Tilburg op de Kaart, een virtuele tocht door de tijd

Tilburg is een jonge stad, met een oude geschiedenis. De ontwikkeling van kleine dorpskernen naar een volwassen stad heeft zich de afgelopen 150 jaar afgespeeld. Dat dit alles zo kort geleden gebeurde, maakt de geschiedenis van de stad haast tastbaar. Op 12 mei 2012 lanceert Regionaal Archief Tilburg een website waarop die tastbaarheid nog eens versterkt wordt: Tilburg op de Kaart.

Tilburg op de Kaart haalt gegevens van het hedendaagse Tilburg uit Google Maps en Google Streetview. Die gegevens worden gekoppeld aan de lijst van Rijksmonumenten en aan databanken van het archief zoals BeeldOnline met historische foto´s en de TilburgWiki met historische informatie. Er is bijvoorbeeld van elke straat een beschrijving uit de TilburgWiki op te roepen.
Verbindende factor zijn de plattegronden van Tilburg, daterend van 1760 tot nu. De oudst bekende kaart is de Kaart van Zijnen uit 1760. De nieuwste kaart is die van Google. In Tilburg op de Kaart is het mogelijk een oude kaart ‘over’ een moderne te leggen. Daarbij is het mogelijk over punten in de stad informatie op te vragen uit de TilburgWiki, oude foto´s erbij te zoeken in BeeldOnline en de hedendaagse plek via Streetview te bekijken. ‘Live plukken en presenteren’, zo kun je het zien.


In Tilburg op de Kaart zijn de plattegronden en oude kaarten transparant over elkaar heen te leggen. Geo-refereren is daarbij van groot belang, zodat geografische punten op elke kaart op dezelfde plek en op dezelfde schaal gepresenteerd worden. Het was spannend of de oude kaarten juist getekend waren. Dat bleek behoorlijk nauwkeurig het geval. De structuur van de stad uit 1760 past daardoor goed over het huidige stratenplan. De gebruiker kiest zelf welke kaarten te zien zijn, transparant of niet. Als een soort reis door de tijd is de ontwikkeling van de stad te volgen. Verrassend daarbij is de extra informatie die vanuit de TilburgWiki, BeeldOnline en de lijst van Rijksmonumenten is op te vragen.

Het archief plukt nu de vruchten van vijftien jaar investeren in digitaliseren. De software van Erfgoed op de Kaart is niet nieuw, andere steden gebruiken deze al. De koppeling van verschillende databanken binnen Tilburg op de Kaart is wel uniek in Nederland. De filosofie van het archief is: informatie plaatsen op één plek en van daaruit gekoppeld gebruiken door andere applicaties. En ook: de inhoud van onze databases delen, laten gebruiken, doorsturen naar anderen. Het delen vanuit Tilburg op de Kaart kan eenvoudig via sociale media. Naast de webversie komen ook een mobiele en een Layarversie beschikbaar.

Tilburg op de Kaart
Presentaties op zaterdag 12 mei van 12.00, 13.00, 14.00 en 15.00 uur
Korte wandeling in het centrum van 12.30, 13.30 en 14.30 uur vanuit het archief

www.tilburgopdekaart.nl

Hans van Dijk leest het Tilburgse landschap

Het decembernummer van het tijdschrift Tilburg is van de pers gerold met een prachtig artikel over de Kaart van Zijnen. De auteur Hans van Dijk leert ons aan de hand van de kaart uit 1760 het oude landschap te lezen en zo de hedendaagse stad Tilburg te 'verklaren'. Van Dijk is verbonden aan Fontys-Bilan en onderzoekt de geschiedenis en de ruimtelijke ontwikkeling van Tilburg. Tijdens het symposium over de Kaart van Zijnen (in juni 2011) hield hij al een boeiend verhaal waarin hij verbanden uitlegde tussen het stratenplan van Tilburg en de Kaart van Zijnen. In het artikel 'Lezen met Zijnen' gaat hij hierop door.

Van Dijk benadrukt dat de Kaart van Zijnen zo bijzonder is omdat het het prestedelijke landschap laat zien. Vlak nadat Zijnen de kaart in 1760 voltooide, begon Tilburg aan een groeispurt als gevolg van de textielindustrie. Steden als Den Bosch en Breda kunnen niet teruggrijpen op een beeld dat hun stedelijke ontwikkeling 'verklaardt' door weer te geven hoe het oorspronkelijke landschap eruit zag. Doordat Tilburg de Kaart van Zijnen heeft is het wel mogelijk 'het landschap te lezen', wat deze kaart bijzonder waardevol maakt.

Met verschillende voorbeelden laat Van Dijk zien dat het huidige stratenplan is terug te herleiden tot de natuurlijke omstandigheden van het landschap in en vóór de 18e eeuw. Het gebied rond De Moerenburg is een goed voorbeeld. Diederik Zijnen laat met grote precisie zien waar de waterloopjes, sloten, paden en dergelijke liepen. Door die in te tekenen is een deel van het huidige wegenpatroon in dat gebied te verklaren. Door illustraties naast elkaar te leggen van de Kaart van Zijnen, luchtfoto´s, digitale hoogtekaarten en ingetekende kaarten maakt Van Dijk duidelijk hoe het prestedelijke Tilburg te 'lezen' is. Conclusies daaruit gelden voor de huidige stad, maar ook voor veel oudere tijden, ver vóór Diederik Zijnen. Hiermee heeft Tilburg een uniek document in handen.

Repro van Kaart van Zijnen is nu mogelijk

Tijdens de Dag van Zijnen was er al veel vraag naar: een reproductie van de Kaart van Zijnen. Twee gelukkigen hebben een reproductie van circa 70 bij 100 centimeter gekregen, de winnaars van de wedstrijd Zoeken in Zijnen. Nu is het mogelijk via de website ook een print van de kaart te bestellen.

Het werkt eenvoudig. In de kaartenviewer klik je onderaan op het winkelwagentje. Daarna selecteer je op welk formaat je de repro wilt bestellen. De mogelijkheden zijn zeer divers, zoals een hoge resolutie download, een print van A3 (29,7 x 42 cm) tot A0 (84 x 118cm), op canvas, fotopapier of speciaal Hahnemühle papier.
De print wordt opgestuurd en zonder lijst geleverd.

Heb je de Kaart van Zijnen hangen? Stuur even een twitpic met #kaartvanzijnen of laat ons op een andere manier weten hoe mooi de kaart hangt. We zijn benieuwd!

Het succes van de Kaart van Zijnen

De Dag van Zijnen is enorm geslaagd. We telden 500 bezoekers die verwachtingsvol het archief binnenkwamen en zeer tevreden het gebouw verlieten, heel vaak met het boek over de Kaart van Zijnen onder de arm. De reacties waren soms overweldigend te noemen: 'Dit is de Nachtwacht van Tilburg', 'Ik kan er naar blíjven kijken', 'Wat jammer dat jullie hem weer oprollen, wat zal dat emotioneel moeilijk voor jullie zijn', 'Dit is een topstuk van de stad', 'Wat ben ik blij dat ik dit gezien heb'.

Via een bezoekersenquete is de waardering gemeten. 116 mensen vonden het evenement 'geweldig', 46 'goed' en 1 persoon vulde in 'neutraal'. Sommige bezoekers konden het niet nalaten er nog extra bij te schrijven dat het super was of indrukwekkend.

Sander Gijsbers was dolblij met de prijs die hij won voor de wedstrijd Zoeken in Zijnen. Gerrit van Heeswijk uit Goirle heeft zijn prijs ondertussen opgehaald. De reproductie van 70 bij 100 cm hangt dus te prijken in twee huiskamers. We zijn nog bezig met het mogelijk maken van het bestellen van reproducties.

In de educatieruimte verliep de demonstratie van de digitale kaart vol enthousiasme, mensen gingen met elkaar in discussie en weetjes over bijzondere plaatsnamen bleven de hele dag door komen (hadden we ze allemaal maar genoteerd!). De film van Anne Neijnens werd de hele dag door goed bekeken (de filmmaakster was zelf ook een tijd aanwezig) en bij de tentoonstelling werd lang en geïnteresseerd stil gestaan.

Op vrijdag 17 juni was het symposium van CAST en Stadsmuseum Tilburg. Een volle zaal tijdens de lezingen van Hans van Dijk (historicus)  en Wouter Veldhuis (MUST stedenbouw) en vijf rijen dik voor het origineel van de kaart. Ook een groot succes!

De digitale kaart heeft ondertussen in ruim drie weken meer dan 2.100 bezoekers gehad, die gemiddeld 6 minuten aan het zoeken waren. Ook dat is een succes te noemen. De plannen om de kaartenviewer uit te breiden met modernere kaarten krijgt steeds vastere vormen.

Tijdens en na de Dag van Zijnen is er veel geschreven, gepubliceerd, getwitterd, geblogd en gefilmd. Hieronder geven we een selectie. Deze tweet van Saskia Kafoe-Geerts vinden we heel leuk.

Alle tweets op een rijtje.

Radio Magnifique maakte opnames met Marius Janssen, archiefinspecteur van de gemeente Tilburg.  Ook deden ze verslag van de kaartenviewer.

Ingmar Koch blogde erover.
Luud de Brouwer maakte een mooie sfeerimpressie.
Brabants Dagblad schreef erover en plaatste een leuk filmpje.
Omroep Brabant besteedde er aandacht aan.

Frans Kense schreef over de Dag van Zijnen op het Geheugen van Tilburg.
Luud ploos de naam Bommelskonte uit.

Nog niet genoeg? Laat je dan overweldigen wat er via Google zoal te vinden is op Kaart van Zijnen.

En de kaart zelf? Die is na het hele evenement weer opgeborgen, opgerold in het depot, om er 'nooit' meer uit te komen.

Afdeling DIV uit Goirle op bezoek

Op donderdag 17 juni 2011 kreeg Regionaal Archief Tilburg de vrijwel gehele afdeling DIV uit de gemeente Goirle op bezoek. Regelmatig ontvangen we bezoek uit één van de twaalf gemeenten waarvoor we de archieven beheren. Op 1 april 2011 was er al eerder bezoek uit Goirle: Burgemeester van Rijnsdorp en twee ambtenaren kwamen kennismaken.

Het is prettig dat niet alleen burgemeesters en wethouders kennis komen maken, maar ook degenen die uiteindelijk ervoor zorgen dat de archiefstukken op een juiste manier worden overgedragen aan Regionaal Archief Tilburg.

Er was een virtuele rondleiding door de website, de verschillende archieffora en de Kaart van Zijnen. Daarna volgde een rondleiding door de studiezaal en het depot, waar een paar belangrijke stukken uit Goirle lagen.

En wat een geluk hadden deze gasten! Tijdens hun rondleiding werd net de Kaart van Zijnen uitgerold.

De film over de Kaart van Zijnen

Anne Neijnens maakte in opdracht van Regionaal Archief Tilburg een film over de Kaart van Zijnen. De première van deze 6 minuten durende film was tijdens het mini-symposium op 17 juni 2011 en werd gevolgd door een luid applaus van de ruim 90 aanwezigen.
Eén dag later, tijdens de Dag van Zijnen, draaide film nonstop in de ruimte waar het origineel van de kaart en de tentoonstelling te zien waren.

De film brengt de geschiedenis van de Kaart van Zijnen in beeld met zowel oud als nieuw materiaal. Het kasteel in de Hasselt, de verkoop van de kaart aan notaris Daamen, de restauraties in de jaren '60 en '70, maar ook is er veel aandacht voor het digitaliseren van de kaart, het conserveren / restaureren bij De Tiendschuur en de digitale kaartenviewer op de website van het archief. De film geeft zo een totaal beeld van de weg die de kaart in de afgelopen 250 jaar heeft afgelegd.

En de winnaars zijn......

...Sander Gijsbers (13 jarige uit Tilburg) en Gerrit van Heeswijk uit Goirle. Zij zijn als winnaars uit alle goede inzendingen op de wedstrijd Zoeken in Zijnen gekomen. Meneer Van Heeswijk was niet in de gelegenheid om zelf de prijs op te halen, dus hij komt komende week langs, maar Sander was er wel. Vlakbij de Kaart van Zijnen onder veel aandacht van bezoekers en zelfs een journalist van Brabants Dagblad ontving hij de reproductie van de kaart.
Sander is vanaf dat hij klein is al gefascineerd door kaarten, dus deze wedstrijd, het zoeken naar 35 bizarre namen op de kaart uit 1760, was voor hem een geweldige uitdaging.

De eerste bezoekers bij de Kaart van Zijnen

Op vrijdag 17 juni 2011 was de aftrap van het evenement rondom de Kaart van Zijnen. Het Symposium dat Stadsmuseum Tilburg in nauwe samenwerking met CAST heeft georganiseerd was zo goed als vol. De lezingen van Hans van Dijk en Wouter Veldhuis waren inspirerend en daarna konden de bezoekers eindelijk het origineel van de kaart bekijken. Hier de beelden van de eerste blikken op de kaart.
Vandaag, 18 juni, is er tot 16.00 uur de mogelijkheid om de kaart te bekijken in Regionaal Archief Tilburg.

De Kaart van Zijnen bij Brabant10

Op woensadg 15 juni zaten Luud de Brouwer en Jojanneke van Zandwijk in de studio van het programma Brabant Vandaag van Brabant10 . Presentratrice Mascha de Rooij wilde alles weten over de Kaart van Zijnen. Tijdens de uitzending werd de digitale kaartenviewer getoond. Het allereerste exemplaar van het boek 'Een Tilburgse kaart nader bekeken' van Ronald Peeters prijkte op de tafel, vers van de pers!

Update Kaart van Zijnen

In voorbereiding op het mini-symposium en de Dag van Zijnen (17 en 18 juni) is de studiezaal van Regionaal Archief Tilburg verduisterd en is een stellage gebouwd. Onderdeel van die stellage is een inmense plaat van 3.50 x 4.50 meter die met zuurvrij materiaal is bekleed. Daarop wordt de Kaart van Zijnen uitgerold en heeft het publiek een goed zicht op de kaart . De kaart rust dan op een licht hellend vlak. Rechtstreeks licht van buiten kan er niet op komen.
In dezelfde ruimte wordt constant de temperatuur en luchtvochtigheid gemeten en gereguleerd door apparatuur.

De behoudsmedewerker van het archief controleert constant alle condities. De technische mannen van Audax Textielmuseum Tilburg zijn zeer nauw betrokken bij al het opbouwwerk en hebben veel voorbereid in hun enorme werkplaats aan de Goirkestraat. De huismeester van het archief verleent aan de lopende band hand- en spandiensten. Deze mensen zijn met hun enthousiasme, kennis en ervaring van onschatbare waarde voor de uitvoering van deze klus.

Het hoofd van het archief loopt regelmatig binnen om de vorderingen te bekijken. De vrijwilligers nemen een kijkje, de schoolklas die hier gisteren nog voor een educatief programma was, zagen een deel van de opbouw. En zo groeit het geheel.

Daarnaast is gisteren het boek 'Een Tilburgse kaart nader bekeken' was de drukpers gerold. Het boek staat boordevol foto´s en beschrijft en illustreert de hele geschiedenis van de kaart, het (vrij korte) leven van Diederik Zijnen, van de kartograaf Daniël Verhoeven, de kasteelheer Gijsbertus Steenbergenis. En er is zeer veel aandacht voor de hele weg die de kaart heeft afgelegd via kasteel naar archief naar restauratieplaatsen etc. Bezoekers van het mini-symposium en de Dag van Zijnen zijn in de gelegenheid als eersten het boek aan te schaffen. De prijs is € 14,50.



Luud de Brouwer en Jojanneke van Zandwijk zijn naar de studio van Brabant10 gereisd met een print van de kaart en een exemplaar van het boek voor een item over de Kaart en de Dag van Zijnen. Dit is te zien vanaf donderdag 16 juni 19.00 uur en wordt regelmatig herhaald tot vrijdag 19.00 uur.

Kaart van Zijnen in radioprogramma Brabant Leeft!

Op zondag 13 juni 2011 besteedde Brabant Leeft! aandacht aan de Kaart van Zijnen.
Brabant Leeft! is een radioprogramma van Omroep Brabant dat elke zondag tussen 12.00 en 14.00 uur aandacht heeft voor onderwerpen als cultuur, natuur en erfgoed.

Het radio-item is te beluisteren via de website van Omroep Brabant.


Het start 13.45 minuten na het begin van het eerste uur van het programma.

Kaart van Zijnen meer dan 1000 keer bezocht

Sinds 1 juni staat de digitale versie van de Kaart van Zijnen online. Die pagina is inmiddels meer dan 1000 keer bekeken. Een mooi resultaat.
De gegevens van Google Analytics laten zien dat de bezoekers gemiddeld 6 minuten en 50 seconden op die pagina doorbrengen. Voor een internetpagina is dat heel erg lang. Er is dan ook genoeg te zien!

Zondag is er een uitzending van Brabant Leeft! van Eric Kolen op Omroep Brabant radio waarin Jojanneke van Zandwijk de digitale versie van de landkaart uit 1760 van Tilburg en Goirle voor het radiopubliek onder de aandacht brengt.
Zo werken we langzaam toe naar de Dag van Zijnen op zaterdag 18 juni. De enige kans om de kaart in het echt te zien en te ervaren hoe groot die kaart is: 345 cm hoog en 440 cm breed!

Zegt het voort!

PS. Kun je goed speuren? Doe dan mee aan de wedstrijd Zoeken in Zijnen.

Geschiedenis van de Kaart van Zijnen uitgebreid belicht

In Brabant, tijdschrift voor Brabants Heem en erfgoed, besteedt in het juni nummer uitgebreid aandacht aan de Kaart van Zijnen. Ronald Peeters van Stadsmuseum Tilburg schreef als gastauteur het hoofdnummer van het blad. Het artikel geeft een uitgebreid beeld van de geschiedenis en de laatste ontwikkelingen rondom de kaart: de opdracht voor de kaart, de voorstudies van C. Reij en Diederik Zijnen, de oriëntering van de kaart, het werk van landmeter Daniël Verhoeven, andere kaarten die bekend zijn van Diederik Zijnen, de vele momenten van restauratie, conservering, het loshalen en weer in elkaar zetten van de kaart vanaf begin jaren '60 tot nu toe. Hoe slecht de staat van de kaart was is goed te zien op een foto uit 1979, waarin de linkerbovenhoek van de kaart te zien is, een deel van het tekstblok. Het originele papier is flink gebold, gebarsten en vervuild. Na restauratie uit de jaren '70, '90 en in 2011 ziet dit deel er nu zo uit:


Het artikel is rijk geïllustreerd, met onder andere afbeeldingen van een aantal schilderijen. Er is een portret bewaard gebleven van Gijsbertus Steenbergensis, vrijheer van Tilburg en Goirle. Deze man liet Diederik Zijnen in 1760 de Kaart van Zijnen maken. Helaas is er van Diederik Zijnen zelf geen portret bekend.

In Brabant heeft het artikel in PDF beschikbaar gesteld. Wil je hierna nog meer lezen? Tijdens de Dag van Zijnen verschijnt de publicatie 'Een Tilburgse kaart nader bekeken. De manuscriptkaart van de heerlijkheid Tilburg en Goirle door Diederik Zijnen uit 1760'. Voor € 14,50 verkrijgbaar vanaf zaterdag 18 juni tijdens de Dag van Zijnen.
Ook De Weekkrant besteedde aandacht aan de kaart met een mooi stuk.

Alvast digitaal speuren? Bekijk de Kaart van Zijnen.

Kaart van Zijnen online en wedstrijd van start

Detail van Kaart van Zijnen

Vandaag, 1 juni 2011 is de Kaart van Zijnen online. Deze enorme plattegrond uit 1760, getekend door Diederik Zijnen, is gedigitaliseerd en wordt op 18 juni tentoongesteld aan het publiek. Tot en met 15 juni heeft iedereen de mogelijkheid mee te doen aan een wedstrijd, Zoeken in Zijnen. We dagen je uit mee te speuren!


Zoeken in Zijnen is een zoektocht naar 35 bijzondere en bizarre namen die op de plattegrond uit 1760 voorkomen. Namen als Bommelskonte, Schralen Honger, Boereverdriet en Lievevoorts Vonder zijn nu niet meer in gebruik, of gaat er toch nog een belletje rinkelen? Ga op zoek naar de namen in de digitale Kaart van Zijnen.

Het wedstrijdformulier vind je hier.

Wil je eerst wat instructiefilmpjes zien, dat kan.
We leggen je graag uit hoe de Kaart van Zijnen werkt,
hoe je de juiste namen uit de wedstrijd kunt bewaren en
hoe je het beste je oplossing naar ons kunt sturen.

Deelnemers aan de wedstrijd: succes! Wie weet wordt jij de winnaar van één van de twee reproducties van de Kaart van Zijnen. (niet zo groot als het origineel van 3 bij 4 meter)

Voorproefje: de Kaart van Zijnen!

De Dag van Zijnen

Zet het vast in je agenda: op 18 juni is het origineel van de Kaart van Zijnen te zien.  Dit is een unieke gebeurtenis. Daarna wordt de kaart voorgoed in het archiefdepot opgeborgen. De kaart is vanaf dat moment digitaal beschikbaar via de website van het archief.

Even uw geheugen opfrissen? Regionaal Archief Tilburg heeft één van de grootste archiefkaarten van Nederland in de collectie, een plattegrond uit 1760 van Tilburg en Goirle van drie bij vier meter. Van deze kaart bestond geen goede reproductie. Regionaal Archief Tilburg en Stadsmuseum Tilburg werkten van juni 2010 tot juni 2011 samen in een project om deze bijzondere archiefschat te digitaliseren, bestuderen, conserveren en één dag tentoon te stellen aan het publiek.

Zaterdag 18 juni is het zover: de Dag van Zijnen

Doorlopend programma

• Bezichtiging van het origineel van de Kaart van Zijnen
• Tentoonstelling over de geschiedenis van de kaart
• Vertoning van de Film van Zijnen van Anne Neijnens
• Demonstratie van digitale kaartenviewer op groot scherm
• Prijsuitreiking van de wedstrijd Zoeken in Zijnen (in de middag)

Locatie:
Regionaal Archief Tilburg
Kazernehof 75
5017 EV Tilburg

Tijd: 18 juni van 9.30 tot 16.00 uur
Vrije toegang
Meer informatie over de Dag van Zijnen volgt binnenkort op de website en weblog.


Voorafgaand aan de Dag van Zijnen is er de wedstrijd Zoeken in Zijnen. Deelnemers zoeken bijzondere en bizarre namen op de digitale Kaart van Zijnen op. Hou hiervoor de Tilburgse Koerier van woensdag 1 juni in de gaten!!!!
Meer informatie volgt op het weblog Kaart van Zijnen

Vanaf 18 juni verkrijgbaar: het boek 'Een Tilburgse kaart nader bekeken. De manuscriptkaart van de heerlijkheid Tilburg en Goirle door Diederik Zijnen uit 1760' door Ronald Peeters, hoofd Stadsmuseum Tilburg.
Voorafgaand aan de Dag van Zijnen wordt op vrijdag 17 juni een symposium gehouden in samenwerking met CAST. Dit symposium is voor genodigden.

Kaart van Zijnen is weer terug in Archief

Donderdagmiddag, 6 april 2011, is de Kaart van Zijnen na een lange reis voor digitalisering en conservering eindelijk weer terug in het archief om er nu echt niet meer uit weg te gaan!

In januari vertrok de kaart naar Heiloo voor digitalisering bij Pictura, en in maart naar Restauratieatelier De Tiendschuur voor conservering en kleine restauratiewerkzaamheden.
De kaart is binnenkort digitaal te bekijken via de website van Regionaal Archief Tilburg en er zal rondom de kaart iets speciaals georganiseerd worden. Hou daarvoor het weblog in de gaten!

Een verhuisbedrijf verzorgde deze keer het transport van De Tiendschuur naar het archief. Drie sterke mannen droegen de kist met kaart naar de hal van het archief. Daar ging de kaart uit de kist om zo naar het depot gedragen te worden. De kist werd uit elkaar gehaald en in twee delen naar het depot gedragen. De kist is te groot om in één keer naar het depot te dragen!
Beneden in het depot werd de kist weer in elkaar gezet, de kist op de definitieve opbergplaats getild, kaart in de kist, kaartrollen gefixeerd, en daar ligt hij dan weer.
De klep houden we nog even open om de kaart te laten acclimatiseren. Morgen worden de deksels er weer op geschroefd. Nog één keer zal de kaart uit de kist gehaald worden, in juni 2011, om er daarna nooit (?) meer uit te komen.

Centimeter voor centimeter conserveren

Het is woensdag 23 maart 2011, de Kaart van Zijnen ligt op een gigantische tafel uitgespreid in restauratieatelier De Tiendschuur in Tilburg. Daar overheen is een 'brug' gebouwd, waarop de restaurator kan werken. Vanwege het formaat van de kaart, drie bij vier meter, is het anders onmogelijk in het midden van de kaart de losse delen vast te zetten. De 'brug' is helemaal ingepakt in zacht materiaal om te voorkomen dat er ergens beschadiging of vervuiling op de kaart kan komen. Daar waar niet gewerkt wordt aan de kaart, is die afgedekt, zodat zo weinig mogelijk licht op de kaart valt.

Stukje voor stukje wordt gekeken waar de losse delen van de kaart zitten. Met een zachte spatel wordt gekeken hoe los een stukje papier zit. Met een fijn kwastje wordt wat lijm tussen de losse lagen papier gesmeerd (speciale lijm die veel door restauratoren wordt gebruikt. Deze heeft een grote hechtkracht, maar is toch reversibel. Mocht het nodig zijn in de toekomst, dan is de lijm weer te verwijderen met een vloeistof). Als het losse deel is vastgelijmd, dan komt er een laagje papier op, speciaal siliconen papier. Daarop een laagje karton en daarop een gewicht om te fixeren.

Op een vel papier is aangegeven waar de losse delen zitten.

Siliconen papier heeft een gladde onderkant.
Daar hecht niets op.

Fixeerblokken op de gelijmde delen van de kaart.

De lijm droogt vrij snel, is een strook gedaan, dan kunnen de fixeerblokken eraf gehaald worden, en schuift de hele brug zo'n 30 centimeter op en kan de volgende strook van de kaart gecheckt worden op losse delen.

Al in juni 2010 en januari 2011 is er goed gekeken naar de staat van de Kaart van Zijnen, maar het was toen vrijwel onmogelijk om het midden van de kaart goed te bestuderen. Nu kan dat wel en wordt de kaart centimeter voor centimeter bekeken. Dan blijken er hier en daar toch weer meer losse delen te zijn dan we in eerste instantie dachten. Op zich geen probleem, het gaat steeds om stukken die zo klein zijn dat conservering goed te doen is. We spreken hier van conservering, niet van restauratie. Dat laatste zou het geval zijn als er nieuw papier aangevezeld moet worden of als het linnen onderdoek vervangen zou moeten worden. Het lijkt erop dat conservering van de Kaart van Zijnen nu toereikend is voor verder behoud van de kaart en voor éénmalige vertoning aan het publiek in juni. We houden u op de hoogte!

Bekijk alle foto´s van de conservering van de Kaart van Zijnen.

Kaart van Zijnen wacht op conservering

Het is weer even stil geweest rondom de Kaart van Zijnen, de manuscriptkaart uit 1760. Dit grootste archiefstuk van Regionaal Archief Tilburg is een paar weken geleden gedigitaliseerd door Pictura in Heiloo en één dag later weer getransporteerd naar Tilburg.


Op dit moment wacht de kaart op het conserveren. Tijdens studie is gebleken dat de kaart op een aantal punten lichte beschadiging heeft, opgelopen in de afgelopen 250 jaar. Restauratieatelier De Tiendschuur in Tilburg gaat zorgen voor de conservering. Net als het digitaliseren is ook dat weer een redelijk ingewikkelde klus. Er zal een brug gebouwd moeten worden óver de kaart van 3 bij 4 meter. Op die manier kunnen de restauratoren ook bij het middelste gedeelte van de kaart komen om conserveringswerkzaamheden uit te voeren.

Verwacht wordt dat over een paar weken gestart kan worden met dit werk. We houden u uiteraard op de hoogte! Hieronder een foto van het transport van Heiloo naar Tilburg. In de enorme kist  wordt de kaart geheel zuurvrij bewaard en vervoerd. Een datalogger in de kist houdt de vochtigheid en temperatuur bij. Zo blijven de medewerkers van het archief constant op de hoogte van de status van de kaart.

De foto´s zijn gemaakt door Marcel van der Wouw van Restauratieatelier De Tiendschuur.

Bekijk de reportages van het digitaliseren

Bij Regionaal Archief Tilburg, Pictura en De Tiendschuur wordt nagenoten van de afgeronde klus van het digitaliseren van de Kaart van Zijnen. De klus is geklaard en ondanks een probleem dat we tegenkwamen met een te kleine rol, kunnen we terugkijken op een succesvolle operatie. Er is veel beeldmateriaal gemaakt.

Bekijk de foto´s op Flickr.
Bekijk de nieuwsuitzending van Omroep Brabant van 27 januari 2011.