maar er zijn uitzonderingen.

Op 3 augustus 1755 is Jan van den Broek te Hilvarenbeek begraven, hij was van een coorencar doodgevallen (DTB 12 Hilvarenbeek scan 17):

Ook in Hilvarenbeek is Jan van de Zande rond 16 januari 1758 vermoord (DTB 12 Hilvarenbeek scan 20):

 

Op 21 september 1758 is Johannes Jacobus Huijben, adjunct-predikant te Chaam, te Breda overleden aan de kinderpokjes, hij werd op 23 september 1758 aldaar begraven (DTB 6 Chaam scan 48):

Op 1 maart 1756 zijn Johannes Adriaen van Drunen en Zebregt Jan Ravens verdronken te Moergestel, zij zaten beiden in hetzelfde bootje (DTB 9 Moergestel scan 20): 

Soms is de reden van overlijden niet vermeld, terwijl  daar wel aanleiding toe was. Op 2 september 1806 is Anthony het kind van Jacobus Cornelissen, oud 4 jaar, "gestorven of verongelukt". Het gaat waarschijnlijk om verdrinking, maar de exacte doodsoorzaak wordt niet vermeld (DTB 19 Terheijden scan 40):

  

Willem Cornelis Swaans uit Loon op Zand is tijdens het bijwonen van een begrafenis in Udenhout op 12 april 1737 doodgebleven (DTB 5 Udenhout scan 9):

Hij werd op 15 april 1737 in zijn woonplaats begraven (DTB 14 Loon op Zand scan 83):

De afkorting lkna achter zijn naam betekent dat hij een kind of kinderen nalaat.

Embert Smits werd op 4 januari 1738 te Dongen begraven. Hij is verdronken omdat hij vast zat in het rad van de watermolen (DTB 21 Dongen scan 15):

Jan Walraaven overleed op 27 november 1769 te Dongen, omdat hij zich morsdood had gedronken (DTB 27 Dongen scan 41):

Op 6 september 1706 is Adriaan Bogaard te Dongen doodgestoken en op 10 september 1706 begraven (DTB 14 Dongen scan 14):

Op 15 januari 1793 is Michiel van der Wee versteven dood gevonden (doodgevroren) te Dongen (DTB 32 Dongen scan 25):

Op 5 juli 1732 is Adriaen de Bruijn te Dongen begraven, hij is doodgestoken (DTB 20 Dongen scan 21):

Op 30 oktober 1732 is Willem Hendriks van Dun te Dongen begraven, hij is doodgestoken, soo de spraak gaat (d.w.z. volgens geruchten) door de jager van Dongen (DTB 20 Dongen scan 22): 

Leeftijden in begraafboeken

In de meeste begraafboeken worden pas vanaf 1806 leeftijden vermeld. Dat zijn die boeken, welke zijn bijgehouden door de gequalificeerde. In Hooge en Lage Zwaluwe is men echter al in 1766 begonnen met het vermelden van leeftijden, en wel, zo lijkt het, van de ene dag op de andere, met ingang van 27 november 1766 (DTB 7):

De vermelde leeftijden moeten met een korrel zout genomen worden; de ene keer wordt de leeftijd zeer exact vermeld, de andere keer wordt er maar een slag naar geslagen. Zo overleed op 26 mei 1769 Huijbertje Kooijmans, in de leeftijd van, om precies te zijn, 90 jaar, 10 maanden en 26 dagen, de volgende inschrijving betreft Antje Smits, overleden 8 juni 1769, oud in de seventig jaren en op 21 juli 1769 overleed Willem van Bergijk, oud diep in de 60 jaren:



De achternaam Sestig komt vaak voor in Hooge en Lage Zwaluwe. Het is dan ook erg toevallig dat op 15 december 1774 overleed: Jacob Sestig, in de ouderdom van, jawel, sestig jaren:

De oudste overledene is Jan Moleschot, die in de ouderdom van 100 jaar op 26 juli 1775 overleed:

Sinds januari 1777 worden niet alleen de overlijdens- en begraafdatum en leeftijd vermeld, maar ook een specificatie van de kosten van de begrafenis, bestaande uit het luiden van de klok, kosten van de baar, kosten voor het zinken (van de kist, d.w.z. het neerlaten van de kist)  en soms de huurkosten van het graf. Ook wordt aangegeven of de overledene op het kerkhof of in de kerk wordt begraven. De eeerstingeschrevene is Adriaan de Graaf die op 7 januari 1777 overleed en van de armen wordt begraven:

 

Op 10 april 1777 overleed Neeltje van de Burcht en zij werd op het kerkhof begraven, op 12 mei 1777 overleed Bastiaantje Pieters, zij werd in de kerk begraven. Voor het ligten der zerk wordt een bedrag in rekening gebracht. Zij zal in het graf van haar man bijgezet zijn: 

Het begraafboek van Hilvarenbeek vertelt

Op 4 oktober 1805 werd een ordonnantie eener belasting op het regt van successie, alomme in het Bataafsch Gemeenebest in te vorderen, afgekondigd.
Deze ordonnantie is als voorloper van de burgerlijke stand te beschouwen, voor wat betreft de registratie van overledenen.
Artikel 24 van deze ordonnantie bepaalde o.a.:
Alle lijkbezorgers, ofte die in eenig Sterfhuis het toezigt over de begrafenis hebben, zullen aan het plaatselijk bestuur, waaronder het sterfhuis behoort, ofte aan den geenen die door hetzelve bestuur daartoe zal zijn aangewezen, alvorens het lijk begraven worde, opgeven den naam, ouderdom en preciselijk aangewezen woonplaats van den overledene, mitsgaders, of dezelve gehuwd dan ongehuwd, met of zonder kinderen of verdere descendenten, uit een of meerdere huwelijken nagelaten, overleden zij. De volledige gedrukte ordonnantie is aanwezig in toegang 2100: Dorpsbestuur van Alphen, inv. nr. 28.

De ambtenaar die verantwoordelijk was voor de registratie werd gequalificeerde genoemd. Van een aantal gemeenten in het werkgebied van Regionaal Archief Tilburg zijn deze overlijdensregistraties bewaard gebleven, waaronder die van Hilvarenbeek (DTB 24).








Hierna volgen enige voorbeelden van inschrijvingen uit dat DTB, waarbij zal blijken, dat soms de gegevens die vermeld worden, uitgebreider zijn dan die in de latere registers van overlijden bij de burgerlijke stand.



Op 14 april 1806 is overleden het kind van Bart Baaijens met name Anna Maria geboren te Lage Mierde, oud eenen dag:

Op 15 augustus 1806 overleed: Petronella van Rooij, huisvrouw van Coenraad van Diessen, nalatende 3 voorkinderen (d.w.z. kinderen uit een eerder huwelijk)

Op 20 december 1806 overleed: Huibert de Brouwer, nalatende van zijn eerste huwelijk een kind, van zijn tweede een kind, bij zijn derde vier kinderen (zo uitgebreid is de burgerlijke stand niet):

Op 17 november 1807 overleed: Pieter van Gils zone Jan oud 3 minuten!!:

Op 22 december 1807 is overleden: Hendrikus Hend. de Brouwer, oud circa veertien dagen en (jawel!) ongehuwd:

Op 5 juli 1810 overleed Maria Cornelis Dommelen, oud twee minuten: